Cần có cơ chế kiểm tra, giám sát việc phân quyền

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú dự phiên họp tại Tổ 13 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Bắc Ninh, Hậu Giang, Đắk Lắk và Lào Cai).

Làm rõ hơn địa vị pháp lý của các hội quần chúng đang thực hiện nhiệm vụ do Đảng và Nhà nước giao

Về dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp năm 2013, các ý kiến phát biểu đều bày tỏ sự đồng thuận, nhất trí cao với các nội dung sửa đổi, đặc biệt là việc quy định rõ ràng về địa vị pháp lý của các tổ chức chính trị - xã hội thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Theo ĐBQH Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đắk Lắk), khoản 1 Điều 1 dự thảo Nghị quyết sửa đổi Điều 9 Hiến pháp năm 2013 quy định về địa vị chính trị, pháp lý của các tổ chức chính trị xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là "rất rõ ràng, rất cụ thể và đảm bảo theo tinh thần kết luận của Bộ Chính trị".

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị làm rõ hơn địa vị pháp lý của các hội quần chúng đang thực hiện nhiệm vụ do Đảng và Nhà nước giao, để đảm bảo tính đồng bộ với cơ cấu tổ chức của Đảng và Mặt trận Tổ quốc hiện nay.

Liên quan đến việc xác định các loại đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, một số đại biểu đề nghị bổ sung thuật ngữ "kết thúc" đơn vị hành chính cấp huyện để phù hợp với thực tiễn.

Về quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân, một số đại biểu cho rằng, cần giữ nguyên quy định này của Hiến pháp năm 2013 để đảm bảo vai trò giám sát của đại biểu HĐND.

Cần có danh mục cụ thể về các lĩnh vực phân quyền cho địa phương

Cơ bản đồng tình với các nội dung của dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Công an, ĐBQH Trần Quốc Tỏ (Bắc Ninh) đề nghị tại Khoản 1, Điều 11 về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương cân nhắc thay thế cụm từ “cơ quan nhà nước ở trung ương” thành cụm từ “cấp có thẩm quyền ở trung ương”; thay thế cụm từ “cơ quan nhà nước ở địa phương” bằng cụm từ “cấp có thẩm quyền ở địa phương”.

Quy định như vậy, theo đại biểu Trần Quốc Tỏ, “bao quát được đầy đủ về thẩm quyền của tập thể hoặc cá nhân có thẩm quyền ở Trung ương và địa phương, ví dụ như Thủ tướng, Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, UBND và Chủ tịch UBND.

Tại khoản 1, Điều 39 về cơ cấu tổ chức của UBND, đại biểu Trần Quốc Tỏ đề nghị chỉnh lý theo hướng: quy định rõ về các ủy viên gồm: Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các Ủy viên là những người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND, Ủy viên phụ trách quân sự, Ủy viên phụ trách công an và một số Ủy viên theo quy định của Chính phủ.

"Quy định như vậy để thống nhất về thành phần thuộc cơ cấu của UBND, đảm bảo sự tham gia đầy đủ, toàn diện của các thành phần cơ quan, tổ chức của chính quyền địa phương", đại biểu Trần Quốc Tỏ nêu rõ.

Quan tâm đến vấn đề phân cấp, phân quyền, ĐBQH Lê Thị Thanh Lam (Hậu Giang) nhận thấy, Điều 12 dự thảo Luật mới chỉ quy định chung về phân quyền nhưng chưa có danh mục cụ thể các nhiệm vụ được phép phân quyền. Điều này, sẽ dẫn đến việc triển khai bị lúng túng hoặc lạm quyền.

Tại khoản 2 Điều 12 quy định chính quyền địa phương tự chịu trách nhiệm. Cho rằng quy định này là cần thiết nhưng còn thiếu cơ chế điều chỉnh khi phân quyền không hiệu quả hoặc gây khó khăn trong thực tế, đại biểu Lê Thị Thanh Lam đề nghị, Chính phủ cần ban hành danh mục cụ thể về các lĩnh vực để có thể phân quyền cho địa phương, tránh tình trạng áp dụng không thống nhất.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung thêm quy định về đánh giá định kỳ hiệu quả của việc thực hiện phân quyền. “Nếu nhiệm vụ được phân quyền không đáp ứng được thì cũng cần có quy định quy trình thu hồi hoặc điều chỉnh. Cơ quan nhà nước cấp trên phải có cơ chế kiểm tra định kỳ và đột xuất đối với những nội dung phân quyền để đảm bảo tuân thủ theo pháp luật”, đại biểu Lê Thị Thanh Lam nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, theo quy định tại Khoản 2, Điều 13 thì việc phân cấp phải được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan phân cấp. Tuy nhiên, với quy định tại Khoản 1, Điều 13 thì UBND cấp tỉnh phân cấp cho đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý thực hiện liên tục, thường xuyên một hoặc là một số nhiệm vụ.

Với quy định trên, theo đại biểu Lê Thị Thanh Lam, có thể được hiểu là Chủ tịch UBND cấp tỉnh được ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong khi đó, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật hiện hành không quy định Chủ tịch UBND các cấp được ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

"Trường hợp cho phép Chủ tịch UBND cấp tỉnh được ban hành văn bản quy phạm pháp luật là chưa phù hợp với chủ trương, có nghĩa là đơn giản hóa hoặc là giảm tầng nấc các loại văn bản trong hệ thống văn bản pháp quy, xác định đúng, rõ các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật”.

Do vậy, đại biểu Lê Thị Thanh Lam đề nghị Ban soạn thảo rà soát cho phù hợp theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để áp dụng thực hiện cho phù hợp, tránh chồng chéo giữa các luật.

Bổ sung nghĩa vụ kịp thời phát hiện, báo cáo hành vi sử dụng sai mục đích, gây thất thoát tài sản công

Đối với dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), góp ý quy định về nghĩa vụ của cán bộ, công chức, một số đại biểu đề nghị bổ sung nghĩa vụ kịp thời phát hiện và báo cáo các hành vi sử dụng sai mục đích, gây thất thoát tài sản công, đồng thời quy định rõ chế tài xử lý.

Tại Khoản 4, Điều 8 dự thảo Luật yêu cầu công chức bảo vệ, quản lý và sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài sản nhà nước được giao. Tuy nhiên, theo ĐBQH Hà Đức Minh (Lào Cai), quy định này chưa đủ sức răn đe để ngăn chặn hành vi lãng phí, thất thoát tài sản công, trong khi đây cũng là một trong những vấn đề hết sức nhức nhối trong thực tế thời gian qua.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung nghĩa vụ kịp thời phát hiện và báo cáo các hành vi sử dụng sai mục đích và gây thất thoát tài sản công. Đồng thời cần quy định rõ chế tài xử lý nghiêm đối với công chức vi phạm bao gồm cả trách nhiệm bồi thường thiệt thại. "Điều này sẽ nâng cao ý thức trách nhiệm và minh bạch trong công tác quản lý tài sản công".

Tại Khoản 5, Điều 8 dự thảo Luật yêu cầu công chức báo cáo bằng văn bản nếu phát hiện quyết định của cấp trên trái pháp luật.

"Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều công chức ngại báo cáo do lo sợ bị trù dập hoặc gây mâu thuẫn trong nội bộ".

Nêu thực tế trên, đại biểu Hà Đức Minh đề nghị bổ sung cơ chế bảo vệ công chức báo cáo, chẳng hạn như: quy định bảo mật danh tính và lưu giữ, lưu trữ báo cáo trong hồ sơ công vụ. Cùng với đó, quy trình báo cáo cần được chuẩn hóa bằng văn bản, đảm bảo tính minh bạch và tránh lạm dụng quyền hạn từ phía cấp trên.

Về quyền được bố trí nhà ở, một số đại biểu đề nghị gộp các quy định về quyền và chính sách ưu đãi nhà ở thành một điều khoản để đơn giản hóa.

Về xếp loại đánh giá công chức, một số đại biểu đề nghị bổ sung cụ thể thời gian một năm để xem xét bố trí vị trí thấp hơn hoặc cho thôi việc.