"Vượt cạn" thành công chưa phải là tất cả

      Tại Italy, người ta từng được chứng kiến hàng chục cuộc khủng hoảng chính phủ kiểu như vậy khi những đảng nhỏ ngồi ghế sau muốn "thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt". Thủ tướng Prodi đã muốn những vở hài kịch này hạ màn vĩnh viễn nhưng không thành công vì hệ quả của việc sửa đổi Luật Bầu cử mà cựu Thủ tướng Silvio Berlusconi đã tiến hành.
      Luật Bầu cử sửa đổi tăng cường vị trí của các đảng nhỏ, tạo điều kiện cho tất cả các đảng đều có ghế tại Nghị viện. Quy định này đã khiến Thủ tướng Prodi phải thành lập liên minh cầm quyền gồm 9 đảng, trong đó có Đảng Cộng sản và những nhóm xa lạ như "Italy của những giá trị" và "Liên minh dân chủ vì Châu Âu". Một trong những nhóm này thường xuyên gây chuyện trong liên minh nhằm chứng tỏ sự độc lập của mình. Đầu năm 2006, khi ông Prodi đắc cử Thủ tướng Italy lần thứ hai, nhiều nhà quan sát đã cho rằng liên minh của ông quá đa dạng nên khó có thể cầm quyền được lâu. Xem chừng họ có lý, vì chỉ mấy tháng sau, ông ngày càng vấp phải nhiều sự chống đối ngay trong hàng ngũ của mình.
      Khó khăn đến từ đồng đội, điều đó xảy ra thường xuyên trong liên minh cầm quyền của ông Prodi. Trong một thời gian ngắn, Thủ tướng Prodi đã phải nhiều lần tìm cách thỏa hiệp để duy trì liên minh, từng nhiều lần tổ chức bỏ phiếu tín nhiệm để ép liên minh cầm quyền của ông thông qua một số đạo luật tại Nghị viện, như sắc lệnh công bố văn kiện Nghị viện hoặc kế hoạch ngân sách.... Ông bị đối thủ là cựu Thủ tướng Berlusconi công kích là "bù nhìn rơm" của một liên minh chia năm sẻ bảy.
      Ngay sau khi Thủ tướng Prodi từ chức, cổ phiếu của Berlusconi trên thị trường chứng khoán Milan đã tăng mạnh và chỉ trong khoảng 3 giờ đồng hồ, ông Berlusconi đã thắng tới 50 triệu euro. Đó là kết quả của sự lục đục trong liên minh cầm quyền. "Ngư ông đắc lợi", ông trùm ngành truyền thông, thủ lĩnh phe đối lập Berlusconi sẽ còn "kiếm" được nhiều hơn nếu ông Prodi ra đi. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng kéo dài không lâu, đơn giản vì không có sự lựa chọn nào tốt cho ông Prodi vào lúc này.
      Ngay cả phe đối lập cũng biết điều đó. Mặc dù lớn tiếng đòi tổ chức bầu cử lại, nhưng họ bị chia rẽ nên hầu như không có triển vọng đắc cử. Trước cuộc bỏ phiếu tín nhiệm ngày 28.2, chủ tịch các đảng trong liên minh cầm quyền buộc phải nhất trí với "Chương trình 12 điểm" do Thủ tướng Prodi đưa ra. Đây không phải là một chương trình đơn thuần, mà là một "tối hậu thư", vì ông Prodi tuyên bố chương trình 12 điểm này của ông là không thể thương lượng được, và nếu các đảng trong liên minh không chấp nhận, ông sẽ trở về Bologna quê hương ông, từ bỏ luôn cả chức vụ nghị sỹ.
      Với 162 phiếu thuận và 157 phiếu chống mà không cần đến sự ủng hộ của 4 thượng nghị sỹ suốt đời, những người sẵn sàng bỏ phiếu ủng hộ ông, kết quả trên đã chứng tỏ ông Prodi vẫn là nhân vật thích hợp nhất cho ghế Thủ tướng Italy vào thời điểm hiện nay. Song thắng lợi của ông rất bấp bênh. Theo các cuộc thăm dò gần đây, chỉ 40% số người được hỏi muốn liên minh trung hữu cầm quyền, 39% cho rằng Thủ tướng Prodi sẽ chỉ tại nhiệm vài tháng nữa, 22% cho rằng ông Prodi có thể cố thêm 1 đến 2 năm nhưng sẽ không đứng hết nhiệm kỳ 5 năm. Chưa rõ Thủ tướng Prodi có thể trụ vững được bao lâu, song chắc chắn ông sẽ phải có những bước đi thận trọng để giữ vững liên minh cầm quyền trong thời gian tới.
      Có thể ưu tiên hàng đầu của Thủ tướng Prodi là cải cách hệ thống bầu cử vốn được coi là rất mất ổn định. Chính những quy định này là một trong những nguyên nhân khiến ông phải điêu đứng trong suốt thời gian qua. Cũng có thể ông sẽ mở rộng liên minh để tăng thêm sức mạnh. Nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với một liên minh phức tạp, khó có sự đồng thuận ngay lập tức. Và đó cũng chính là từ đồng nghĩa của sự bất ổn.
      Trở lại ghế Thủ tướng, đó là điều không phải bàn cãi. Vấn đề là ở chỗ người thuyền trưởng này có thể lèo lái con tàu trung tả đi đến hết nhiệm kỳ hay không, nhất là khi phát triển kinh tế đang là vấn đề nan giải, và mafia đang thống lĩnh thị trường miền Nam đất nước.

Đỗ Vân