Gìn giữ truyền thống trong lối tư duy hiện đại

Thâm nhập văn hóa, vốn sống làng quê Việt

Sinh ra và lớn lên tại làng Ngò, Lý Nhân, Hà Nam, vùng đất có chiếu chèo nổi tiếng với những tích cũ, trò diễn dân gian thấm đẫm vào tuổi thơ Lê Thế Song từ lúc nào không rõ. Mối duyên đối với việc sáng tác chèo được khởi phát từ những ngày anh viết lời bài hát cho đội chèo của làng, xã thông qua chương trình Đưa nghệ thuật đến cộng đồng. Sau này, anh nên duyên với chị Xuân Hồng (con gái cố tác giả Hoàng Luyện - Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật), người khích lệ anh có những sáng tạo và theo đuổi đam mê của mình.

Lê Thế Song đã về các vùng quê, tìm kiếm, đào tạo các nhân tố, giúp họ trở thành nòng cốt văn nghệ để phục vụ chính cộng đồng mình. Từ công việc này, anh có cơ hội biết thêm nhiều câu ca, điệu hát, tích trò… ở những vùng quê mình đặt chân đến. Để rồi, tâm nguyện "muốn làm gì đó cho nghệ thuật truyền thống" đã thôi thúc anh viết nên nhiều kịch bản, dàn dựng nhiều chương trình phục vụ người dân thôn quê.

Bao nhiêu năm gắn với bó với công việc này, Lê Thế Song cùng vợ đã đặt chân đến khắp mọi miền tổ quốc như: Điện Biên, Thái Nguyên, Bắc Giang, Nghệ An, Trà Vinh… Những chuyến đi ý nghĩa giúp anh có thêm nhiều trải nghiệm và đến gần hơn với di sản văn hóa quý báu của ông cha. Vốn di sản ấy cứ tích lũy ngày càng dày thêm, thôi thúc anh nghĩ đến những điều lớn lao hơn.

“Do đặc thù công việc như vậy nên tôi phải tự viết kịch bản, biên đạo, dàn dựng cho các chương trình, từ Lào Cai, Điện Biên, Bắc Giang, đến Hòa Bình, Thái Nguyên, Hà Nam, Ninh Thuận, Trà Vinh, Nghệ An... Từ đó, tôi có thêm vốn sống, đi đâu cũng thâm nhập văn hóa, vốn sống vùng đất ấy. Các làn điệu dân ca, di sản văn hóa của từng vùng quê cứ được tôi tích lũy trong người thành cái "vốn", tác giả Lê Thế Song chia sẻ.

Năm 2011, vợ chồng anh quyết định theo học lớp Biên kịch Kịch hát dân tộc tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Cho đến nay, nhà biên kịch Lê Thế Song đã có gần 50 tác phẩm sân khấu được dàn dựng tại các nhà hát chuyên nghiệp trong cả nước như: Tuồng, chèo, cải lương, dân ca kịch, kịch nói… Tác giả cho hay, đó là “vốn quý” khi anh bén duyên và nỗ lực sáng tạo nghệ thuật theo kim chỉ nam “Gìn giữ truyền thống trong lối tư duy hiện đại”.

Đam mê từ trái tim

Gần đây, tác giả Lê Thế Song tiếp tục bén duyên với vai trò biên kịch và tổng đạo diễn cho một số lễ hội. Với kinh nghiệm và sự tích lũy thực tế, từ các thầy cô truyền giảng và từ bạn nghề, Lê Thế Song có thêm các dự án nghệ thuật về lễ hội mang dấu ấn cá nhân.

Có thể kể đến những lễ hội lớn có dấu ấn của anh trong êkip sản xuất như tác giả nhóm biên kịch của SEA Games 31 tổ chức tại Hà Nội, tác giả nhóm biên kịch Kịch bản lễ hội hoa Đà Lạt 2023, tác giả kịch bản chuyển thể lễ hội cà phê Ban Mê Thuột năm 2023...

Gần đây nhất, tháng 2.2023, Lê Thế Song được giao vai trò tổng đạo diễn chương trình Lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái" vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia và khai mạc Lễ hội năm 2023. Chương trình được lãnh đạo tỉnh Yên Bái, huyện Văn Yên đánh giá mang đậm chất sử thi về lịch sử, con người và vùng đất Văn Yên, nơi minh chứng cho sự giao thoa văn hóa đặc sắc của các cộng đồng dân tộc lâu đời trên vùng đất thượng lưu sông Hồng. Sau thành công của sự kiện, UBND huyện Văn Yên đã trao tặng Bằng khen cho Ths. Lê Thế Song và êkíp thực hiện.

Chia sẻ về sự kiện, anh cho biết, nhờ nguồn vốn về văn hóa truyền thống đã tích lũy trong nhiều năm qua, khi đảm nhận vai trò tổng đạo diễn những chương trình lễ hội văn hóa, nghệ thuật truyền thống, anh không bị ngợp. “Tôi thực hiện chương trình với ý nghĩa bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của nghi lễ hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng ngàn, đồng thời có những tư duy hiện đại trong dàn dựng vũ đạo, âm nhạc và hiệu ứng ánh sáng, song vẫn bảo đảm sự kế thừa truyền thống, đúng nghi lễ trang nghiêm và giá trị văn hóa đặc sắc của người Việt” - Lê Thế Song bày tỏ.

Anh cho biết thêm: “Để chương trình mang tính sử thi, ấn tượng và ca ngợi sự đổi mới vùng đất Quế Văn Yên, tôi đã nghiên cứu, khảo sát thực tế, tìm hiểu văn hóa dân gian các dân tộc Văn Yên - Yên Bái và nghi lễ múa then của người Tày độc đáo trong lễ rước Mẫu... Chính từ quá trình nghiên cứu ấy tạo nên cảm xúc, bật ra ý tưởng hay để tôi viết kịch bản. Trong đó, nhấn mạnh vào tính thiêng liêng".

Đặc biệt, cùng với những tiết mục nghệ thuật mang đậm bản sắc văn hóa bản địa, phát huy sở trường sáng tác của mình, tác giả Lê Thế Song thường có những sáng tác riêng cho mỗi lễ hội. Nhờ đó, mỗi lễ hội do anh viết kịch bản hoặc biên kịch kiêm tổng đạo diễn đều có dấu ấn, bản sắc riêng, câu chuyện nghệ thuật không trùng lặp. Như với lễ hội đền Đông Cuông, với tác phẩm “Đông Cuông mở hội đền thiêng” mang âm hưởng dân gian hòa quyện giữa chèo và chầu văn. Chương trình nghệ thuật khai mạc Đại hội Thể dục thể thao tỉnh Hà Nam, anh lại sáng tác ca khúc rap trẻ trung sôi động “Hà Nam bừng sáng”…