Trường ca thơ “Giao hưởng Điện Biên” gồm 21 chương và 5 phần bình luận bằng thơ, kể về chiến dịch Điện Biên từ những ngày đầu đến lúc kết thúc chiến tranh và cuộc sống hôm nay của vùng đất thiêng ấy.
Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ: "Vào dịp đầu xuân Tân Tỵ năm 2001, tôi có vinh dự thay mặt Hội Nhà văn Việt Nam lên trao Giải thưởng Văn học năm 2000 của Hội tặng tác phẩm "Điện Biên Phủ - điểm hẹn lịch sử" của Đại tướng Võ Nguyên Giáp do nhà văn Hữu Mai thể hiện. Đại tướng rất vui nói với chúng tôi đại ý: Cuốn sách được Hội Nhà văn trao giải thưởng chắc sẽ có thêm nhiều người tìm đọc. Đại tướng thăm hỏi ân cần về tình hình văn học, hoạt động của Hội và gửi lời chúc năm mới tới tất cả nhà văn. Trước lúc ra về, tôi được Đại tướng trao tặng tập hồi ức nói trên và nói vui: "Đây là quà năm mới tôi tặng đồng chí".
Hơn 20 năm đã qua kể từ ngày đáng ghi nhớ ấy. Trong khoảng thời gian đó nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết đã nhiều lần đọc lại tác phẩm nổi tiếng của Đại tướng, tiếp nhận từ đó những giá trị cao quý về vẻ đẹp của anh bộ đội Cụ Hồ, về sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, của Bác và đặc biệt là thiên tài quân sự của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Tác phẩm của Đại tướng đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho ông. Sau nhiều năm suy nghĩ, ông đã quyết định phải viết một cái gì đó về Điện Biên Phủ. Trước khi bắt tay vào công việc khó khăn này, ông đã nhiều lần lên Điện Biên, đến các địa danh lịch sử, gặp gỡ một số cán bộ, chiến sĩ từng tham gia và chiến đấu ở Điện Biên, đọc rất nhiều sách báo trong và ngoài nước viết về chiến công oanh liệt của quân và dân ta trong thời đại Hồ Chí Minh.
“Tình cảm thì rất sâu nặng, nhưng khi thực sự bắt tay vào công việc thì tôi gặp phải nhiều khó khăn. Đó là viết về một chiến dịch lịch sử phải làm xúc động người đọc. Khó hơn nữa là qua 70 năm, chiến thắng Điện Biên Phủ đã được các nhà quân sự, các sử gia, nhà văn, nhà báo và nhất là những người trong cuộc nói tới rất nhiều, khai thác dưới mọi khía cạnh, đến lượt mình, liệu tôi có thể đem đến cái gì mới? Đó là những vấn đề đặt ra mang tính thách thức đối với người viết. Trong trường ca này, tôi muốn đặt chiến thắng Điện Biên Phủ đúng với hoàn cảnh lịch sử của nó và những suy cảm của một người làm thơ sau độ lùi 70 năm” - tác giả Hữu Thỉnh cho biết.
Như một nén nhang tinh thần tri ân những người đã làm nên một trong những chiến công oanh liệt nhất trong thời đại Hồ Chí Minh, trường ca thơ "Giao hưởng Điện Biên" được nhà thơ Hữu Thỉnh khởi bút vào đúng ngày kỷ niệm giải phóng Điện Biên Phủ 7.5.2023. Sau gần một năm, tác phẩm được hoàn thành (20.3.2024).
Trong kho tàng thi ca đồ sộ của nhà thơ Hữu Thỉnh từng có những trường ca thơ tạo được ấn tượng cho độc giả như “Đường tới thành phố” (1979), “Trường ca biển” (1994), “Sức bền của đất” (2004), “Trăng Tân Trào” (2016)... Tuy nhiên, “Giao hưởng Điện Biên” là trường ca thơ dài nhất của ông (21 chương).
“Tôi đã đọc, vừa lo lắng, vừa hồi hộp, vừa hứng thú, để xem rằng Điện Biên Phủ - một chiến dịch, một chiến thắng lừng lẫy được dựng lại trong thi ca mang vẻ đẹp gì. Tất cả chương hồi, câu chuyện, sự kiện cơ bản ở vùng miền núi Tây Bắc cho đến các nhân vật đã được Hữu Thỉnh tái hiện sinh động, sâu sắc, kỳ vĩ. 70 năm là một thách thức với một nhà thơ để sáng tạo tác phẩm về một sự kiện lịch sử, nhưng 70 năm cũng cho nhà thơ Hữu Thỉnh lùi lại khoảng thời gian thật dài để thấm sâu hơn sự hy sinh lớn lao của quân dân Việt Nam, để thấm sâu hơn sự kiện kỳ vĩ, quan trọng đến công cuộc giải phóng, giành độc lập tự do cho Tổ quốc”, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều chia sẻ.
