Bài 2: Giải tỏa nỗi lo mang tên thủ tục hành chính
Việc không tổ chức cấp huyện được kỳ vọng sẽ giúp chính quyền gần dân hơn, tạo thuận lợi cho người dân trong thực hiện các thủ tục hành chính. Tuy nhiên, chuyển giao nhiệm vụ của cấp huyện sau khi bỏ như thế nào để giảm thiểu ảnh hưởng đến hoạt động của người dân, tổ chức, bảo đảm bộ máy hành chính mới hoạt động hiệu quả mà không gây áp lực quá lớn lên bất kỳ cấp nào (tỉnh và xã) là vấn đề đang được đặt ra. Riêng đối với người dân, giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính (TTHC) là vấn đề đang được quan tâm hàng đầu.
Nỗi lo mang tên thủ tục hành chính
Mấy tuần nay, Trung tâm Hành chính công thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh nhộn nhịp. “Chủ trương sáp nhập tỉnh, bỏ huyện và sáp nhập một số xã khiến lượng người đến giao dịch đông hơn, số lượng hồ sơ giao dịch lĩnh vực đất đai và tư pháp - hộ tịch tăng đột biến. Đa số cá nhân, tổ chức đến giao dịch đều với tâm lý sắp tới bỏ cấp huyện, sáp nhập xã nên làm sẵn cho chắc ăn. Hồ sơ tăng nhanh nên chúng tôi cũng khá vất vả. Vì nhu cầu, quyền lợi của người dân nên Trung tâm sắp xếp cán bộ tiếp nhận và xử lý kịp thời, đúng hẹn”, bà Nguyễn Anh Minh, cán bộ tiếp nhận và trả kết quả tại Trung tâm Hành chính công thị xã Hồng Lĩnh cho biết.
Trung tâm Hành chính công thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh tiếp nhận và xử lý hồ sơ kịp thời, đúng hẹn cho người dân
Với suy nghĩ bỏ cấp huyện thì các TTHC do huyện thụ lý giải quyết sẽ phải mất nhiều thời gian mới có thể giao dịch lại bởi vì liên quan đến rất nhiều khâu, từ sửa các quy định pháp luật đến quy trình, công bố công khai, bố trí nhân lực, hạ tầng... nên việc người dân trăn trở cùng là điều dễ hiểu. Sau khi có thông tin sáp nhập một số xã, phần lớn người dân quan tâm đến việc thay đổi các loại giấy tờ như căn cước công dân, bằng lái xe, giấy tờ hộ tịch... Còn khi biết sẽ bỏ cấp huyện, nhiều loại giấy tờ thuộc thẩm quyền do UBND cấp huyện giải quyết, người dân tìm hiểu và tìm ra phương án tốt nhất trước lộ trình sẽ bỏ không tổ chức chính quyền cấp huyện vào tháng 6 tới đây.
“Giấy khai sinh của các cháu sai chữ đệm, năm sinh của bố và mẹ. Qua tìm hiểu để sửa phải do UBND thị xã cải chính nên tôi tranh thủ khi chưa bỏ thị xã thì lên Trung tâm Hành chính công thị xã cải chính. Với quy trình hiện tại, hồ sơ hợp lệ chỉ mất 3 ngày là xong. Phải làm sớm chứ mai mốt không còn thị xã mà chưa cải chính lại lôi thôi. Nhất là có cháu có nguyện vọng đi xuất khẩu lao động, giấy tờ nhân thân chưa khớp là không bay được”, chị Phạm Thị Kim Yến, phường Bắc Hồng, thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh chia sẻ.
Cũng như nhiều địa phương khác, Trung tâm Hành chính công huyện Eah’Leo, tỉnh Đắk Lắk những ngày này khá nhộn nhịp. Phần lớn người dân giao dịch trên lĩnh vực đất đai, hộ tịch, xây dựng... Ông Lê Văn Tám, thị trấn Ea Drăng đến Trung tâm Hành chính công làm thủ tục cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ. Tuy dự kiến khởi công vào tháng sau nhưng nghe thông tin bỏ huyện nên ông Tám tranh thủ lên làm sớm đề phòng sai sót còn có thời gian điều chỉnh. “Bỏ một cấp chính quyền là mới, nhưng tôi nghĩ chỉ cần các cấp có giải pháp phù hợp và ứng dụng công nghệ số để tháo gỡ những trăn trở của người dân thì sẽ không ảnh hưởng tới giao dịch hồ sơ, TTHC của người dân. Tôi mong Đảng, Nhà nước sẽ có chủ trương miễn phí trong thực hiện việc chuyển đổi giấy tờ cho dân. Sau khi thay đổi bộ máy mới thì kịp thời điều chỉnh quy định về thủ tục hành chính. Bỏ đi nhưng TTHC phải thuận lợi, nhanh chóng”, ông Tám kỳ vọng.
Đích đến của mọi thành bại công việc chính là người thực thi. Phải lựa chọn đúng, trúng, thanh lọc cho được đội ngũ cán bộ, công chức thực sự có năng lực, trình độ, tâm huyết, trách nhiệm, vì dân đáp ứng được yêu cầu công việc trong tình hình mới để hình thành bộ máy chính quyền cấp xã mới, có cơ chế tiêu chuẩn rõ ràng phân loại, đánh giá và thu hút người tài vào bộ máy. Bổ sung các điều kiện, kinh phí, cơ sở vật chất để cấp xã đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Nhiệm vụ sắp xếp cán bộ sau khi bỏ cấp huyện nặng nề, khối lượng công việc nhiều. Nếu như không có sự sắp xếp hợp lý, bộ máy hành chính có thể rơi vào tình trạng quá tải hoặc hoạt động kém hiệu quả, không rõ trách nhiệm (vì dồn toa, nhiều phòng, đầu việc về một mối), một đầu mối nhưng nhất định phải rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm. Tinh giản nhưng không đơn thuần cắt giảm số lượng mà cần quan tâm đến chất lượng, có sự kế thừa và thu hút nhân tài.
Phát huy hiệu quả việc số hóa trong hoạt động hành chính
Để việc giải quyết hồ sơ, TTHC được thông suốt, tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, một trong những giải pháp quan trọng UBND tỉnh Nghệ An đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả là tăng cường tuyên truyền, vận động, hướng dẫn Nhân dân thực hiện các dịch vụ trực tuyến. Đẩy mạnh số hóa hồ sơ, kết quả giải quyết TTHC; khai thác, sử dụng lại thông tin, dữ liệu đã được số hóa. Kịp thời xử lý, điều chuyển đối với cán bộ, công chức, viên chức có hành vi vi phạm trong tiếp nhận và giải quyết TTHC cho người dân, doanh nghiệp hoặc không thực hiện nghiêm việc tiếp nhận và giải quyết hồ sơ TTHC trên môi trường điện tử.
Hiện nay, hệ thống cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và hệ thống Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư đang được rà soát, làm sạch và đồng bộ. Chỉ cần lên hệ thống thì mọi thông tin, dữ liệu của công dân cơ bản đầy đủ, cơ quan chức năng của chính quyền các địa phương triển khai sáp nhập, sắp xếp sau bỏ cấp huyện có thể khai thác để điều chỉnh cho người dân, doanh nghiệp. Đây chính là cơ hội để phát huy hiệu quả việc số hóa trong hoạt động hành chính. Chính quyền mới sau sáp nhập, bỏ huyện nên lập hồ sơ mới cho công dân trên cơ sở dữ liệu có sẵn, tự động thay đổi, người dân, doanh nghiệp chỉ đến khai thác, điều chỉnh và trích xuất khi cần thiết thay vì phải giấy tờ, thủ tục đi lại như hiện nay. "Tôi nghĩ đây cũng là giải pháp quan trọng và khả thi để việc bỏ đi chính quyền cấp huyện sẽ giảm thiểu ảnh hưởng lớn tới sinh hoạt, sản xuất và nhu cầu của người dân, doanh nghiệp", ông Lê Văn Cương, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An đề xuất.
Trăn trở của người dân, doanh nghiệp khi bỏ cấp huyện, nhập tỉnh, nhập xã là điều không tránh khỏi. Làm như thế nào để Nhân dân đồng thuận, tránh sai sót để các thế lực phản động lợi dụng xuyên tạc cũng là điều cần phải quan tâm. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: tinh gọn bộ máy là việc cấp bách, càng làm sớm càng có lợi cho dân, cho nước, quyết tâm nhưng cũng phải khoa học và chắc chắn. Phải có "liều thuốc đủ mạnh" để trị căn bệnh cán bộ làm việc máy móc; nhũng nhiễu, hành dân, hành doanh nghiệp, có lợi ích cá nhân thì mới làm, cố tình làm chậm công việc, xin ý kiến lòng vòng, đổ lỗi cho thể chế, sợ trách nhiệm…
Liều thuốc đủ mạnh như ý của người đứng đầu Đảng ta là phải tháo gỡ trước hết, trên hết “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”, làm cho rõ “trách nhiệm thuộc về ai”, chỉ khi rõ trách nhiệm thì mới trị được căn bệnh hành dân, hành doanh nghiệp, đổ lỗi, sợ trách nhiệm... Theo đó, sau khi bỏ cấp huyện, sắp xếp cấp xã, cấp tỉnh, việc sửa đổi Hiến pháp, luật cần bám sát phương châm “hướng về cơ sở”, phân quyền mạnh mẽ, giao thực quyền cho cấp xã. Khi cơ chế "song trùng trực thuộc" bị bỏ thì chính quyền cấp xã phải được trao quyền tự quyết rõ ràng hơn trong các lĩnh vực như cấp phép kinh doanh, quản lý đất đai, an sinh xã hội và giải quyết tranh chấp dân sự. Các thủ tục hành chính liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của Nhân dân, doanh nghiệp mà chính quyền cấp huyện hiện nay đang thực thi nên phân quyền cho xã để tiếp nối mạch nguồn, tránh gián đoạn và cũng tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức không phải đi lại xa xôi khi phải lên tỉnh.
Đồng thời, cần quan tâm đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, nhất là đối với các cụm xã vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, đẩy mạnh mô hình “bình dân học vụ số” để nhà nhà, người người có thể sử dụng các thiết bị thông minh giao dịch hồ sơ, TTHC trực tuyến. Một khi hạ tầng số được tăng cường, hoàn thiện hệ thống dữ liệu kết nối thông suốt, việc thực hiện thủ tục toàn trình từ Trung ương, tỉnh đến xã không có gì là không thể thực hiện, người dân cũng không phải trăn trở “vo áo trái bưởi” lặn lội cả ngày lên xã mới để giải quyết hồ sơ, giấy tờ.
