Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND
Xác định rõ hơn chủ thể và công cụ giám sát
Báo Đại biểu Nhân dân
Cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, tại Hội thảo do Ủy ban Pháp luật và Tư pháp phối hợp với Hội đồng Dân tộc tổ chức, các đại biểu cho rằng, cần xác định khái niệm giám sát của Quốc hội, HĐND nhằm làm rõ bản chất, mục tiêu của hoạt động giám sát, gắn với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN trong Nghị quyết số 27-NQ/TW. Đồng thời, quy định cụ thể về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thông tin liên quan đến hoạt động giám sát trong việc cung cấp, trao đổi với chủ thể giám sát.
Làm rõ bản chất, mục tiêu của hoạt động giám sát
Các đại biểu tại Hội thảo cơ bản thống nhất với các nội dung trong dự thảo Luật, đồng thời đánh giá cao quá trình xây dựng Luật được thực hiện công phu, bài bản, khoa học; khắc phục được nhiều hạn chế, bất cập của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015.
Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu chỉ đạo tại hội thảo. Ảnh: M. Trang
Báo cáo một số vấn đề lớn, quan trọng, còn ý kiến khác nhau của dự án Luật, Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Minh Hiếu cho biết, về hoàn thiện khái niệm "giám sát" đáp ứng yêu cầu thực tiễn, trong quá trình xây dựng dự án Luật, có ý kiến cho rằng khái niệm giám sát trong Luật hiện hành chưa phản ánh đầy đủ nội dung, tính chất, phạm vi... hoạt động giám sát của cơ quan dân cử, đồng thời đề nghị nghiên cứu sửa đổi khái niệm giám sát theo hướng xác định rõ hơn chủ thể giám sát, chịu sự giám sát, công cụ giám sát và mục tiêu giám sát, bảo đảm có tính hội nhập quốc tế.
Quan tâm tới khái niệm giám sát, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, PGS.TS. Lê Minh Thông đề nghị, cần xác định rõ khái niệm giám sát của Quốc hội, HĐND để định nghĩa trong dự thảo Luật. Qua đó, làm rõ bản chất, mục tiêu của hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, gắn với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN trong Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 9.11.2022, Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII. Hay nói cách khác, cần khẳng định giám sát của Quốc hội, HĐND là phương thức kiểm soát quyền lực đối với các cơ quan nhà nước chịu sự giám sát của Quốc hội, HĐND.
Như vậy, tại khoản 1 Điều 2 không cần định nghĩa riêng biệt thuật ngữ “giám sát” mà cần định nghĩa thuật ngữ gắn với Quốc hội và HĐND là giám sát của Quốc hội và giám sát của HĐND. Nêu quan điểm này, PGS.TS. Lê Minh Thông đề xuất, khoản 1 Điều 2 có thể được thể hiện những nội hàm sau: Giám sát của Quốc hội và HĐND là phương thức kiểm soát quyền lực của các cơ quan dân cử đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước chịu sự giám sát về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm theo quy định pháp luật; xem xét, đánh giá thực tiễn tuân thủ Hiến pháp, tổ chức thi hành pháp luật làm cơ sở cho việc hoàn thiện chính sách pháp luật, kịp thời phát hiện các yếu kém, vi phạm để xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý .
Về khái niệm giám sát tối cao, PGS.TS. Lê Minh Thông lưu ý, cần nghiên cứu quy định một cách rõ hơn nội hàm của giám sát tối cao trong phần giải thích từ ngữ để thể hiện được bản chất của giám sát tối cao là giám sát ở tầng cao nhất của quan hệ quyền lực, tập trung vào việc tuân theo Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội trong thực hiện nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm của các cơ quan hành pháp, tư pháp, các thiết chế hiến định độc lập cấp trung ương.
Quan tâm tới nội dung này, một số ý kiến cũng đề nghị, nghiên cứu sửa đổi khái niệm giám sát theo hướng xác định rõ hệ quả giám sát; đối với nội hàm “giám sát tối cao” cần rõ đối tượng chịu sự giám sát; có cách tiếp cận mới về chức năng, quyền giám sát tối cao của Quốc hội.
Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương: Bám sát quan điểm những gì đã chín, đã rõ, đồng thuận cao thì sửa ngay
Trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật, cần quán triệt tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, bám sát quan điểm, những gì đã chín, đã rõ, đồng thuận cao thì sửa ngay; những gì còn ý kiến khác nhau, chưa đồng thuận cao thì tiếp tục nghiên cứu...
Những quan điểm đổi mới trong xây dựng pháp luật mà Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội, các văn bản của UBTVQH đã nhấn mạnh đến các nguyên tắc “chung", "khung", "thuộc thẩm quyền”; chuyển từ quản lý sang vừa quản lý vừa kiến tạo; phân cấp, phân quyền triệt để để "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm"; chống tiêu cực, lãng phí, thời gian, công sức của các cơ quan. Chúng ta đang trong giai đoạn chuyển đổi tư duy, chuyển đổi hành động, chuyển đổi quyết tâm, chỉ bàn làm không bàn lùi.
Về khái niệm giám sát, đây là một chức năng, phương thức kiểm soát quyền lực và đích cuối cùng là để hoàn thiện chính sách, pháp luật, xem xét và giải quyết theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý. Khái niệm trong dự thảo Luật phải trả lời được 3 câu hỏi: là gì, làm như thế nào và mục đích đạt được ra sao?
Về tổ chức phiên giải trình, UBTVQH đánh giá cao việc các Ủy ban tổ chức phiên giải trình rất nhanh, gọn, hiệu quả, do đó, cần xem xét kỹ lưỡng nội dung này trong dự thảo Luật. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu thêm ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học và các chính sách khi bổ sung các nguyên tắc trong dự thảo Luật.
Liên quan đến quy định về phối hợp giám sát việc thực hiện các thỏa thuận và điều ước quốc tế, cần xem xét quy định mang tính nguyên tắc và tùy theo mối quan hệ và địa bàn để phối hợp hoặc đơn phương giám sát. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu quy định theo hướng UBTVQH xác định hàng năm và trước mỗi kỳ họp Quốc hội đối với thời điểm xem xét thảo luận báo cáo.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cùng Hội đồng Dân tộc tiếp tục phối hợp chặt chẽ để hoàn thiện dự thảo Luật với chất lượng cao nhất.
Tạo sự liên thông giữa cơ quan dân cử các cấp
Nhấn mạnh việc trao đổi, sử dụng thông tin của hoạt động giám sát có liên quan và các hoạt động khác là một trong những nội dung quan trọng trong hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND các cấp, ĐBQH Nguyễn Tiến Thịnh (Hà Nội) nhận thấy, trong dự thảo Luật lần này đã có quy định về việc đăng tải công khai thông tin về hoạt động giám sát cũng như việc theo dõi, đôn đốc kết quả thực hiện sau giám sát và việc chuyển kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý. Đồng thời, quy định cụ thể về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thông tin liên quan đến hoạt động giám sát trong việc cung cấp, chia sẻ, trao đổi cho chủ thể giám sát (Điều 88a).
Đại biểu Nguyễn Tiến Thịnh đề nghị bổ sung vào Điều 89 nội dung quy định trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền giám sát trong việc đưa ra báo cáo, kết luận, kiến nghị sai sự thật hoặc phản ảnh thiếu chính xác, không khách quan những vấn đề được giám sát làm ảnh hưởng đến nội dung giám sát.
Bên cạnh đó, đề nghị bổ sung quy định về việc cung cấp thông tin trong hoạt động giám sát của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội với Thường trực HĐND, các Ban của HĐND cấp tỉnh. Trong đó, đại biểu Nguyễn Tiến Thịnh lưu ý, việc cung cấp báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát của Quốc hội, UBTVQH, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội với Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố.
Đồng thời, Thường trực HĐND cấp tỉnh cũng thường xuyên báo cáo kết quả giám sát chuyên đề của HĐND, Thường trực HĐND cấp mình với UBTVQH, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội theo lĩnh vực để cung cấp thông tin phục vụ cho hoạt động theo dõi chung trong việc thi hành pháp luật của lĩnh vực có liên quan; tương tự là cấp huyện với cấp tỉnh, cấp xã với cấp huyện. Như vậy, sẽ tạo sự liên thông, nắm bắt thông tin giữa cơ quan dân cử các cấp trong hoạt động giám sát.
Thay mặt cơ quan soạn thảo dự án Luật, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê K’đăm cho biết, dự thảo Luật đã được trình lần đầu tại Kỳ họp thứ Tám vừa qua. Cơ quan soạn thảo đã tiếp thu quan điểm đổi mới trong công tác xây dựng pháp luật là Luật chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Trên cơ sở các ý kiến, cơ quan soạn thảo sẽ rà soát các nội dung có liên quan, làm rõ quan điểm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” cũng như vai trò giám sát của Quốc hội và HĐND.
Đồng thời, từ thực tiễn, Hội đồng Dân tộc sẽ phối hợp với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tiếp thu các ý kiến tại Hội thảo, đặc biệt là ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương để rà soát và hoàn thiện dự thảo Luật, báo cáo tại Phiên họp của UBTVQH vào tháng 3 tới.
“Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, chúng ta mới có đoàn tàu Thống Nhất, bây giờ chuẩn bị kỷ niệm 50 năm rồi đoàn tàu Thống Nhất vẫn không có gì thay đổi về vận tốc, vận tải, có chăng chỉ là thay đổi kết cấu phòng ốc, điều kiện phương tiện, còn vận tốc vẫn y như cách đây 50 năm”.
Cho rằng, bản chất của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt là đánh vào mặt hàng xa xỉ, không khuyến khích tiêu dùng. Trong khi đó, xăng và điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống là mặt hàng thiết yếu, có ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị bỏ thuế tiêu tiêu đặc biệt đối với 2 mặt hàng này. Nếu không bỏ thì phải lý giải tại sao đưa mặt hàng thiết yếu vào đánh thuế tiêu thụ đặc biệt.
Cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa tại phiên họp thứ 43, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, qua hơn 17 năm thi hành, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa đã xuất hiện nhiều bất cập, vướng mắc trong thực tiễn cũng như chưa đáp ứng được nhu cầu thay đổi và hội nhập quốc tế. Do vậy, cần tiếp tục rà soát phạm vi sửa đổi để xử lý tốt nhất các bất cập hiện nay.
Thường trực Hội đồng Dân tộc, Thường trực Ủy ban của Quốc hội có trách nhiệm xem xét, giải quyết, trả lời các kiến nghị của cử tri về các vấn đề thuộc lĩnh vực phụ trách của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban hoặc do Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân công.
Đây là một trong những nội dung liên quan đến trách nhiệm của ĐBQH quy định trong Nghị quyết liên tịch số 72/2025/NQLT/UBTVQH15-CP- ĐCTUBTWMTTQVN ngày 20.2.2025 quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp.
Nguyễn Ngọc Thái, Phó Chánh Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Quảng Nam
Hiện nay, việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị đã trở thành nhiệm vụ cấp thiết, được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Đây là một cuộc cách mạng toàn diện, nhằm xây dựng hệ thống chính trị "Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả", đáp ứng yêu cầu của thời kỳ phát triển mới. Để đạt được mục tiêu đề ra, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, doanh nghiệp xuất khẩu trong nước ngày càng đối mặt với nhiều quy định, yêu cầu nghiêm ngặt về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật tại các thị trường nước ngoài. Do đó, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa là cần thiết nhằm khắc phục điểm nghẽn trong quản lý chất lượng hàng hóa, nâng cao sức cạnh tranh của các ngành hàng.
Theo TS. LÊ TRUNG KIÊN - Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Kết luận số 127 - KL/TW đã chỉ hướng đi rất rõ ràng với quan điểm “tinh gọn để phát triển”, chứ không phải “tinh gọn để cắt giảm”. Trong đó, hưởng lợi nhất là Nhân dân. Bởi, mọi hoạt động của chính quyền là để phục vụ nhân dân. Khi bỏ cấp trung gian là cấp huyện sẽ phát huy tính tinh gọn, cải cách thủ tục hành chính một cách triệt để, nhờ đó, công việc được giải quyết nhanh chóng hơn, tiết kiệm hơn. Người dân đang rất kỳ vọng vào cuộc cách mạng này.
Bộ Chính trị vừa ban hành Kết luận số 127-KL/TW về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó yêu cầu nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh. TS. VÕ KIM CƯƠNG, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP. Hồ Chí Minh, cho rằng, sáp nhập tỉnh là chủ trương rất cần thiết, ông “hoàn toàn ủng hộ” và nhấn mạnh cần phải xây dựng được hệ tiêu chí, tránh sáp nhập cơ học.
Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 459/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam.
Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng, để khuyến khích tinh thần chủ động, sáng tạo của địa phương, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 đã bổ sung quy định chính quyền địa phương được chủ động đề xuất với cơ quan có thẩm quyền về việc phân quyền, phân cấp cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng, điều kiện thực tiễn của địa phương.
Sáng 3.3, tại Hà Nội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy và Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công đồng chủ trì hội thảo.
Nguyên tắc thiết kế của Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 được xem là một quyết định mang tính lịch sử của Quốc hội, khi lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp của nước ta, Quốc hội giao cho Chính phủ thực hiện những nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, chưa có tiền lệ, trong thời điểm lịch sử đặc biệt của đất nước. Đây là một quyết định táo bạo, thể hiện sự đột phá về tư duy lập pháp, thể hiện tinh thần đổi mới, dám nghĩ, dám làm trong đề xuất xây dựng Luật và tinh thần đổi mới mạnh mẽ trong công tác lập pháp của Quốc hội.
PGS.TS. Vương Hữu Tấn - Nguyên Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam
Luật Năng lượng nguyên tử năm 2008 quy định rất mờ nhạt về Cơ quan pháp quy hạt nhân. Để không mắc phải khiếm khuyết này, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu để quy định về Cơ quan pháp quy hạt nhân trong dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) cho phù hợp với thông lệ quốc tế.
Trong dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số Điều của Luật an toàn thực phẩm đang đưa ra lấy ý kiến nhân dân, Bộ Y tế đề xuất nhiều quy định liên quan đến công tác hậu kiểm để kiểm soát, nâng cao hơn nữa chất lượng thực phẩm nói chung, thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe nói riêng và kiểm soát tổ chức, cá nhân đứng tên đăng ký bản công bố; tự công bố sản phẩm...
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội đã quy định về việc phân định thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan trong bộ máy nhà nước. Quy định này nhằm cụ thể hóa nội dung về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, xác định rõ phạm vi những nội dung cần được quy định bằng luật, nghị quyết của Quốc hội và quy định có tính nguyên tắc, định hướng về mức độ chi tiết cần được quy định trong luật, làm cơ sở cho việc thực hiện thẩm quyền làm luật và sửa đổi luật của Quốc hội.
Cho rằng quy định như Luật hiện hành chưa làm rõ nội hàm của từ “giám sát”, một số ý kiến cho rằng, cần hoàn thiện khoản 1 Điều 2 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 theo hướng bổ sung các hình thức giám sát. Bên cạnh đó, cần quan tâm đến công tác phối hợp giữa Đoàn ĐBQH và HĐND trong thực hiện giám sát.
Cần xây dựng cơ chế quản lý, điều tiết giá hợp lý, phát huy vai trò là “đòn bẩy” tác động tích cực đến sản xuất kinh doanh nước sạch. Đây là đề xuất được đưa ra tại Hội thảo góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Cấp, thoát nước do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức tại TP. Cần Thơ ngày 28.2.
