Dự hội thảo có Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng; các Ủy viên Trung ương Đảng: Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Thượng tướng Lê Huy Vịnh; lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Bộ Ngoại giao; lãnh đạo các ban, bộ, cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học, đại diện gia đình các thành viên Đoàn đàm phán, ký kết và thi hành hiệp định Genève.

Khẳng định tâm thế, bản lĩnh, trí lực của dân tộc Việt Nam

Phát biểu khai mạc hội thảo, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh, cách đây đúng 70 năm, ngày 21.7.1954, Hiệp định Genève về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam được ký kết tại Genève (Thụy Sỹ) và trở thành dấu mốc lịch sử quan trọng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước của Nhân dân ta.

Trong lần tham dự đầu tiên này, ngoại giao Việt Nam đã khẳng định tâm thế, bản lĩnh, trí lực của một dân tộc có bề dày nghìn năm văn hiến; có ý chí quật cường bảo vệ nền độc lập; thấm đượm tinh hoa văn hóa dân tộc và tư tưởng, phong cách, nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh.

Theo Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn, thời gian đã lùi xa, các nhân chứng lịch sử hầu như không còn. Tại hội thảo lần này, thông qua các trao đổi thẳng thắn, khoa học, khách quan để thống nhất nhận thức về vai trò và ý nghĩa của Hiệp định, trên cơ sở đó đề xuất những sáng kiến, bài học về vận dụng kinh nghiệm từ quá trình đàm phán, ký kết và thi hành Hiệp định trong bối cảnh mới, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn công tác đối ngoại ngày nay.

Tại hội thảo, các tham luận dưới góc nhìn lịch sử đã góp phần làm sâu sắc hơn ý nghĩa và tầm vóc lịch sử của Hiệp định Genève. Đây cũng là cơ hội để đại biểu, chuyên gia, nhà nghiên cứu ôn lại, tổng kết, đánh giá những bài học quý báu, còn nguyên giá trị của Hội nghị Genève và Hiệp định Genève 1954 đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

5 bài học đối ngoại lớn

Phát biểu tại hội thảo, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Thắng khẳng định, Hiệp định Genève về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam được ký kết, mở ra thắng lợi to lớn kết thúc 9 năm kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược của Nhân dân Việt Nam, đã trở thành mốc son chói lọi của nền ngoại giao cách mạng non trẻ dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Ý nghĩa lịch sử to lớn của Hiệp định Genève được thể hiện rõ trong Lời kêu gọi sau khi Hội nghị Genève thành công của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 22.7.1954: “Ngoại giao ta đã thắng lợi to… Chính phủ Pháp đã thừa nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và lãnh thổ toàn vẹn của nước ta, thừa nhận quân đội Pháp sẽ rút khỏi nước ta...”.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng cho rằng, 70 năm đã trôi qua nhưng ý nghĩa lịch sử của Hiệp định Genève về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam vẫn vẹn nguyên giá trị với những bài học kinh nghiệm hết sức quý báu. 

Một là, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng. Thắng lợi của Đoàn đàm phán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giành được tại Hội nghị Genève là kết quả của đường lối cách mạng, đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ, dựa vào sức mình là chính, đường lối đối ngoại đúng đắn dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Hai là, phát huy sức mạnh tổng hợp, kết hợp chặt chẽ giữa các mặt trận chính trị, quân sự và ngoại giao. Hiệp định Genève là thành quả của cuộc đấu tranh bền bỉ của quân và dân ta, từ chiến thắng Việt Bắc - Thu Đông năm 1947 đến Chiến dịch Biên giới Thu Đông năm 1950 và tiến công Chiến lược Đông Xuân năm 1953 - 1954 mà đỉnh cao là Chiến thắng Điện Biên Phủ.

Ba là, giữ vững độc lập, tự chủ; bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc trên hết và trước hết. Đây là bài học mang tính nguyên tắc của nền ngoại giao Việt Nam, được thực hành, vận dụng sáng tạo bởi những nhà ngoại giao xuất sắc trong thời đại Hồ Chí Minh, xuyên suốt trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

Bốn là, quán triệt sâu sắc phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Quá trình đàm phán, ký kết Hiệp định Genève cho thấy, nguyên tắc bất biến là giữ vững độc lập, tự chủ, kiên trì đấu tranh cho một nước Việt Nam hòa bình, độc lập và thống nhất trọn vẹn; ứng vạn biến là mềm dẻo, linh hoạt về sách lược trong những tình huống cụ thể để giành thắng lợi từng bước, từng bộ phận để đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Năm là, phát huy sức mạnh của Nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giương cao ngọn cờ chính nghĩa, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và thắng lợi trên bàn đàm phán tại Hội nghị Genève là chiến thắng của sức mạnh vĩ đại của Nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc Việt Nam, với sự đồng tình, ủng hộ và giúp đỡ của bạn bè quốc tế, trong đó có cả nhân dân tiến bộ Pháp và các nước thuộc địa...

Trong quá trình đàm phán tại Hội nghị Genève, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa luôn coi trọng công tác tuyên truyền và tranh thủ dư luận quốc tế nhằm nêu cao lập trường chính nghĩa, vì hòa bình, hợp tác và tiến bộ của nhân loại; thể hiện thái độ thiện chí và khát vọng độc lập của Nhân dân Việt Nam, vạch trần âm mưu phá hoại Hội nghị, kéo dài đàm phán của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.