NTDs là gì?
NTDs là một nhóm đa dạng gồm hơn 20 bệnh nhiễm trùng mạn tính tác động đến hơn 1.6 tỷ người trên toàn thế giới, gây ra bởi nhiều loại mầm bệnh virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm và độc tố, trong đó có những bệnh phổ biến như: sốt Dengue và sốt Chikungunya, bệnh giun Guinea, bệnh do nhiễm ký sinh trùng leishmaniasis, bệnh phong, dại, ghẻ, đau mắt hột…
Những căn bệnh này được gọi là “bị lãng quên” do chúng không ảnh hưởng đến các nước phát triển, mà chỉ phổ biến nhất ở các cộng đồng nông thôn và có nguồn lực hạn chế. Ngoài ra, chúng đã bị loại khỏi chương trình nghị sự y tế toàn cầu trong nhiều năm qua. Điều này dẫn đến việc NTDs không được quan tâm thỏa đáng và chỉ được nhận nguồn tài trợ quá nhỏ cho việc kiểm soát và loại bỏ chúng so với gánh nặng sức khỏe mà chúng gây ra.
Chính vì vậy, WHO kêu gọi các khoản đầu tư mạnh mẽ và bền vững để giúp khoảng 1,62 tỷ người thuộc các cộng đồng dễ bị tổn thương nhất trên thế giới thoát khỏi vòng luẩn quẩn của bệnh tật và nghèo đói, khi NTDs đang tiếp tục ảnh hưởng không tương xứng đến các thành viên nghèo nhất của cộng đồng toàn cầu, chủ yếu ở những khu vực không đủ an toàn về nguồn nước, vệ sinh và bị hạn chế tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Những thành tựu đáng kể
Vào năm 2023, cuộc chiến toàn cầu chống lại NTDs đã đạt được tiến bộ đáng kể, đưa con người đến gần hơn với mục tiêu kiểm soát, loại bỏ và loại bỏ những căn bệnh này trên toàn thế giới. Một thành tựu mang tính bước ngoặt đối với sức khỏe toàn cầu là 50 quốc gia hiện đã loại bỏ được ít nhất một NTD, đưa thế giới đi được nửa chặng đường hướng tới mục tiêu đầy tham vọng đặt ra trong lộ trình NTD 2021-2030 của WHO.
Cùng năm, Bangladesh đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới được chứng nhận loại trừ bệnh leishmania nội tạng nhờ vào nỗ lực hợp tác rộng rãi. Những cột mốc quan trọng này nhấn mạnh cam kết vững chắc và nỗ lực hợp tác của cộng đồng y tế toàn cầu của chúng ta.
Tại Hội nghị COP28, cộng đồng quốc tế đã đạt được một dấu mốc quan trọng là cam kết tài trợ hơn 777 triệu USD nhằm đánh bại NTD. Thêm vào đó, cuối năm 2023, WHO đã chính thức công nhận noma là NTD, nâng số bệnh và nhóm bệnh có trong danh sách NTD của WHO lên 21. Đây là cơ hội lớn để tăng cường công việc và các mối liên kết xuyên suốt, cả ở cấp độ toàn cầu và quốc gia.
Vẫn còn nhiều thách thức
Bên cạnh những thành công đã đạt được trong năm qua, cuộc chiến toàn cầu chống NTDs vẫn phải đối mặt với những thách thức dai dẳng và cả những thách thức mới.
Điều đáng chú ý là mối đe dọa của biến đổi khí hậu đang đè nặng lên những nỗ lực của thế giới. Các mô hình khí hậu thay đổi đang tác động đến sự lây lan của NTD, khiến cuộc chiến chống lại sự lây truyền của NTDs càng khó khăn hơn, đặc biệt là những tình trạng lây truyền qua vectơ.
Việc đạt được các mục tiêu của lộ trình đến năm 2030 vẫn còn nhiều thách thức do thiếu kinh phí dai dẳng. Bất chấp tác động của những căn bệnh này, NTDs lại thu hút ít hỗ trợ tài chính hơn so với các ưu tiên sức khỏe khác. Khoảng cách tài trợ này hạn chế nghiêm trọng các nỗ lực điều trị, phòng ngừa và nghiên cứu cần thiết để chẩn đoán, thuốc, vaccine và can thiệp hiệu quả hơn, đồng thời khiến quá trình phục hồi của các chương trình NTD sau sự gián đoạn do Covid-19 chậm hơn dự kiến. Hơn nữa, những khó khăn về mặt hậu cần trong việc tiếp cận các khu vực xa xôi, làm trầm trọng thêm những thách thức này, khiến việc thực hiện các chiến lược chăm sóc sức khỏe và duy trì các nỗ lực loại trừ NTD trở nên khó khăn hơn.
Trước những thách thức này, WHO và các đối tác kêu gọi nỗ lực đổi mới và thống nhất cho WNTDD 2024 với chủ đề “Đoàn kết. Hành động. Loại bỏ". Chỉ thông qua hành động tập thể, tận dụng chuyên môn và nguồn lực ở cấp quốc gia, khu vực và toàn cầu, thế giới mới có thể vượt qua những thách thức để đánh bại NTD một cách hiệu quả và bền vững.
Hơn nữa, WHO vẫn cam kết dẫn đầu chương trình nghị sự về NTD, hợp tác cùng với các chính phủ, đối tác và cộng đồng để bảo đảm một tương lai trong đó NTD không còn là mối lo ngại đối với sức khỏe cộng đồng.
