Xuất khẩu gỗ có thể vượt mục tiêu

Sẽ đạt, thậm chí vượt mục tiêu

- Tình hình xuất khẩu gỗ những tháng đầu năm nay ra sao, thưa ông?

- Tiếp đà tăng trưởng của năm 2020, những tháng đầu năm nay, chế biến và xuất khẩu sản phẩm gỗ tăng và thậm chí cao hơn năm 2020.

Cụ thể, trong tháng 3, giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản ước đạt 1,524 tỷ USD. Lũy kế 3 tháng đầu năm thu về 3,944 tỷ USD, tăng 41,5% so với cùng kỳ. Trong đó, gỗ và sản phẩm gỗ đạt gần 3,7 tỷ USD, tăng 41,5%; lâm sản ngoài gỗ đạt 243 triệu USD, tăng 38,4%. Xuất siêu trên 3,23 tỷ USD, tăng 43,4%.

Sự tăng trưởng này có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. Chủ quan là do Việt Nam đã khống chế tốt dịch Covid-19, không có nhà máy chế biến nào rơi vào tình trạng bị giãn cách nên các đơn hàng vẫn hoàn thành đúng kế hoạch. Khách quan là do các doanh nghiệp tận dụng được cơ hội từ bên ngoài mang tới. Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung vẫn chưa giảm nhiệt, do đó các sản phẩm gỗ xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ rất khó khăn. Vì vậy, doanh nghiệp gỗ Việt đã tranh thủ thời cơ để tăng tốc, đặc biệt là những mặt hàng mà thị trường Mỹ đang có nhu cầu cao như sản phẩm đồ gỗ phòng khách, phòng bếp, đồ nội thất…

- Vậy xuất khẩu gỗ liệu có thể đạt mục tiêu 14 tỷ USD trong năm nay?

- Điều này hoàn toàn khả thi. Năm 2020, tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ và các loại lâm sản ngoài gỗ đạt được 13,2 tỷ USD. Năm 2021, ngành đặt mục tiêu khiêm tốn là 14 tỷ USD, nhưng với đà này nếu không có những yếu tố bất trắc từ bên ngoài  thì có thể sẽ đạt 15 tỷ USD.

Nói không với gỗ bất hợp pháp

- Xuất khẩu gỗ vẫn phải đối diện nhiều rủi ro, nhất là các vụ kiện và gian lận thương mại ngày càng gia tăng. Ông có chia sẻ gì về vấn đề này?

- Chúng ta đang có nỗi lo lớn về các vụ kiện liên quan đến gian lận thương mại từ các thị trường lớn. Ví dụ, Hàn Quốc vẫn đang đánh thuế chống bán phá giá đối với gỗ dán Việt Nam xuất khẩu vào nước này với mức trên dưới 10%. Mỹ từ tháng 2 năm 2020 đã khởi xướng điều tra việc Việt Nam để cho gỗ dán của Trung Quốc "lợi dụng" xuất xứ để xuất khẩu qua Mỹ. Ngoài ra, cũng từ năm ngoái Mỹ cũng đã khởi xướng điều tra theo điều khoản 301 của Luật thương mại Mỹ, với cuộc điều tra này phía chúng ta đã điều trần cung cấp thông tin và phía Mỹ sắp tới cũng sẽ tiến hành một số biện pháp nữa.

- Trước vấn đề này, Chính phủ, Hiệp hội lẫn doanh nghiệp đã thực hiện những giải pháp nào?

- Những vụ kiện, đặc biệt là cáo buộc Việt Nam nhập khẩu chế biến và tiêu thụ các nguyên liệu gỗ bất hợp pháp là câu chuyện được đặt ra từ lâu, đòi hỏi phải có sự tích hợp nhiều giải pháp.

Về chính sách, Nhà nước đã, đang tăng cường khung pháp lý để quản lý nguồn cấp gỗ, phía hải quan cũng siết chặt kiểm tra. Chính phủ đã ký Hiệp định đối tác tự nguyện với EU để thực thi, tăng cường thực thi lâm luật, tăng cường quản trị rừng và thương mại gỗ. Tiếp đó là Nghị định số 102/2020/NĐ-CP quy định hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam. Chúng ta đã tăng cường quản lý gỗ nhập khẩu, bảo đảm gỗ được đưa vào thị trường chuỗi cung ứng là hợp pháp.

Đối với xuất khẩu cũng đang chuẩn bị những điều kiện cần thiết để có thể cấp phép xuất đi trong thời gian sớm nhất. Hiệp hội đã ký cam kết nói không với gỗ bất hợp pháp và khẳng định đây là tuyên bố rất nghiêm túc. Các doanh nghiệp xuất khẩu nhìn chung cũng đã làm tốt việc truy xuất nguồn gốc, thực hiện tốt trách nhiệm giải trình đặc biệt đối với các thị trường lớn như Mỹ và EU…

- Hiện nguyên liệu gỗ phụ thuộc vào các nguồn nào? Làm thế nào để bảo đảm được nguồn gỗ hợp pháp?

- Vùng nguyên liệu gỗ đang phụ thuộc vào hai nguồn chính là rừng trồng trong nước và nguồn nhập khẩu. Với rừng trồng trong nước, có thể yên tâm 100% là rừng trồng và từ các trang trại rừng trồng cao su, cây keo và bảo đảm là nguồn gỗ hợp pháp.

Nguồn nhập khẩp sẽ từ các quốc gia phát triển hệ thống luật pháp rất có hiệu lực như EU, Mỹ, Newzealand, Nhật Bản… Tuy nhiên, còn một khối lượng gỗ khá lớn được khai thác từ rừng tự nhiên nhiệt đới của 20 nước châu Phi với sản lượng 1,3 - 1,5 triệu m3 gỗ. Tại các quốc gia này, luật pháp, khung khổ pháp lý còn có vấn đề, do đó cần có những hàng rào về hải quan để kiểm soát. Cùng với đó, tăng cường đối thoại giữa các doanh nghiệp hai nước, tăng cường trao đổi với các quốc gia xuất khẩu để có thể hiểu biết tốt hơn và minh bạch hơn trong hệ thống pháp luật của từng nước nhằm tránh được những rủi ro khi nhập khẩu gỗ.   

- Có thể thấy phân bổ ngành công nghiệp gỗ vẫn chưa đồng đều? Theo ông cần điều chỉnh như thế nào?

- Rất đúng, phân bố công nghiệp gỗ chưa phù hợp không gắn với vùng nguyên liệu. Nguyên liệu lao động tập trung ở các tỉnh Bắc Trung Bộ và phía Bắc trong khi công nghiệp gỗ lại phân bổ chủ yếu ở phía Nam. So với các tỉnh ở Đông Nam Bộ, chế biến và xuất khẩu sản phẩm gỗ ở ngoài Bắc hạ tầng kém hơn, điều kiện xuất khẩu cũng không tốt, điều kiện hậu cần cũng không thuận lợi.

Vì vậy cần có gì đó thật hấp dẫn để thu hút đầu tư. Tức là phải chuẩn bị mặt bằng, khu công nghiệp chuyên dụng về chế biến gỗ, như vậy sẽ thúc đẩy quá trình phát triển, phân bố đồng đều hơn. Về phía Chính phủ cũng có cơ chế cho doanh nghiệp gỗ thuê đất để làm nhà máy với mức giá thấp hơn nhằm thu hút đầu tư trong nước và nước ngòai.

- Xin cảm ơn ông!