Ngày 29.7 đã diễn ra Hội nghị Đối thoại kinh tế "2+2" đầu tiên giữa Mỹ và Nhật Bản. Hội nghị diễn ra vào thời điểm hai nước đều phải đối mặt với thực tế là an ninh kinh tế đã trở thành vấn đề an ninh quốc gia. Nội dung chính trong chương trình nghị sự của Hội nghị này là làm thế nào để củng cố mạnh mẽ hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực an ninh kinh tế, trong đó có bảo vệ công nghệ sản xuất vật liệu bán dẫn và các công nghệ tiên tiến khác để giảm sự phụ thuộc vào nước khác.
Nguồn: NHK
Ủy ban Tham vấn Chính sách Kinh tế Nhật - Mỹ đã nhóm họp ở Washington (Mỹ) cùng với sự tham gia của các thứ trưởng Ngoại giao và Kinh tế hai nước. Cuộc họp ở cấp bộ trưởng của ủy ban này với sự tham gia về phía Nhật Bản có Ngoại trưởng Yoshimasa Hayashi và Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Koichi Hagiuda. Về phía Mỹ có Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo. Trước đó, hồi tháng 1, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã nhất trí thiết lập khuôn khổ đối thoại kinh tế 2+2 ở cấp bộ trưởng tại cuộc họp trực tuyến, với mục tiêu mở rộng liên minh Nhật - Mỹ sang lĩnh vực kinh tế. Tên gọi chính thức của khuôn khổ này là Ủy ban Tham vấn Chính sách Kinh tế Nhật Bản - Mỹ.
Trọng tâm của đối thoại kinh tế 2+2
Phó Trợ lý Bộ trưởng Thương mại Mỹ phụ trách châu Á Pamela Phan cho rằng, cơ chế đối thoại kinh tế 2+2 ra đời vào đúng thời điểm hai nước đang phải đối mặt với thực tế là an ninh kinh tế đã trở thành vấn đề an ninh quốc gia. Trong quá khứ, các cuộc đối thoại 2+2 giữa Nhật Bản và Mỹ có sự tham gia của các Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng hai nước nhằm thảo luận về quan hệ hợp tác an ninh. Đây là cuộc đối thoại kinh tế "2+2" đầu tiên giữa hai nước. Bên cạnh đó, luật thúc đẩy an ninh kinh tế mà Quốc hội Nhật Bản mới thông qua gần đây cũng phản ánh rõ rằng, Nhật Bản đang phải đối mặt với khả năng dễ bị tổn thương kinh tế, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gia tăng ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cũng như sự mất giá với tốc độ nhanh của đồng yen Nhật ở mức 139 yen đổi 1 USD. Đây là mức thấp nhất kể từ tháng 9.1998.
Bà Pamela Phan nhấn mạnh rằng, Hội nghị sắp tới của Ủy ban Tham vấn Chính sách Kinh tế Nhật Bản - Mỹ có thể là cơ hội để bắt đầu đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đối phó với các mối đe dọa với trật tự kinh tế toàn cầu, đồng thời tăng cường an ninh kinh tế và khả năng phục hồi nhanh chóng. Tại Hội nghị này, các bộ trưởng hai nước dự kiến sẽ nhất trí về việc xây dựng một trật tự kinh tế ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, với mục tiêu đối trọng với Trung Quốc và Nga. Theo dự thảo nội dung chương trình nghị sự mà tờ Yomiuri có được, các vấn đề chính được thảo luận gồm các biện pháp để củng cố các chuỗi cung ứng vật liệu bán dẫn.
Mở rộng hợp tác trong nhiều lĩnh vực
Trong bối cảnh các kỹ thuật dân sự đang ngày càng được ứng dụng nhiều hơn trong lĩnh vực quốc phòng, như thiết bị bay không người lái, trí tuệ nhân tạo (AI), kỹ thuật lượng tử..., các Bộ trưởng hai nước Nhật Bản và Mỹ sẽ tập trung thảo luận về tăng cường chuỗi cung ứng các hàng hóa thiết yếu như chất bán dẫn, theo đó đa dạng hóa nguồn cung ứng và giảm phụ thuộc vào một số quốc gia, cũng như các biện pháp tăng cường hợp tác an ninh Nhật Bản - Mỹ. Tại cuộc họp này, hai bên sẽ thảo luận kỹ hơn về việc hợp tác nhằm tăng cường các chuỗi cung ứng vật liệu bán dẫn và kiểm soát xuất khẩu các công nghệ chủ chốt.
Trước đó, trong chuyến thăm Mỹ hồi tháng 5, Bộ trưởng Koichi Hagiuda đã khẳng định với phía Mỹ rằng, hai nước sẽ hợp tác nhằm tăng cường năng lực sản xuất vi mạch, cũng như trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R&D). Trên cơ sở đó, tại Hội nghị lần này, hai bên dự kiến sẽ củng cố nguồn cung các mặt hàng công nghệ tiên tiến, thế hệ mới. Nguồn cung vật liệu bán dẫn đã trở nên khan hiếm sau khi dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19 bùng phát. Đây là nguyên nhân khiến giá cả vật liệu này tăng giá. Nhật Bản và Mỹ sẽ làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác để đối phó với tình trạng thiếu hụt này.
Ngoài ra, hai bên cũng trao đổi về các đối sách nhằm đảm bảo ổn định nguồn cung năng lượng, thực phẩm và xây dựng các quy tắc quốc tế trong hoạt động đầu tư cơ sở hạ tầng cho các quốc gia đang phát triển. Phát biểu với báo giới sau phiên họp Nội các, Ngoại trưởng Yoshimasa Hayashi cho biết, hội nghị lần này là cơ hội để hai bên khẳng định liên kết mật thiết trên nhiều lĩnh vực từ kinh tế đến bảo đảm an ninh và ngoại giao. Theo Bộ trưởng Koichi Hagiuda, hai bên sẽ thảo luận các vấn đề an ninh kinh tế như cạnh tranh trong phát triển kỹ thuật, củng cố mạng lưới cung ứng nhằm đưa ra kế hoạch hành động chung tiếp theo.
Bên cạnh đó, hai nước còn thảo luận các vấn đề như công nghệ giám sát trên không gian mạng, trong đó có việc phát triển các hệ thống nhận diện khuôn mặt sử dụng trí tuệ nhân tạo, đồng thời cũng sẽ bàn thảo về việc xây dựng một khuôn khổ nhằm giảm sự phụ thuộc vào một quốc gia nhất định về nguồn cung các tài nguyên hiếm.
Nhật Bản và Mỹ mong muốn sẽ làm khăng khít mối quan hệ song phương, trong việc phát triển cơ sở hạ tầng ở nước thứ ba, nhằm đối trọng với sáng kiến "Vành đai và Con đường" (BRI) của Trung Quốc. Hai bên dự kiến sẽ nhất trí thúc đẩy Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương vì sự thịnh vượng (IPEF). Đây là một sáng kiến do Mỹ dẫn dắt nhằm thiết lập khu vực kinh tế ở khu vực này.
Hơn nữa, trong bối cảnh Quốc hội Nhật Bản đã thông qua Luật Thúc đẩy an ninh kinh tế, hai nước sẽ thảo luận các biện pháp nhằm ngăn chặn sự rò rỉ các công nghệ tiên tiến. Cùng với đó, hai bên sẽ tăng cường phối hợp trong các vấn đề như xây dựng quy tắc về sự ổn định của mạng 5G và các cơ sở hạ tầng chủ chốt khác, tăng cường hợp tác trong việc mua sắm pin và các khoáng sản quan trọng để chế tạo pin.
