Sáng kiến trồng cây tưởng niệm nhà văn Nguyễn Huy Thiệp được khởi xướng bởi vợ chồng nhà giáo Nguyễn Nguyệt Cầm và Peter Zinoman, Giáo sư Sử học tại Đại học UC Berkeley, Hoa Kỳ. Chi phí thực hiện dự án được gây quỹ trực tiếp qua bán đấu giá bản in đầu tiên cuốn sách đầu tay của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, tác phẩm Tướng về hưu. Tác phẩm được quyên tặng bởi họa sĩ Lê Thiết Cương và nhà sưu tập sách Nguyễn Duy Cường (Sách Vipen) và đã được ông Alex Thai, nhà Việt Nam học tại Hoa Kỳ, mua với giá 72 triệu đồng - tương đương với số tuổi hưởng dương của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp. Phiên đấu giá còn nhận được gần 30 triệu đồng của nhiều độc giả ủng hộ sáng kiến này.
Công ty TNHH Xã hội trồng và phục hồi rừng Việt Nam (VARS), Hội Nhà văn Việt Nam kết hợp với nhóm giảng viên bộ môn Ngữ Văn, Khoa Khoa học xã hội, Trường ĐH Tây Bắc đã quyết định chọn bản Hua Tát để thực hiện dự án ý nghĩa này. Bởi đây là nơi gắn liền với sự nghiệp văn chương và cuộc đời của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp. Sau 10 năm sinh sống tại đây, ông đã sáng tác nhiều truyện ngắn, và sau này được tập hợp xuất bản dưới tên Những ngọn gió Hua Tát.
Dù đây là một dự án riêng lẻ, không thuộc kế hoạch trồng và phục hồi 100ha rừng đầu nguồn Sông Gianh ở Quảng Bình của VARS năm 2022, song “Rừng tưởng niệm nhà văn Nguyễn Huy Thiệp” vẫn được thực hiện đúng với tinh thần của VARS: hỗ trợ người dân trồng rừng cây đa mục tiêu để bảo đảm tính bền vững của dự án cũng như mang lại lợi ích kinh tế lâu dài cho người dân.
Tháng 7.2022, đại diện VARS đã làm việc trực tiếp với UBND xã Cò Nòi, đại diện Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mai Sơn, Hạt Kiểm lâm huyện Mai Sơn về ý tưởng và kế hoạch thực thi dự án; cùng thực hiện khảo sát địa bàn trồng, xác định 13 hộ tham gia với 9,7ha đất lâm nghiệp liền vùng, và chọn mắc ca là giống cây chính của dự án bên cạnh trồng kết hợp cây bản địa tếch và trám đen để tạo nên độ che phủ bảo vệ khu rừng.
“Mắc ca là cây trồng vừa có khả năng tạo ra thảm thực vật che phủ đất ổn định lâu dài trên 45 năm vừa gắn với tạo thu nhập kinh tế cho người dân. Do vậy, việc hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc và thu hoạch được thực hiện bởi cơ sở cung cấp giống vừa bảo đảm tuân thủ các tiêu chuẩn của VARS trong trồng rừng vừa thiết lập kế hoạch duy trì sức khỏe của rừng đa mục tiêu lâu dài, góp phần tăng cường năng lực phòng hộ của lưu vực và tạo thu nhập cho người dân. Ngoài ra, trồng xen tếch và trám đen tạo ra lớp che chắn toàn diện bảo vệ mắc ca khỏi gió, bão, sương muối…” - ông Nguyễn Văn Sự, đại diện VARS cho biết.
