Thấy gì trong chuyến thăm Ấn Độ của Thủ tướng Australia

Tháp tùng Thủ tướng Anthony Albanese là một phái đoàn hùng hậu, gồm các bộ trưởng cấp cao, quan chức và 27 lãnh đạo doanh nghiệp thuộc các mảng giáo dục đại học, tài chính, khai thác mỏ, hàng không, y tế, năng lượng, quốc phòng và kiến ​​trúc. Phái đoàn cấp cao của Australia đến Ahmedabad và Mumbai trước khi tham dự hội nghị thượng đỉnh giữa Thủ tướng Ấn Độ-Australia ở New Delhi.

Như thể để tạo dựng một bầu không khí hữu nghị cũng như tạo động lực mạnh mẽ hơn cho chuyến thăm, tuần trước, Bộ trưởng Nội vụ Australia Clare O'Neil, Bộ trưởng Giáo dục Jason Clare và Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong đã “tiền trạm” tới New Delhi để gặp gỡ những người đồng cấp. Trong khi hai Bộ trưởng Hiáo dục thảo luận về việc xóa thị thực giáo dục đang chờ xử lý và ký một thỏa thuận công nhận trình độ, cho phép các trường đại học Australia mở cơ sở ở Ấn Độ; thì Bộ trưởng Ngoại giao Penny  Wong đã tham dự cuộc họp Ngoại trưởng của Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G20), cuộc họp Bộ Tứ (Quad), một số cuộc họp song phương và Đối thoại Raisina ở Delhi, nơi vị Ngoai trưởng gọi Ấn Độ là “cường quốc quan trọng”.

Không khí và động lực

Cùng hòa với không khí đầm ấm thân mật này, Thủ tướng Albanese được đón chào ở Ấn Độ bằng một thác hoa hoa vàng của lễ hội Holi, lễ hội Hindu hoành tráng ở bang Gujarat, nơi Thủ tướng được bao phủ bởi những cánh hoa cúc vạn thọ với các vũ công và nhạc sĩ chơi nhạc dân tộc xung quanh. Ông gọi việc trở lại Ấn Độ, quốc gia mà ông từng đến thăm lần đầu tiên với tư cách là một du khách ba lô, là một trong những “vinh dự của đời tôi”. Lễ hội sắc màu của Ấn Độ, với nhiều nội dung sôi động kết thúc bằng một buổi tối đốt lửa, được coi là biểu trưng cho chiến thắng của cái thiện trước cái ác.

Cũng trong ngày đầu tiên này, Thủ tướng Albanese và người đồng cấp Ấn Độ Narendra Modi tạm rời khỏi một số nghi lễ của lễ hội để xem trận đấu tứ kết của loạt đấu giao hữu bóng chày giữa đội Ấn Độ và Australia tại sân vận động lớn nhất thế giới, nơi có sức chứa 132.000 người và được đặt theo tên của Thủ tướng Modi.

Trong ngày 9.3, phái đoàn cấp cao Australia đến thăm Mumbai, thủ đô tài chính của Ấn Độ. Dẫn đầu bởi Bộ trưởng Thương mại và Du lịch Don Farrell và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Bắc Australia, Madeleine King, các thành viên tham gia Diễn đàn Doanh nghiệp Australia-Ấn Độ để đàm phán các thỏa thuận hợp tác giữa các doanh nghiệp trong khuôn khổ Hiệp định Hợp tác Kinh tế và Thương mại Australia-Ấn Độ, được ký kết vào tháng 4 năm ngoái.

Ấn Độ hiện là đối tác thương mại lớn thứ 6 của Australia và đứng thứ 19 trong danh sách 20 nhà đầu tư hàng đầu của Australia. Điều này có nghĩa là vẫn còn dư địa rất lớn để hai nước nâng cấp hơn nữa mối quan hệ hợp tác.

Trong ngày 10.3, New Delhi sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh thường niên trong khuôn khổ Đối tác Chiến lược Ấn Độ-Australia đã được nâng cấp thành Đối tác Chiến lược toàn diện vào tháng 6.2020, phản ánh bước phát triển gần đây trong quan hệ song phương.

Điều này đã được củng cố hơn nữa kể từ khi hai nước hồi sinh Khung An ninh bốn bên vào năm 2017, cam kết đảm bảo một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, nơi những mối quan tâm chung về an ninh đã đưa Ấn Độ và Australia xích lại gần nhau hơn.

Nhưng thực sự là động lực xích lại gần nhau giữa hai bên đã phải đối mặt với những cơn gió ngược gây ra bởi sự gián đoạn và chia rẽ của đại dịch Covid-19 và cuộc chiến Ukraine. Thực tế, đây sẽ là chuyến thăm Ấn Độ đầu tiên của một thủ tướng Australia kể từ năm 2017 và là chuyến thăm đầu tiên của ông Anthony Albanese trên cương vị thủ tướng. Điều này có nghĩa là cả hai bên phải đặt ra những kỳ vọng thực dụng và phải sẵn sàng đối mặt với những trục trặc có thể xảy ra trong thời gian tới.

Chia sẻ mối quan tâm

Trước khi rời Sydney, ông Albanese nhấn mạnh rằng chuyến thăm Ấn Độ của ông nhằm mục đích “tăng cường và đa dạng hóa các mối liên kết thương mại và đầu tư quốc tế”, rõ ràng ám chỉ mối quan hệ căng thẳng của Australia với Trung Quốc, một quốc gia từng là đối tác thương mại lớn nhất của Australia kể từ năm 2007 và điểm đến xuất khẩu lớn nhất của Australia từ năm 2009.

Nhưng kể từ năm 2020, mối quan hệ Trung Quốc và Australia gặp nhiều trục trặc. Bất chấp tình trạng tan băng ngoại giao gần đây, cuộc chiến thương mại vẫn chưa có dấu hiệu lắng dịu, buộc Canberra phải tìm kiếm các đối tác thay thế.

Trên thực tế, đối với cả Australia và Ấn Độ, Trung Quốc đều là đối tác thương mại lớn nhất nhưng cả hai cùng đang trải qua những căng thẳng gia tăng với Bắc Kinh. Yếu tố này có thể là một trong những lý do để cả hai nước muốn thúc đẩy mạnh mẽ hơn cam kết đảm bảo một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và cởi mở.

Việc Australia và Ấn Độ cùng nhau hợp tác trong Khuôn khổ Tứ giác An ninh đã giúp ​​họ hợp tác chặt chẽ hơn trong một số lĩnh vực quan trọng, bao gồm các cuộc tập trận hải quân chung mà cuối cùng Ấn Độ đã đồng ý để Australia như sự kiện Malabar. Hai bên hiện cũng đang thảo luận về hợp tác an ninh và quốc phòng.

Hợp tác năng lượng hiện được coi là một kết nối quan trọng khác đang được hai bên thúc đẩy. Mặc dù Ấn Độ đã là nhà đầu tư lớn vào các mỏ than của Australia. Với tham vọng của Australia trở thành cường quốc năng lượng tái tạo vào năm 2030 và Ấn Độ dự kiến ​​sẽ chứng kiến ​​mức tăng trưởng theo cấp số nhân trong mức tiêu thụ năng lượng, điều này cho thấy cả hai bên đang khám phá những dư địa của mối quan hệ đối tác mới.

Và một lần nữa, năng lượng lại làm cho Trung Quốc trở thành điểm hội tụ chính của họ. Trung Quốc được cho là có trữ lượng lithium lớn thứ 4 thế giới sau Bolivia, Argentina và Australia, nhưng Trung Quốc với các khoản đầu tư lớn trong nước, đã trở thành nhà xuất khẩu lithium lớn thứ ba thế giới, sở hữu tới 55% thị trường thế giới về lithium hóa học cần thiết cho pin xe điện. Các kế hoạch của Trung Quốc nhằm thâu tóm nhiều loại khoáng sản đất hiếm bên ngoài biên giới của họ đã làm tăng thêm cảm giác cần hợp tác giữa New Delhi và Canberra. Điều này làm cho Australia trở nên quan trọng đối với các mục tiêu của Ấn Độ là đạt được 50% năng lượng tái tạo và 30% xe điện vào năm 2030.

Mới tuần trước, Canberra đã bác bỏ đề xuất của Quỹ Yuxiao có liên kết với Trung Quốc nhằm tăng cổ phần của quỹ này tại một trong những nhà sản xuất đất hiếm chiến lược của Australia. Trong khi đó, trong số những biên bản ghi nhớ (MoU) và thỏa thuận sẽ được ký kết trong chuyến thăm của Thủ tướng Albanese, tập đoàn Khanij Bidesh India Ltd của Ấn Độ dự định công bố một “khoản đầu tư đáng kể” vào lĩnh vực khoáng sản quan trọng của Australia.

Những xích mích dai dẳng

Đúng là mối quan hệ trong cộng đồng dân cư của Ấn Độ và Australia đã trở nên mạnh mẽ và rõ ràng khi một số lượng lớn người gốc Ấn Độ ở Australia đã đạt được các vị trí cấp cao trong các công ty và tổ chức của Australia. Vào năm 2021, cộng đồng người Ấn đã vượt qua người Trung Quốc để trở thành cộng đồng người hải ngoại phát triển nhanh nhất ở Australia .

Tuy nhiên, tình trạng phân biệt đối xử, thậm chí là phân biệt chủng tộc, đôi khi nổi lên như một mồi lửa âm ỉ cho những xích mích giữa hai bên. Ví dụ, những tháng gần đây là vụ phá hoại các ngôi đền Hindu ở Melbourne và Brisbane, bị nghi ngờ là hành động của những người ủng hộ phong trào Khalistan. Được lãnh đạo bởi Sikhs For Justice (SFJ), bị cấm ở Ấn Độ, nhóm này đã tìm cách tập hợp lực lượng ở Australia, Canada, Italy, Thụy Sĩ và các nơi khác. Gần đây, tổ chức này đã đưa ra các lời đe dọa làm gián đoạn các sự kiện quốc tế của Ấn Độ như các cuộc họp G20.

Các nhà phân tích cho rằng, hai nước cần tìm ra những cách khắc phục sáng tạo để để những điểm xích mích đó không cản trở tiềm năng hợp tác. Với dự đoán rằng vấn đề này sẽ được hai thủ tướng thảo luận trong cuộc họp cấp cao, ngay trước chuyến thăm, hôm 6.3, Cao ủy Australia tại New Delhi Barry O'Farrell đã tìm cách dập tắt ngọn lửa bằng cách nhấn mạnh sự tôn trọng “không lay chuyển” của đất nước ông đối với chủ quyền của Ấn Độ, nói rằng ở Australia, quyền tự do ngôn luận được sử dụng để thúc đẩy thù hận, phá hoại hoặc bạo lực”.