Xuất khẩu điều sẽ vượt mục tiêu

Theo VINACAS, nửa đầu năm nay, xuất khẩu điều gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng từ lạm phát, suy thoái kinh tế, xung đột giữa các quốc gia. Tuy nhiên, từ quý III tình hình đã khởi sắc trở lại, đặc biệt, hai thị trường lớn là Mỹ và Trung Quốc đều tăng nhập khẩu.

Cụ thể, xuất khẩu hạt điều sang Mỹ tháng 8 tăng 33,8% so với cùng kỳ năm trước, đưa kim ngạch 8 tháng đạt 102.700 tấn, trị giá 662 triệu USD. Tương tự, xuất khẩu hạt điều sang Trung Quốc tăng 37,3% trong tháng 8; luỹ kế 8 tháng đạt 57.828 tấn, trị giá hơn 360 triệu USD.

Trong tháng 9, xuất khẩu hạt điều giảm nhẹ so với tháng 8 nhưng vẫn tăng 56% về lượng và tăng 39,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Tính chung 9 tháng, xuất khẩu hạt điều ước đạt 456.000 tấn, trị giá 2,6 tỷ USD, tăng 19,6% về lượng và tăng 14,3% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái.

VINACAS dự báo, trong quý IV, nhu cầu nhập khẩu điều ở các thị trường sẽ tăng, đặc biệt là Mỹ và EU để phục vụ mùa Lễ, Tết. Những yếu tố này sẽ thúc đẩy xuất khẩu điều tăng trưởng tốt hơn và có thể đạt kim ngạch 3,2 tỷ USD.

Bên cạnh những thông tin khả quan về thị trường, ngành điều cũng gặp một số khó khăn. Theo Phó Chủ tịch VINACAS Bạch Khánh Nhựt, mối lo lớn nhất và có thể diễn biến phức tạp là vệ sinh an toàn thực phẩm.

VINACAS đã nhận được văn bản chính thức từ 2 hiệp hội ở Mỹ và châu Âu cùng một số khách hàng lớn cảnh báo về việc chất lượng hạt điều Việt Nam đang có xu hướng đi xuống. Từ tháng 6.2023, nhiều lô hàng xuất khẩu đi Mỹ, châu Âu liên tục bị cảnh báo về tình trạng nhiễm côn trùng sống. Mức độ báo động ngày càng tăng lên vào thời điểm quý III khi đơn hàng xuất khẩu nhiều hơn, việc tăng ca vào ban đêm khiến côn trùng sống thuận lợi sinh sôi. Khâu khử trùng vì thế cũng tăng lên nhưng không bảo đảm thời gian cách ly, dẫn đến dư lượng thuốc trừ sâu trong sản phẩm nhân điều chế biến vẫn còn. 

Khó khăn nữa là nguồn cung hạt điều thô của Việt Nam chỉ dưới 20% công suất chế biến, còn trên 80% là phụ thuộc nhập khẩu từ Indonesia, Campuchia, châu Phi. Đến nay, chúng ta chưa có đề án phát triển diện tích trồng điều. Hiện các cây điều tại Bình Phước - tỉnh có diện tích trồng điều lớn nhất, đã đều già cỗi với tuổi đời từ 30 - 40 năm nhưng chưa được tái canh. Đây là điểm bất lợi cho nguyên liệu nội địa.

Ngoài ra, sự liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trong chuỗi sản xuất,chế biến, kinh doanh chưa chặt chẽ với quy mô siêu nhỏ, tiềm lực tài chính hạn chế. Doanh nghiệp xuất khẩu hạt điều, hồ tiêu cũng liên tục gặp sự cố lừa đảo…

Thời điểm này, VINACAS nhấn mạnh việc giữ được chất lượng hạt điều xuất khẩu là yếu tố sống còn. Bởi vậy, UBND các tỉnh có nhà máy sản xuất điều cần có chính sách kiểm tra các cơ sở, bắt buộc họ phải có trách nhiệm về vệ sinh an toàn thực phẩm. Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh hạt điều cần  kiểm soát chặt chẽ an toàn vệ sinh thực phẩm, nhất là cao điểm cuối năm.

Bên cạnh đó, để ngành điều phát triển bền vững, ông Nhựt cũng lưu ý, doanh nghiệp cần chuyển mạnh sang chế biến sâu với những sản phẩm đa dạng, đáp ứng các nhu cầu, thị hiếu thị trường; chú trọng đầu tư phát triển vùng nguyên liệu.  Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn sớm có chính sách quan tâm đến vấn đề cải tạo vườn điều, cải tạo giống. Ngoài ra, cần đặt ra những hàng rào kỹ thuật, có thể là về vệ sinh an toàn thực phẩm để ngăn chặn tình trạng một lượng lớn điều thô ồ ạt tràn vào Việt Nam, bảo vệ ngành điều khỏi áp lực cạnh tranh.