Cùng đồng bào J'Rai vui Lễ mừng lúa mới

- Thứ Năm, 24/11/2022, 11:23 - Chia sẻ

Trong khuôn khổ các hoạt động của Tuần Đại đoàn kết toàn dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam năm 2022, đồng bào J'Rai đến từ Gia Lai đã tái hiện Lễ mừng lúa mới tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Hà Nội).

Lễ mừng lúa mới của người J'Rai thường được tổ chức vào tháng 12 dương lịch, sau khi bà con đã thu hoạch xong nông sản. Thầy cúng Rơ Ô Bhung, buôn Gôm Gốp, xã Ia Rmok, huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai, cho biết, theo phong tục của đồng bào J'Rai, để chuẩn bị cho việc cúng lễ, mỗi hộ dân sẽ góp 1kg gạo mới và 1 ghè rượu. Lễ cúng mừng lúa mới có phần lễ và phần hội. Lễ thường được tổ chức ở nhà rông của làng.

Cùng đồng bào J'Rai vui Lễ mừng lúa mới -0
Gùi lúa về trước nhà rông
Cùng đồng bào J'Rai vui Lễ mừng lúa mới -0
Tự tay chuẩn bị gạo nấu cơm cho Lễ cúng

"Tùy vào điều kiện của gia đình, lễ vật có thể lớn, nhỏ khác nhau nhưng phải có 1 con lợn hoặc 1 con gà trống (nếu cúng gà thì cơm 1 bát, rượu 1 ghè), 3 ghè rượu, 3 bát cơm, 3 chén rượu, 1 cây nêu, 1 chòi lúa, 1 bó lúa còn nguyên hạt, 1 thúng lúa, 1 cái nia, 3 cái đĩa, 6 cái bát, liềm, gùi, thúng... Trong đó, 1 ghè rượu và 1 con lợn để mời hồn lúa về kho; 1 con gà và 1 ghè rượu để báo tin với tổ tiên và 1 ghè rượu, 1 con gà còn lại để báo với thần núi", thầy cúng Rơ Ô Bhung cho hay. 

Cùng đồng bào J'Rai vui Lễ mừng lúa mới -0
Thầy cúng mời thần linh về hưởng cơm mới và lễ vật bà con dâng để phù hộ cho dân làng một mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no

Sau khi chuẩn bị xong lễ vật, gần đến giờ cúng mừng lúa mới, thường vào khoảng 9 giờ sáng, thầy cúng nổi một hồi trống, rồi đọc lời khấn thông báo với thần linh những thành quả của năm cũ. Yang ơi kơdu, ơi kơdai, yang chứ, yang ia… cầu mong thần linh và linh hồn ông bà tổ tiên ăn cơm mới phù hộ cho dân làng được mùa bội thu, mưa thuận gió hòa; cho chủ lúa sức khỏe, cho rẫy lúa chín vàng. Cầu mong thần hãy phù hộ đưa hồn lúa về tận kho, tận chòi, tận nhà.

Cùng đồng bào J'Rai vui Lễ mừng lúa mới -0
Thầy cúng Rơ Ô Bhung làm lễ mời rượu thần linh, mẹ lúa...

Cũng theo thầy cúng Rơ Ô Bhung, Lễ cúng mừng lúa mới tại rẫy lúa sẽ có các lễ vật gồm 1 ghè rượu, 1 con gà. Thầy cúng chạm 7 lần vào ghè rượu, dâng lễ và cầu khấn 7 vị thần (thần đất, thần trời, thần nước, thần nuôi dưỡng, thần che chở, thần bảo vệ, thần lúa) cho những loại giống lúa: lúa trô, blia, chke… cho lúa mau chín, cho lúa thơm ngon.

Phong tục tập quán của người J'Rai là mẫu hệ, chính vì vậy sau khi cúng xong nguời được mời rượu đầu tiên là người vợ và phụ nữ trong nhà. Sau đó là chủ lúa và anh của vợ chủ lúa, rồi lần lượt khách đến dự từ lớn đến nhỏ cùng uống rượu.

Cùng đồng bào J'Rai vui Lễ mừng lúa mới -0
Đồng bào J'Rai theo chế độ mẫu hệ nên phụ nữ sẽ uống rượu trước để lấy may 

Dâng lễ xong đến phần mời rượu, ghè rượu thứ 1 theo chế độ mẫu hệ, là người vợ, mẹ vợ, mẹ của chủ lúa cùng uống một lúc, tiếp theo là chủ lúa, anh vợ chủ lúa cùng uống rượu (lúc này thầy cúng chia cho chủ lúa 1 chén thịt và anh vợ chủ lúa 1 chén thịt). Sau khi anh vợ uống xong thì lấy 1 đùi trước của con heo trao cho thầy cúng để tạ ơn thầy cúng. Ghè thứ 2 được mời người bác vợ của chủ lúa và người bác của chủ lúa để tỏ lòng biết ơn 2 người bác. Ghè rượu thứ 3 được mời thầy cúng để tỏ lòng biết ơn.

Cùng đồng bào J'Rai vui Lễ mừng lúa mới -0
Chuẩn bị màn hội sau Lễ mừng lúa mới

Kết thúc phần lễ là phần hội vô cùng sôi động, đồng bào J'Rai tập trung dưới mái nhà rông cùng đánh chiêng, nhảy múa, ăn uống, trao đổi kinh nghiệm và chúc nhau sức khỏe, vụ mùa mới bội thu. Dân làng chung vui bên ghè rượu cần và hòa mình trong nhịp chiêng vang khắp núi rừng. nới rộng vòng xoang. Sau phần lễ là phần hội, trong men rượu cần, tiếng cồng, tiếng chiêng, điệu xoan của đồng bào và du

Cùng đồng bào J'Rai vui Lễ mừng lúa mới -0
Bà con vui hội để tăng tình đoàn kết và giữ gìn nét văn hóa truyền thống

Lễ cúng lúa mới không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo của người J'Rai, mà còn đóng vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh, tạo thành sợi dây gắn kết cộng đồng trên khắp các buôn làng. Đây là nét văn hóa đặc trưng của đồng bào J'Rai cần được bảo tồn và gìn giữ để thế hệ con cháu tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Ảnh Phạm Tiệp, bài Hương Sen
#