“Tham nhũng chính sách” là từ khóa được nhắc đến nhiều trong thời gian qua để nói về những tiêu cực phát sinh trong quá trình xây dựng chính sách. Tại Quy định số 178-QĐ/TW của Bộ Chính trị, hành vi tham nhũng trong công tác xây dựng pháp luật đã được chỉ rõ, đó là hành vi của người có thẩm quyền trong công tác xây dựng pháp luật đã lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn được giao trong công tác xây dựng pháp luật vì vụ lợi.
Trong khi đó, “lợi ích nhóm, cục bộ” trong công tác xây dựng pháp luật là hành vi tham nhũng của người có thẩm quyền trong công tác xây dựng pháp luật cố ý lồng ghép, đưa vào hoặc không đưa vào trong văn bản quy phạm pháp luật các quy định với mục đích phục vụ, đáp ứng hoặc bảo vệ lợi ích riêng của một nhóm người hoặc lợi ích cục bộ của cơ quan, tổ chức, địa phương, doanh nghiệp mà lợi ích đó có tính chất không chính đáng, gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, lợi ích của Nhân dân.
Trong khi hành vi tham nhũng ngày càng tinh vi khó phát hiện, thì “tham nhũng chính sách” còn khó nhận biết hơn rất nhiều. Bởi “lợi ích nhóm”, “lợi ích cục bộ” được cài cắm rất tinh vi trong các chính sách pháp luật, mà nếu cơ quan “gác cổng” là cơ quan thẩm định, cơ quan thẩm tra không xem xét cẩn trọng, thấu đáo và dũng cảm để “bác” thì rất dễ để lọt những quy định chính sách chỉ làm làm lợi cho một nhóm tổ chức, cá nhân nào đó mà không phải vì lợi ích chung.
Thực tế cũng cho thấy, thiệt hại do hành vi tham nhũng thông thường gây ra có thể đo đếm được bởi lượng tài sản của nhà nước bị thất thoát, thì thiệt hại do “tham nhũng chính sách” lại rất khó để lượng hóa. Khó đong đếm là vậy nhưng ai cũng biết “tham nhũng chính sách” lại rất nguy hiểm, bởi việc bỏ lọt các lợi ích nhóm được cài cắm trong các chính sách vô hình trung chúng ta đang tạo cơ sở pháp lý để bảo vệ cho hành vi tham nhũng có tính hệ thống. Khi “tham nhũng chính sách” không bị phát hiện, ngăn chặn kịp thời sẽ cản trở sự phát triển lành mạnh của xã hội, gây xung đột lợi ích, phá vỡ tính thống nhất của hệ thống pháp luật, gây phân tán nguồn lực của đất nước, ảnh hưởng đến sự cạnh tranh bình đẳng của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân và sâu xa hơn ảnh hưởng đến nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Do đó, rất cần cơ chế xử lý trách nhiệm nghiêm khắc khi để xảy ra “tham nhũng chính sách”, lợi ích nhóm, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.
Để có cơ sở cho việc xử lý đối với hành vi này, Quy định số 178-QĐ/TW cũng đã nêu rõ, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm, tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật phải bị xử lý nghiêm minh theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và quy định của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Những hành vi vi phạm, tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật chưa có quy định xử lý thì căn cứ vào Điều lệ và các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, điều lệ và quy định của các tổ chức đoàn thể để xử lý cho phù hợp. Trường hợp đã xử lý kỷ luật, nhưng xét thấy cần thiết thì cấp có thẩm quyền phải kiên quyết điều chuyển người vi phạm khỏi vị trí công tác đang đảm nhiệm, thay thế, cho thôi giữ chức, miễn nhiệm, từ chức, không bố trí công tác liên quan đến hoạt động xây dựng pháp luật. Đối với trường hợp vi phạm đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự thì phải chuyển hồ sơ sang cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật, không được giữ lại để xử lý nội bộ.
Quy định số 178-QĐ/TW có ý nghĩa rất quan trọng, tạo cơ sở cho việc xử lý tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật. Ngoài nâng cao tính liêm chính của từng cơ quan trong từng khâu xây dựng pháp luật gồm: soạn thảo, thẩm định và thẩm tra, tin rằng, những biện pháp xử lý cứng rắn này sẽ tránh xảy ra tình trạng “lọt lưới” các chính sách pháp luật chỉ phục vụ cho một nhóm lợi ích nào đó.
