Trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 20 năm ngày Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh (29.8.1988-29.8.2008), có buổi ra mắt cuốn sách Lưu Quang Vũ – Di cảo của Ts Lưu Khánh Thơ, em gái Lưu Quang Vũ. Ngoài ra còn có chương trình Đêm Lưu Quang Vũ tại Nhà hát Tuổi trẻ vào tối 28.8, với các trích đoạn: Nàng Sita (Đoàn chèo Hà Nội), Lời thề thứ chín (Đoàn kịch nói Quân đội), Điều không thể mất (Nhà hát Tuổi trẻ), Đôi dòng sữa mẹ (Đoàn chèo Hải Phòng). Lễ tưởng niệm chính thức do Hội Nhà văn, Hội Nghệ sỹ sân khấu VN và gia đình hai thi sỹ phối hợp tổ chức vào ngày 29.8. |
Bộ phim dài hơn 50 phút do Trung tâm sản xuất phim tài liệu, Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp cùng gia đình hai nghệ sỹ sản xuất, với sự góp mặt của NSND, tác giả kịch bản Đào Trọng Khánh; NSƯT, đạo diễn Nguyễn Thước (Hãng phim Tài liệu khoa học T.Ư); đạo diễn Bùi Tuấn (Đài Truyền hình Việt Nam); nhà quay phim Hoàng Tấn Phát… Có thể nói đây là bộ phim đặc biệt. Bởi lẽ, thứ nhất, phim được dựng hoàn toàn bằng hồi ức của những người từng sống, từng làm việc, từng chia sẻ với vợ chồng Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh; và bằng những trang thơ, bản thảo cùng một vài bức ảnh còn lại. Cảnh động duy nhất trong phim là 6 phút quay… đám tang cặp vợ chồng tài hoa bạc mệnh, do đạo diễn Nguyễn Thước ghi lại cách đây 20 năm. Thứ hai, đây là bộ phim được dựng bằng tình cảm bạn bè. NSND, tác giả kịch bản Đào Trọng Khánh là bạn thơ rất thân của Lưu Quang Vũ; NSƯT, đạo diễn Nguyễn Thước cũng là bạn lâu năm của anh. Và hình ảnh của Lưu Quang Vũ trong phim phần nhiều được chắp nối lại từ những ký ức của bạn bè…
Phim dựng lại cuộc đời của nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, từ thủa sống tại vùng tản cư Phú Thọ cùng gia đình, cho đến những ngày trong quân ngũ. Trong phim, người xem có thể thấy con người của Lưu Quang Vũ là con người của thơ, của cuộc sống đời thường, khác với con người của những kịch bản sân khấu lừng danh một thời. Theo đạo diễn Nguyễn Thước, thành công lớn nhất của bộ phim là đã khẳng định lại những giá trị của Lưu Quang Vũ, không chỉ là kịch gia thiên tài mà còn là một thi nhân tài hoa. Ở con người Lưu Quang Vũ, kịch là ý thức công dân, vì cuộc sống lúc đó có nhiều bức xúc; còn thơ là ý thức nghệ sỹ. Thơ anh, trải qua nhiều giai đoạn, đã có những đổi thay rõ rệt. Từ thủa học trò lãng mạn, băn khoăn nhiều trước tương lai, cho đến những xúc cảm mãnh liệt, sục sôi của một thế hệ thanh niên lên đường theo tiếng gọi của Tổ quốc. Thơ anh cũng đánh dấu những trải nghiệm, những nỗi buồn của quãng đời gian khó, của những ngày không vui trong thời gian quân ngũ… Thời gian khó khăn nhất của Lưu Quang Vũ cũng là quãng thời gian anh viết rất nhiều, thơ anh chất chứa những nỗi niềm, tâm trạng. Buồn, bi quan, nhưng không hề bi lụy và oán trách cuộc đời.
Ấn tượng nhất đối với người xem là những hồi ức của người thân, bạn bè về Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh trong cuộc sống đời thường. Có thể kể đến những giọt nước mắt của NSƯT Hoàng Dũng (Nhà hát Kịch Việt Nam) khi kể về một cái Tết nghèo khó, hai vợ chồng Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh giấu nhau mừng tuổi Hoàng Dũng – Minh Trang 100 đồng. Hay câu chuyện của người con trai Lưu Minh Vũ về bàn tay của “má Quỳnh” đã gây dựng một gia đình ấm êm từ những mảnh vỡ… Phim cũng cho thấy cuộc sống “ngoài thơ” của Lưu Quang Vũ, những người phụ nữ đi qua đời anh và tạo nên những ảnh hưởng lớn trong cuộc đời nghệ thuật của anh. Đó là Tố Uyên – “Con chim vành khuyên nhỏ”, rồi tình yêu với nữ họa sỹ Nguyễn Thị Hiền, con gái của nhà văn Kim Lân, người tạo thi hứng cho Lưu Quang Vũ viết loạt thơ Người đàn bà không tên. Đặc biệt là Xuân Quỳnh, người phụ nữ đã chắp cánh cho tài năng của anh phát triển rực rỡ, người có ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc đời Lưu Quang Vũ…
Những di cảo còn lại của Lưu Quang Vũ- Xuân Quỳnh không nhiều, nhưng những gì mà họ gửi lại thì vô bờ. Nhiều vở diễn của Lưu Quang Vũ vẫn sống đến tận ngày nay, còn những người yêu thơ vẫn thuộc lòng thơ tình của Xuân Quỳnh. Đạo diễn Nguyễn Thước tâm sự: “Một số bạn trẻ nói với tôi rằng, qua bộ phim họ đã cảm thấy hiểu về cả giai đoạn lịch sử và con người sống trong giai đoạn ấy. Như thế có nghĩa là tôi đã truyền tải tốt thông điệp về một thế hệ cho một thế hệ”.
__________________
(*) Phim dự kiến sẽ phát sóng trên VTV1 vào 22h35 tối nay, 25.8.
