Đây là thông tư thay thế Thông tư số 08/2017/TT-BLĐTBXH và Thông tư số 21/2020/TT-BLĐTBXH. Đồng thời, đưa ra những cải tiến lớn về cách xác định và đánh giá chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ của nhà giáo giáo dục nghề nghiệp (GDNN).
Quy định theo hướng mở và cụ thể
Một trong những điểm nổi bật của Thông tư là việc làm rõ quy định về chứng chỉ kỹ năng nghề để dạy thực hành. Các quy định này không chỉ mở rộng phạm vi công nhận văn bằng, chứng chỉ mà còn đảm bảo không hạ thấp chuẩn của nhà giáo GDNN. Nhà giáo được xem là đạt chuẩn khi có các văn bằng và chứng chỉ sau:
Văn bằng chuyên sâu và đặc thù: Bằng kỹ sư, bằng bác sỹ chuyên khoa cấp I, cấp II, bằng cử nhân hoặc tương đương đối với các ngành: nghệ thuật, thể dục - thể thao, công nghệ thông tin, kế toán, quản trị nhà hàng và dịch vụ ăn uống, đào tạo giáo viên, ngôn ngữ và văn hóa nước ngoài.
Chứng chỉ kỹ năng nghề: Danh hiệu Nghệ nhân ưu tú, Nghệ sĩ ưu tú, Thầy thuốc ưu tú, Nhà giáo ưu tú, Chứng chỉ hành nghề, giấy phép hành nghề, chứng chỉ kỹ năng nghề xuất sắc tại các kỳ thi quốc gia, giải thưởng quốc gia, khu vực, quốc tế, chứng nhận huấn luyện học sinh đoạt giải thưởng trong lĩnh vực GDNN.
Văn bằng và chứng chỉ khác: Giấy chứng nhận khả năng chuyên môn của thuyền viên theo Công ước STCW, bằng tốt nghiệp trung cấp ngành xiếc và tạp kỹ, giấy phép lái xe hạng B2 trở lên đối với giáo viên dạy thực hành lái xe.
Văn bằng, chứng chỉ GDNN do cơ sở GDNN nước ngoài cấp như Chứng chỉ kỹ năng nghề bậc 4 khung trình độ quốc gia (Niveau 4 DQR) của Cộng hòa Liên bang Đức; Chứng chỉ kỹ năng nghề trình độ cao đẳng, cao đẳng nâng cao (Diploma, Advanced Diploma) của Úc; Chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia bậc 3 (Level 3 as prescribed in the National Occupational Skill Standard) trở lên của Malaysia..
Đơn giản hóa nhưng vẫn đầy đủ
Một trong những điểm tối ưu của thông tư lần này là sự đơn giản hóa ở nhiều điều khoản. Ví dụ, Thông tư số 08/2017/TT-BLĐTBXH đã quy định 36-44 chỉ số đánh giá khác nhau cho nhà giáo ở các trình độ.
Tuy nhiên, Thông tư 05/2024 đã đơn giản hóa các tiêu chí này thành 5 nhóm tiêu chí chính, áp dụng cho cả ba cấp trình độ sơ cấp, trung cấp và cao đẳng: Tiêu chí về trình độ đào tạo; tiêu chí về trình độ nghiệp vụ sư phạm; tiêu chí về năng lực sử dụng ngoại ngữ; tiêu chí về năng lực ứng dụng công nghệ thông tin; tiêu chí về học tập và bồi dưỡng nâng cao.
Việc giảm các tiêu chí định tính này giúp nhà giáo và các cơ sở GDNN tập trung hơn vào việc nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ.
Quy trình đánh giá và xếp loại cũng được đơn giản hóa. Theo Thông tư số 08/2017/TT-BLĐTBXH, nhà giáo GDNN được đánh giá trên thang điểm 100 và xếp loại thành ba hạng A, B, C. Tuy nhiên, Thông tư 05/2024 đã loại bỏ cách đánh giá này. Thay vào đó, nhà giáo chỉ cần đạt hoặc không đạt theo 5 tiêu chí đã đề ra, không còn phân loại thành các hạng. Nhà giáo là viên chức công lập sẽ được đánh giá theo quy định của Luật Viên chức.
Thông tư số 05/2024 trao nhiều quyền tự chủ và trách nhiệm hơn cho các cơ sở GDNN trong việc quản lý chuyên môn. Cơ sở GDNN, cơ sở hoạt động GDNN, và trung tâm GDNN-giáo dục thường xuyên có trách nhiệm xác định sự phù hợp về trình độ chuyên môn và kỹ năng nghề của nhà giáo với ngành, nghề được phân công giảng dạy. Điều này giúp tháo gỡ vướng mắc trong việc đăng ký hoạt động GDNN và phân công giảng dạy, đặc biệt đối với những ngành nghề mới.
Điều này không chỉ làm tăng tính tự chủ và tự chịu trách nhiệm của các cơ sở đào tạo, mà còn giúp tháo gỡ vướng mắc cho các cơ sở trong việc đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp, và phân công giảng dạy (lý thuyết/thực hành/tích hợp) cho phù hợp. Đặc biệt, đối với một số ngành nghề mới chưa có, hoặc có rất ít cơ sở đào tạo trình độ cao đẳng, đại học.
Những thay đổi trong Thông tư số 05/2024/TT-BLĐTBXH được kỳ vọng sẽ cải thiện đáng kể chất lượng giáo dục nghề nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà giáo và các cơ sở GDNN, đồng thời thúc đẩy tính tự chủ và trách nhiệm của các cơ sở đào tạo. Các quy định mới này không chỉ giúp chuẩn hóa mà còn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của nhà giáo, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quốc gia.
