Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)Tăng cường lực lượng chuyên trách cơ quan dân cử

Nội dung văn bản luật phải là những chế định pháp lý

Để văn bản luật được ngắn gọn, đầy đủ, dễ hiểu, các chế định pháp luật cần thiết kế ngắn, gọn, trực tiếp, dễ hiểu, không nên đưa các ý giải thích, thuyết minh (chỉ thể hiện trong bản thuyết minh trình dự án luật). Trong dự thảo còn nhiều chỗ, nhiều nội dung không mang tính chế định pháp lý mà là nội dung giải thích, làm cho văn bản luật còn rườm rà, khó hiểu. Xin dẫn một vài ví dụ: Khoản 2, Điều 4: 2. Tổ chức chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản trị địa phương chuyên nghiệp, hiện đại, thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương, bảo đảm trách nhiệm giải trình gắn với cơ chế kiểm soát quyền lực.

Hoặc khoản 4, Điều 7: 4. Chính quyền địa phương có trách nhiệm lắng nghe, giải quyết và trả lời các phản ánh, kiến nghị của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương tham gia xây dựng chính quyền và ý kiến, kiến nghị của Nhân dân địa phương do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổng hợp và chuyển đến.

Những đoạn câu gạch chân ở trên đều là nội dung giải thích, dẫn dắt không mang tính chế định pháp lý và còn nhiều đoạn câu tương tự như vậy, có thể lược bỏ.

Các chế định về tổ chức, bộ máy cần được thể hiện đầy đủ

Với tên gọi Luật Tổ chức chính quyền địa phương, mọi chế định về tổ chức của hai nhánh chính quyền là HĐND và UBND cần và đều phải được quy định ngay trong văn bản luật này. Trong dự thảo luật, trong khi nhánh chính quyền HĐND được quy định rất cụ thể số lượng từng chức danh, từng cấp, cơ cấu tổ chức của nhánh UBND thì lại để Chính phủ quy định đối với UBND cấp tỉnh. Cụ thể ở Điều 39. Cơ cấu tổ chức của Ủy ban nhân dân. 1. Ủy ban nhân dân gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và Ủy viên theo quy định của Chính phủ.

Và lại trao thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh tổ chức các cơ quan chuyên môn: khoản 2. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác để tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp mình thực hiện quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực ở địa phương và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo phân cấp, ủy quyền của Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp mình và cơ quan nhà nước cấp trên.

Quy định như vậy dễ dẫn đến bất cập, không thống nhất, thậm chí tùy tiện giữa các địa phương.

Xem xét thấu đáo để thực hiện hiệu quả vai trò của HĐND

Giám sát của HĐND cũng như của Quốc hội luôn là hoạt động cần thiết, giúp hoạt động của bộ máy nhà nước, các hoạt động kinh tế, xã hội được tuân thủ pháp luật. Lâu nay, có những luồng ý kiến cho rằng giám sát của HĐND còn mang tính hình thức, kém hiệu quả. Trên thực tế, nếu cứ để các chức danh Thường trực, các Ban của HĐND kiêm nhiệm nhiều, hiệu quả không thể cao được. Mặt khác, việc sắp xếp đơn vị hành chính khi không còn cấp huyện, đồng nghĩa với việc HĐND cấp tỉnh, cấp xã thực hiện nhiều nhiệm vụ và cần phải được tăng cường về cơ cấu tổ chức và lực lượng chuyên trách.

Để thực hiện tốt vai trò, chức năng của HĐND địa phương, khi sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương, cần xem xét thấu đáo cơ cấu tổ chức của HĐND tỉnh và xã để thực hiện hiệu quả vai trò quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương và chức năng giám sát, sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, cấp tỉnh, cấp xã đều có quy mô lớn hơn nhiều so trước đây.

Vì vậy, nên bố trí tăng thêm một Phó Bí thư đảng bộ (cả cấp tỉnh và cấp xã) giữ chức Chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách. Khi đó, cần một Phó Chủ tịch HĐND chuyên trách; trường hợp Chủ tịch HĐND kiêm nhiệm, cấp tỉnh có 2 Phó Chủ tịch HĐND, cần bổ sung vào điểm b, khoản 2, Điều 29 của dự thảo: trong đó, có 1 Phó Chủ tịch Thường trực HĐND.

Tại điểm c, khoản 3, Điều 29, đề nghị sửa theo hướng bố trí: Trưởng Ban của HĐND cấp tỉnh và Trưởng Ban của HĐND cấp xã là đại biểu chuyên trách. Như vậy mới có thể thực hiện chức năng hiệu quả được, vì chúng ta đều biết, đã kiêm nhiệm thì không thể có điều kiện về thời gian để hoạt động hiệu quả được.

Tại điểm d, khoản 3, Điều 29, ghi: trường hợp Trưởng ban của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh là đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động không chuyên trách thì Ban của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có 2 Phó Trưởng Ban. Đề nghị bổ sung... thì Ban của HĐND cấp tỉnh có 2 Phó Trưởng ban chuyên trách, trong đó 1 Phó Trưởng ban thường trực.

“

Về thẩm quyền điều động, cách chức Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND. Các chế định tại Điều 41 trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) rất mới nhằm tăng thẩm quyền, hiệu lực của cấp trên trực tiếp. Để không bị xung đột pháp luật và bảo đảm sự cẩn trọng, tránh tùy tiện lạm dụng quyền lực, đề nghị sửa theo hướng: thẩm quyền của Thủ tướng trước khi quyết định cách chức hoặc điều động Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cần trao đổi bằng văn bản và có sự đồng thuận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tương tự, trước khi Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định điều động, cách chức Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND cấp xã, có sự trao đổi bằng văn bản và có sự đồng thuận của Thường trực HĐND tỉnh. Đồng thời với việc điều động, cách chức Chủ tịch, thực hiện giao quyền Chủ tịch ngay, tránh tình trạng bỏ trống chức danh lãnh đạo chủ chốt của UBND.