Xuất khẩu xi măng không hề dễ

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tiêu thụ xi măng 7 tháng năm 2010 đạt khoảng 27,92 triệu tấn, bằng 55,8 % so với kế hoạch năm 2010. Trong khi nguồn cung xi măng đã tăng khoảng 10 triệu tấn so với nhu cầu thì tiêu thụ thực tế chỉ tăng 1,8 triệu tấn. Điều này khiến thị trường xi măng xảy ra tình trạng dư thừa. Việc tiêu thụ của các doanh nghiệp trong ngành gặp rất nhiều khó khăn, thị phần giảm sút 0,6% so với cùng kỳ và sản phẩm tồn kho tăng cao. Với tình hình cung đã vượt cầu và các nhà máy sản xuất xi măng tiếp tục được xây dựng, nếu không có sự kiểm soát chặt chẽ, thị trường xi măng sẽ tiềm ẩn nhiều diễn biến phức tạp.

Do đó, Bộ Xây dựng vừa có công văn gửi 3 doanh nghiệp là Công ty Xi măng Nghi Sơn, Công ty Xi măng Chinfon Hải Phòng, Công ty Xi măng Phúc Sơn đề nghị các doanh nghiệp này từ nay đến cuối năm phải xuất khẩu 100- 150 nghìn tấn xi măng… Tùy vào tình hình thị trường, năm 2011, các doanh nghiệp này sẽ phải xuất khẩu 50% sản lượng xi măng mà doanh nghiệp đã cam kết sẽ xuất khẩu. Năm 2012, con số này là 100%. Đối với các doanh nghiệp xi măng khác đang gặp khó khăn, Bộ Xây dựng đã kiến nghị Chính phủ có biện pháp kích cầu nội địa cho sản phẩm xi măng, trong đó có việc đẩy mạnh việc làm đường bằng bê tông xi măng, thay thế cho đường asphan (kể cả đường cao tốc, quốc lộ); nâng cấp các tuyến đường, đầu tư cảng chuyên dùng để hỗ trợ việc vận chuyển sản phẩm xi măng từ Bắc vào Nam, cũng như xuất khẩu. Bên cạnh đó, khuyến khích phát triển sản xuất vật liệu xây dựng không nung, thay thế dần gạch đất sét nung cũng là một giải pháp vừa kích cầu cho xi măng, lại hạn chế sử dụng tài nguyên đất sét, bảo vệ môi trường và tạo điều kiện công nghiệp hóa ngành xây dựng.

Liên quan đến vấn đề này, ông Lê Văn Tới, Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng cho hay: việc khuyến khích các doanh nghiệp đẩy mạnh tìm kiếm thị trường xuất khẩu xi măng chỉ là giải pháp tình thế trong thời điểm cung vượt cầu và để ổn định thị trường trong nước. Theo ông Tới,  xuất khẩu xi măng không hề dễ vì mặt hàng này rất cồng kềnh, tốn nhiều chi phí vận chuyển. Nhất là khi doanh nghiệp Việt Nam chưa đầu tư phương tiện, kỹ thuật hiện đại (tàu lớn, đội ngũ chuyên nghiệp) và bảo quản không tốt, chỉ một thời gian ngắn, sản phẩm sẽ bị đóng rắn, biến chất thì khó tiếp cận được các thị trường khu vực và thế giới. Trên thực tế, từ đầu năm đến nay, ngoài Tổng Công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam, hiện mới chỉ có Công ty cổ phần xi măng Cẩm Phả xuất khẩu được 15.000 tấn clinker sang Trung Đông. Các doanh nghiệp sản xuất xi măng khác, kể cả các liên doanh 100% vốn nước ngoài chưa ký được hợp đồng nào đáng kể.

Nhiều chuyên gia trong ngành xi măng cũng cho rằng, xi măng Việt Nam khó xuất khẩu do chịu sức ép cạnh tranh lớn từ thị trường nội địa của nước nhập khẩu. Ngoài ra, các thị trường lớn như châu Âu và Mỹ là thị trường truyền thống của Thái Lan. Doanh nghiệp Việt Nam sẽ khó cạnh tranh bởi giá clinker (thành phần chính, quyết định tính chất của xi măng) của Thái Lan rất rẻ và chất lượng tốt hơn so với phần lớn clinker được sản xuất tại Việt Nam.