Thái Lan gồng mình duy trì trợ cấp năng lượng

Tài chính eo hẹp

Trong bối cảnh giá dầu thế giới vẫn ở ngưỡng cao, những nỗ lực của Chính phủ Thái Lan nhằm kìm hãm tốc độ tăng giá dầu diesel và điện đang được quan tâm hàng đầu khi các doanh nghiệp, cũng như hộ gia đình tiếp tục lo lắng về chi phí sinh hoạt tăng cao. Một trong những khoản trợ cấp đầu tiên mà Thái Lan đưa ra là giúp người dân giảm hóa đơn tiền điện nhằm góp phần đối phó với tác động của đại dịch Covid-19 vào năm 2020. Kể từ đó, khi Thái Lan bước vào giai đoạn bình thường mới, nước này tiếp tục trợ giá điện cho đến ít nhất vào cuối tháng 8.2022 vì giá dầu trên thế giới tăng mạnh do xung đột Nga - Ukraine, cùng với các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Trong bối cảnh chính phủ đang lên kế hoạch tăng thuế thu nhập từ các nhà máy lọc dầu để có thêm tiền vào quỹ hỗ trợ, Hội đồng quản trị của Tập đoàn dầu khí Thái Lan (PTT Plc) đã quyết định đóng góp 3 tỷ baht (hơn 820 triệu USD) cho Quỹ Nhiên liệu dầu, vốn đang nợ sau nhiều tháng chi trả các chương trình trợ giá dầu diesel và LPG. Khoản kinh phí này dự kiến được đóng góp từ tháng 7 - 9.2022.

Sau hơn 2 năm thực hiện các khoản chi lớn để giúp đỡ người dân và doanh nghiệp, Tổng thư ký Hội đồng Phát triển Kinh tế và Xã hội Thái Lan Danucha Pichayanan cho biết, chính phủ hiện chỉ có không gian tài chính hạn chế để thúc đẩy nền kinh tế. Chính phủ đã phải gánh vác những gánh nặng tài chính nặng nề này ngay cả khi giá dầu toàn cầu ở mức thấp nhất vào năm 2020, khi một cuộc chiến giá dầu đã nổ ra giữa Nga và Ảrập Xêút, diễn ra cùng thời điểm khi đại dịch nổ ra khiến nhu cầu dầu toàn cầu giảm mạnh, vào hồi tháng 4.2020.

Hiện nay, việc giá năng lượng tăng cao kéo theo lạm phát cao hơn, không chỉ cản trở cho quá trình phục hồi kinh tế ở Thái Lan mà còn làm cạn kiệt ngân khố của đất nước vào thời điểm quốc gia này đang rất cần tiền để ứng phó với những thảm họa kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra. Nhưng nếu chính phủ giảm việc hỗ trợ cũng sẽ gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng.

Giải pháp trước mắt

Kể từ khi giá dầu toàn cầu tăng vọt vào cuối năm ngoái, Quỹ Nhiên liệu dầu đã lỗ khoảng 115 tỷ baht do trợ cấp cho dầu diesel và LPG. Đây là một gánh nặng tài chính khổng lồ đòi hỏi giới chức trách phải làm chậm dòng chảy của quỹ. Dầu thô đắt hơn một phần là do nhu cầu cao hơn sau khi các nước nới lỏng các biện pháp phong tỏa và mở cửa trở lại nền kinh tế. Kèm theo đó là giá dầu tiếp tục tăng cao và vượt ngưỡng 100 USD/thùng khi các hoạt động xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ của Nga gặp nhiều khó khăn vì các lệnh trừng phạt. Các khoản trợ cấp thấp hơn đối với nhiên liệu không chỉ làm tăng giá bán lẻ dầu diesel và LPG, mà còn dẫn đến giá điện cao hơn từ tháng 9 tới, khi chương trình trợ cấp giá điện của EGAT sẽ chấm dứt trong tháng này. Những hạn chế về ngân sách cũng đang bộc lộ trong lĩnh vực điện vì EGAT chỉ có nguồn lực hạn chế trong việc trợ cấp cho các hóa đơn điện. Trước đó, EGAT trước đó đã đồng ý chi 80 tỷ baht, tương đương khoảng 0,24 baht/KWh để trợ giá điện khoảng thời gian từ tháng 5 - 8 năm nay.

Với những khó khăn trên, nhằm giảm bớt áp lực cho Quỹ Nhiên liệu dầu, các nhà chức trách Thái Lan đã đưa ra giải pháp cắt giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với động cơ diesel, mặc dù cách này sẽ làm giảm nguồn thu của nhà nước. Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Năng lượng Thái Lan Supattanapong Punmeechaow cho biết, Bộ Năng lượng đã cung cấp cho Bộ Tài chính những dữ liệu cần thiết để tính toán thời gian tiếp tục cắt giảm thuế tiêu thụ đặc biệt được áp dụng đối với nhiên liệu. Việc cắt giảm 5 baht/lít thuế tiêu thụ đặc biệt đối với dầu diesel theo dự kiến chỉ kéo dài đến hôm 20.7, nhưng chính phủ đã gia hạn cắt giảm thêm 2 tháng (dự kiến đến ngày 20.9 tới), để giảm thiểu tác động của việc giá năng lượng cao.

Trước đó, Thái Lan đã áp dụng đợt cắt giảm thuế tiêu thụ đặc biệt động cơ diesel là 3 baht/lít từ hồi tháng 2 vừa qua. Thư ký thường trực tại Bộ Năng lượng Kulit Sombatsiri nhấn mạnh việc cắt giảm thuế sẽ giúp chính phủ ứng phó tốt hơn với việc giá dầu tăng vọt trong bối cảnh ngân sách eo hẹp. Khung giá điện thường được điều chỉnh 4 tháng/lần. Lần điều chỉnh mới nhất được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 5 - 8.2022 khiến giá điện dừng ở mức là 4 baht/KWh. Lần điều chỉnh tiếp theo, Ủy ban Điều tiết Năng lượng đã quyết định tăng giá điện từ 4,00 bath/kWh lên 4,72 baht/kWh (bao gồm thuế nhiên liệu là 0,93 baht/kWh, tăng 0,67 baht/kWh) trong giai đoạn từ tháng 9 - 12.2022.

Với mức tăng này, Cơ quan Phát điện Thái Lan (Egat) sẽ tiếp tục trợ giá điện để hỗ trợ người dân, theo đó khoản nợ do trợ giá của Egat dự kiến sẽ tăng lên 109,67 tỷ baht vào cuối tháng 8. Nguyên nhân dẫn đến giá điện tăng vọt, bao gồm cả biểu giá cơ sở và biểu giá nhiên liệu (Ft), chủ yếu xuất phát từ nhu cầu nhập khẩu nguồn nhiên liệu đắt đỏ - khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) đang là nhiên liệu chính cho phát điện. Ở Thái Lan, khí đốt chiếm 60% nhiên liệu phát điện. Hiện nay, nguồn cung khí đốt từ các nguồn nội địa ở Vịnh Thái Lan sụt giảm khiến các nhà chức trách phải nhập khẩu nhiều LNG hơn. Tỷ trọng LNG trong tổng nguồn cung khí đốt của cả nước đã tăng từ 20% lên 40%, trong khi khí từ các nguồn trong nước giảm từ 64% xuống 40%.

Tổng thư ký ERC, ông Khomgrich Tantravanich cho biết, các nhà chức trách có thể tăng dần biểu giá điện để tránh việc tăng mạnh một lần sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hộ gia đình và doanh nghiệp.