“Vũ khí” sắc bén bảo vệ quyền làm chủ của Nhân dân

LÊ HỒNG HẠNH - Trưởng Phòng Tư pháp thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh

Ngày 2.9.1945, trước hàng triệu quốc dân đồng bào cả nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, trịnh trọng tuyên bố trước toàn thế giới về sự ra đời của một nhà nước mới: Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam). Để đạt được mục tiêu và bảo vệ vững chắc nền độc lập ấy, trước đồng bào cả nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh lập rõ lời thề linh thiêng: “Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.

Trong tiến trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay, cùng với cả hệ thống chính trị, Quốc hội, HĐND - những cơ quan đại biểu đại diện cho quyền làm chủ của Nhân dân đã, đang từng bước đổi mới, đồng hành với Chính phủ kiến tạo một chính quyền xuyên suốt hành động, vì dân bảo vệ nền độc lập như chính kỳ vọng của Người.

“Chìa khóatỏa sáng trong thực hiện vai trò, trọng trách

Một trong những chức năng quan trọng, khẳng định vị thế vai trò của cơ quan dân cử đó chính là chức năng quyết định. Từ khi ra đời đến nay, Quốc hội, HĐND với vị trí, vai trò Hiến định đã thực hiện tốt trọng trách quyết định những vấn đề quan trọng của quốc gia, dân tộc, của từng địa phương, xứng đáng là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân. Thực hiện tốt chức năng quyết định, trong thời chiến, Quốc hội, HĐND góp phần quan trọng vào công cuộc giữ nước; trong thời bình, các quyết sách góp phần phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, ổn định và phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh. Ngoài chất lượng và tâm huyết đại biểu dân cử được nâng lên, sự đồng hành tin tưởng của cử tri và các tầng lớp Nhân dân chính là “chìa khóa” góp phần quan trọng để cơ quan dân cử tỏa sáng trong thực hiện vai trò, trọng trách to lớn của mình trước vận mệnh của quốc gia, từng địa phương.

Đoàn giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Tĩnh khảo sát tại Công ty CP Cảng quốc tế Lào - Việt - ẢNH L. THÀNH
Đoàn giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Tĩnh khảo sát tại Công ty CP Cảng quốc tế Lào - Việt. Ảnh: L. Thành

Có thể thấy rất rõ trong chặng đường 78 năm ra đời và phát triển đến nay, Quốc hội Việt Nam đã có nhiều đổi thay về chất lượng. Trong thực hiện chức năng quyết định, Quốc hội ngày càng chuyên nghiệp hơn trong thực hiện chức năng lập hiến, lập pháp. Minh chứng rõ nét nhất là cùng với sự ra đời của bản Hiến pháp năm 2013, hệ thống pháp luật Việt Nam ngày càng được hoàn thiện và đồng bộ.

Điểm quan trọng nhất của công tác này chính là Quốc hội đã tạo dựng được về cơ bản cơ chế pháp lý bảo đảm thực thi nhất quán nguyên tắc tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân. Đặc biệt, các quy định về "kiểm soát quyền lực nhà nước" trong nguyên tắc tổ chức, vận hành của nhà nước cũng là một bước đột phá trong bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân, đặt quyền lực nhà nước trong giới hạn mà Nhân dân ủy quyền, kiểm soát nhằm hạn chế lộng quyền, lạm quyền. Các quy định về dân chủ được đẩy mạnh, các quyền hiến định của Nhân dân, nhất là quyền dân chủ trực tiếpđã được từng bước cụ thể hóa trong các Luật Trưng cầu ý dân năm 2015, Luật Tín ngưỡng tôn giáo năm 2016, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở... Quyền dân chủ trực tiếp thông qua hoạt động bầu cử, ứng cử; tham gia vào quản lý nhà nước của Nhân dân tiếp tục được củng cố và có những bước tiến quan trọng. Quyền làm chủ gián tiếp của Nhân dân, đặc biệt là thông qua cơ quan đại diện ngày càng được hoàn thiện về mặt pháp lý.

Đặc biệt, gần đây nhất với sự ra đời của Luật Đất đai năm 2024, nhiều vấn đề bất cập trong thực tiễn quản lý đất đai được cơ quan soạn thảo đưa vào dự án, lấy ý kiến Nhân dân đầy đủ. Các vấn đề cử tri và Nhân dân chỉ ra được tôn trọng tiếp thu và thể chế hóa vào luật trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua. Sự ra đời của luật được cử tri và Nhân dân đánh giá cao, đặc biệt là những điểm mới đã góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật đất đai phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong điều kiện hội nhập quốc tế; giải quyết các chồng chéo, vướng mắc phát sinh từ thực tiễn; tăng cường quản lý đất đai cả về diện tích, chất lượng, giá trị kinh tế... hài hòa quyền, lợi ích của Nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư… Thiết lập hệ thống quản lý đất đai hiện đại, minh bạch, hiệu quả gắn với đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số; phát huy dân chủ, hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo về đất đai.

Cùng với Quốc hội, HĐND các cấp cũng đã phát huy vai trò quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương thông qua việc ban hành các nghị quyết, đưa chủ trương đường lối của Đảng đi vào cuộc sống, góp phần quan trọng phát triển kinh tế - xã hôi, bảo đảmquốc phòng - an ninh. Từ đó, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân.

Thanh bảo kiếm sắc bén

Để bảo vệ  lời thề linh thiêng của Lễ độc lập: “Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”, cơ quan dân cử cũng đã sử dụng rất hiệu quả thượng phương bảo kiếm mà cử tri và Nhân dân trao cho, đó chính là thực hiện quyền giám sát. Đối với Quốc hội đó còn là quyền giám sát tối cao. Chính chức năng này đã góp phần quan trọng bảo vệ quyền tự do, độc lập từ mỗi tế bào của xã hội đến cả cộng đồng và rộng hơn là cả dân tộc. Những bất cập trong thực tiễn thực thi Hiến pháp, pháp luật và nghị quyết của HĐND đã được chỉ ra rõ ràng, cụ thể thông qua hoạt động giám sát của cơ quan dân cử. Không chỉ sắc bén trong giám sát thông qua hình thức chất vấn và trả lời chất vấn, nghị trường Diên Hồng cũng từng nóng lên bởi những phiên thảo luận về kết quả giám sát tối cao đối với các chuyên đề mà cử tri, Nhân dân cả nước quan tâm. Nhiều vướng mắc được đưa ra phân tích, làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm cụ thể, đặc biệt là các phiên giám sát tối cao được công khai để cử tri và Nhân dân đồng hành, theo dõi.

Đoàn giám sát HĐND tỉnh Hà Tĩnh khảo sát thực tế tại Nhà Văn hóa Trường Lưu, xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc - ẢNH X. HOA
Đoàn giám sát HĐND tỉnh Hà Tĩnh khảo sát thực tế tại Nhà Văn hóa Trường Lưu, xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc. Ảnh: X. Hoa

“Hoạtđộng giám sát của Quốc hội không chỉ rộng mà còn rất sâu sắc, phát huy được quyền làm chủ của Nhân dân. Nhiều vấn đề bất cập, vướng mắc từ thực tiễn, cử tri phản ánh được Quốc hội tôn trọng, lắng nghe, tiếp thu và đại biểu đã đưa tiếng nói của chúng tôi tới nghị trường Diên Hồng” - cử tri Lê Hải Dương - Hà Tĩnh tin tưởng.

Cộng hưởng, lan tỏa tinh thần trách nhiệm đó, hoạt động giám sát của HĐND các địa phương từ khi có Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND được thực thi đãquy củ, khoa học, bài bản và hiệu quả hơn. Việc hoàn thiện hành lang pháp lý đã cộng hưởng với tinh thần trách nhiệm, trí tuệ và bản lĩnh của đại biểu kết lại thành những “quả ngọt”. Đích đến chính là các vấn đề cử tri, Nhân dân quan tâm, bức xúc được tiếp thu, kiên trì xem xét, giải quyết thấu đáo, không để cử tri phải trăn trở: HĐND ở đâu khi xảy ra các sai phạm ở cơ sở.

Sự ra đời của Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XV về hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực, Ban, Tổ đại biểu và đại biểu HĐND cùng với Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để HĐND các cấp phát huy sức mạnh của thanh bảo kiếm sắc bén này trong thực tiễn.

Cùng với tiếp tục hoàn thiện thể chế pháp lý, ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa trong hoạt động cơ quan dân cử, việc duy trì các Hội nghị toàn quốc triển khai luật, nghị quyết của Quốc hội cũng như các Hội nghị bổ biến chính sách, nghị quyết của HĐND là một trong những giải pháp quan trọng phát huy sức mạnh tổng hợp chức năng quyết định và giám sát của cơ quan dân cử. Điều này không chỉ góp phần thực hiện yêu cầu “gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với thực hiện pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả”, mà còn là giải pháp quan trọng bảo vệ lời thề độc lập năm 1945 mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy".

Quốc hội và Cử tri

Bí thư Thành ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH thành phố Bùi Thị Minh Hoài cùng các đại biểu và cử tri là công nhân, lao động tại hội nghị tiếp xúc
Quốc hội và Cử tri

Phát huy hiệu quả những chính sách vượt trội để Hà Nội phát triển nhanh, bền vững

Trao đổi với cử tri tại buổi tiếp xúc trước Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV vừa diễn ra, Bí thư Thành ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài khẳng định, phát huy tinh thần, khí thế 70 năm ngày Giải phóng Thủ đô, cả hệ thống chính trị thành phố sẽ phát huy hiệu quả những cơ chế, chính sách vượt trội để Hà Nội phát triển nhanh và bền vững với tầm vóc và vị thế mới, thực sự là Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại".

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp
Chính sách và cuộc sống

Phải “ngấm” ngay từ khâu soạn thảo

Dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp được Chính phủ đề nghị trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Tám tới để thay thế cho Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp hiện hành (Luật 69).

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Khóa XV
Diễn đàn Quốc hội

Đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động chất vấn

Chất vấn là một hình thức giám sát trực tiếp và thường xuyên nhằm làm sáng tỏ những vấn đề được chất vấn và xác định rõ trách nhiệm của chức danh bị chất vấn. Đây là một trong những hình thức giám sát có hiệu lực, hiệu quả cao và thiết thực nhất. Do đó, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động chất vấn là yêu cầu cần thiết, khách quan của Quốc hội.

Ảnh minh họa
Quốc hội và Cử tri

Sớm gỡ vướng pháp lý cho bất động sản

Vướng mắc về các dự án bất động sản, thị trường bất động sản còn có nội dung chưa được tháo gỡ. Điều tiết thị trường bất động sản còn bất cập, mất cân đối cung cầu. Giá bất động sản một số địa bàn tăng cao vượt quá khả năng mua của đa số người dân, vẫn còn hiện tượng đầu cơ, thổi giá. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đã nhấn mạnh thực trạng này tại Phiên họp thứ 38 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Hóa giải nghịch lý
Chính sách và cuộc sống

Hóa giải nghịch lý

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Tổng cục Hải quan, 9 tháng năm 2024, kim ngạch nhập khẩu gạo của nước ta đạt tới gần 1 tỷ USD, tăng 57,3% so với cùng kỳ năm trước, vượt tổng kim ngạch nhập khẩu của năm 2023. Đây là mức nhập khẩu cao kỷ lục từ trước đến nay.

Đáp ứng yêu cầu bảo đảm an ninh trật tự trong tình hình mới
Hoạt động của Đoàn ĐBQH

Đáp ứng yêu cầu bảo đảm an ninh trật tự trong tình hình mới

Sáng 11.10, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với Công an tỉnh tổ chức Hội nghị lấy ý kiến góp ý về một số dự án luật liên quan đến lĩnh vực an ninh trật tự trình Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV. Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Trần Đình Gia và Phó Giám đốc Công an tỉnh, Đại tá Phạm Thanh Phương chủ trì Hội nghị.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định yêu cầu phải khắc phục cho được "độ trễ" của chính sách
Lập pháp

Khắc phục “độ trễ” của chính sách

Tiếp tục hoàn thiện thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh, đồng thời, khắc phục cho được “độ trễ” của chính sách, tránh tình trạng chính sách chậm đi vào cuộc sống là một trong những giải pháp căn bản, toàn diện trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội được các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh tại Phiên họp thứ 38.

Toàn cảnh phiên họp
Xây dựng luật

Tháo gỡ vướng mắc, nhưng phải đồng bộ với các luật liên quan

Tại Phiên họp thứ 38 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, một số ý kiến tán thành với đề xuất của Chính phủ sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước theo hướng cho phép các bộ, ngành và địa phương chủ động bố trí kinh phí từ chi thường xuyên cho các dự án ngoài kế hoạch đầu tư công trung hạn, nhưng phải rà soát để bảo đảm đồng bộ với các luật liên quan.

Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai yêu cầu sửa chữa ngay đường Hoàng Văn Bổn
Quốc hội và Cử tri

Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai yêu cầu sửa chữa ngay đường Hoàng Văn Bổn

Tiến hành khảo sát thực tế trong buổi giám sát, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai Quản Minh Cường yêu cầu Sở Giao thông Vận tải sửa chữa ngay tuyến đường Hoàng Văn Bổn và cấm phương tiện trọng tải trên 5 tấn lưu thông để mang lại sự an toàn, yên tâm cho Nhân dân.