Tác động từ thay đổi chính sách thuế
Trong những năm gần đây, Hoa Kỳ luôn là thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ trong 5 năm qua dao động từ 1,5 tỷ USD đến 2,1 tỷ USD mỗi năm. Mặc dù luôn phải đối mặt với các chính sách bảo vệ chặt chẽ như thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp, nhu cầu của thị trường Mỹ vẫn rất lớn và chất lượng thủy sản Việt Nam ngày càng được cải thiện, giúp duy trì và mở rộng vị thế tại thị trường này.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, tính đến cuối tháng 10.2024, xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ đã đạt 1,5 tỷ USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2023. Ước tính kim ngạch cả năm 2024 đạt 1,85 tỷ USD, tăng 19% so với năm 2023.
Thương mại thủy sản Việt Nam với Hoa Kỳ ít bị tác động trước những biến động chính trị. Tuy nhiên, VASEP nhận định, các chính sách thương mại đặc thù dưới thời Tổng thống Donald Trump có thể tạo ra cả cơ hội lẫn thách thức cho xuất khẩu thủy sản nước ta.
Về cơ hội, trong bối cảnh Hoa Kỳ - Trung Quốc đang đối đầu thương mại, có thể xảy ra những thay đổi lớn trong chuỗi cung ứng và nhập khẩu của Hoa Kỳ. Cụ thể, Hoa Kỳ có thể giảm nhập khẩu các sản phẩm thủy sản từ Trung Quốc và tìm kiếm các nguồn cung thay thế, trong đó có Việt Nam.
Hiện, tôm và cá tra là những sản phẩm thủy sản chủ lực của Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ và việc Hoa Kỳ tăng thuế quan đối với thủy sản Trung Quốc có thể mở ra cơ hội lớn cho tôm và cá tra Việt Nam thay thế sản phẩm thủy sản Trung Quốc. Điều này giúp tăng trưởng xuất khẩu thủy sản Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ. Ngoài ra, Trung Quốc giảm nhập khẩu thủy sản từ Hoa Kỳ, có thể chuyển sang nhập khẩu sản phẩm thủy sản từ Việt Nam để thay thế.
Khi chiến tranh thương mại gia tăng, chuỗi cung ứng toàn cầu có thể bị xáo trộn, tạo cơ hội cho Việt Nam trở thành một nguồn cung thay thế đáng tin cậy cho các quốc gia muốn tránh thuế quan cao từ Hoa Kỳ, đặc biệt là các sản phẩm thủy sản. Vì vậy, Việt Nam có thể được lựa chọn làm nhà cung cấp thay thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Về thách thức, các doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với các biện pháp phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ. Các biện pháp này có thể bao gồm thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp và các yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng sản phẩm.
Theo VASEP, dù kết quả thuế chống bán phá giá đối với tôm, cá tra và thuế chống trợ cấp với tôm Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ có xu hướng thuận lợi hơn trong năm 2024, các doanh nghiệp vẫn cần thận trọng và có chiến lược khi xuất khẩu sang thị trường này. Trước kia, Chính phủ Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã tăng cường các biện pháp bảo vệ liên quan đến an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn chất lượng. Điều này có thể gây khó khăn cho các nhà xuất khẩu thủy sản nước ta khi phải tuân thủ các tiêu chuẩn ngặt nghèo hơn về vệ sinh an toàn thực phẩm, dẫn đến tăng chi phí sản xuất và kiểm tra.
“Sự kiện ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ chắc chắn sẽ có tác động tới nhập khẩu hàng hóa, trong đó có thủy sản vào nước này. Xuất khẩu tôm của Việt Nam đứng trước cả cơ hội và thách thức, phụ thuộc vào mức thuế hàng hóa mà chính quyền ông Donald Trump sẽ áp dụng. Ông Donald Trump đã đề xuất thuế 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào thị trường Mỹ; riêng hàng hóa từ Trung Quốc bị áp thuế 60%. Những đề xuất này có thể đẩy giá tiêu dùng lên cao hơn cùng với khả năng cắt giảm GDP và việc làm”, bà Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm của VASEP phân tích.
Bên cạnh đó, chính sách bảo hộ và hàng rào thuế quan của Hoa Kỳ cũng có thể khiến cạnh tranh gia tăng giữa Việt Nam và các quốc gia xuất khẩu thủy sản khác như Ấn Độ, Ecuador, hay Indonesia, những đối thủ lớn trong ngành thủy sản.
Ứng phó nhanh chóng với thay đổi thuế quan
Trước những thách thức đó, để tăng trưởng xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ trong bối cảnh thay đổi chính sách thương mại quốc tế, các doanh nghiệp thủy sản cần chủ động và linh hoạt trong việc thích ứng với các yếu tố biến động của thị trường.
Giám đốc truyền thông VASEP Lê Hằng nhấn mạnh, các sản phẩm thủy sản xuất khẩu phải tuân thủ đầy đủ các quy định của FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) bao gồm các tiêu chuẩn về vệ sinh, an toàn thực phẩm và phòng chống dịch bệnh. Đồng thời, các doanh nghiệp cần bảo đảm các tiêu chuẩn về sản xuất bền vững và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt từ khâu nuôi trồng đến chế biến để đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của thị trường Hoa Kỳ.
Khách hàng và người tiêu dùng Hoa Kỳ ngày càng quan tâm đến các vấn đề liên quan đến bền vững, bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội. Do đó, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam nên áp dụng các phương pháp nuôi trồng bền vững, như nuôi tôm sạch, và nuôi trồng thủy sản theo các tiêu chuẩn quốc tế (GlobalGAP, ASC, MSC) để nâng cao uy tín và đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
Điều quan trọng là các doanh nghiệp cần cung cấp thông tin minh bạch về quá trình sản xuất, nguồn gốc nguyên liệu và các tiêu chuẩn chất lượng. Điều này sẽ giúp xây dựng lòng tin với người tiêu dùng và đối tác ở Hoa Kỳ, đồng thời đáp ứng nhu cầu của các nhà phân phối, siêu thị và các hệ thống bán lẻ lớn tại thị trường này.
Cùng với đó, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực cạnh tranh, có chiến lược sản xuất và kinh doanh hiệu quả với giá thành sản phẩm phải hợp lý và minh bạch; có các kế hoạch ứng phó nhanh chóng với những thay đổi về thuế quan và biện pháp thương mại của Hoa Kỳ.
