Văn hóa Đông Nam Á hội tụ

Trưng bày thường xuyên Văn hóa Đông Nam Á được bố trí ở tầng 1 của tòa nhà Bảo tàng Đông Nam Á - bảo tàng đầu tiên về Đông Nam Á, vừa khánh thành trong khuôn viên Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Không gian trưng bày rộng 450m² với gần 300 hiện vật, ảnh, các bài text, phim video và bản đồ tái hiện lịch sử văn hóa Đông Nam Á. Đây được đánh giá là một trưng bày hiện đại, được tổ chức khoa học và mỹ thuật với sự hỗ trợ của kỹ thuật và công nghệ tiên tiến. Lộ trình tham quan gồm không gian chung và 5 chủ đề: Đồ vải, Đời sống hàng ngày, Đời sống xã hội, Nghệ thuật biểu diễn và Tôn giáo tín ngưỡng. Trong bối cảnh hiện vật và tư liệu chưa nhiều, việc nghiên cứu để hiểu rõ bức tranh văn hóa của khu vực còn bị giới hạn, lựa chọn nội dung để trưng bày để phản ánh được Đông Nam Á là khu vực có các nền văn hóa đa dạng nhưng vẫn có những nét chung, thống nhất… quả là thách thức. Vì vậy, nhóm làm nội dung đã quyết định chọn trưng bày văn hóa các dân tộc Đông Nam Á theo chủ đề. Theo Phó giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam Nguyễn Duy Thiệu, “đây là phương án tốt để cung cấp cho công chúng cái nhìn về sự đa dạng và thống nhất, sự tương đồng và khác biệt giữa các nền văn hóa trong khu vực”.

Hanuman nhân vật của sử thi Ramayana

Phần trưng bày Đồ vải giới thiệu các sản phẩm thủ công truyền thống ra đời từ bàn tay khéo léo của phụ nữ Đông Nam Á. Bằng các nguyên liệu tự nhiên sẵn có, họ đã tạo ra nhiều sản phẩm dệt có giá trị từ sợi bông, sợi chuối, sợi dứa, tơ tằm…; tận dụng các nguyên liệu trong tự nhiên để tạo màu nhuộm; kỹ thuật dệt, cách tạo hoa văn tinh xảo. Khách tham quan không chỉ được xem các loại váy, áo, đồ trang sức đa dạng, mà còn có thể tìm hiểu các loại nguyên liệu, các công cụ để sản xuất ra đồ vải, kỹ thuật tạo hoa văn như ikat, batik, thêu, hoa văn dệt sợi bổ sung… Muốn tìm hiểu cuộc sống đặc trưng của cư dân nông nghiệp trồng lúa trong khu vực, khách tham quan có thể khám phá khu trưng bày Đời sống hàng ngày; hoặc dạo qua khu vực Đời sống xã hội để tìm hiểu các loại chữ viết, trang phục, tầng lớp xã hội của các dân tộc Đông Nam Á...

Kỹ thuật và quá trình chế tác rối bóng Indonesia, rối dây Myanmar; nghệ thuật trình diễn rối bóng vùng hải đảo và rối dây hấp dẫn của Myanmar được trình chiếu giới thiệu ở phần trưng bày Nghệ thuật biểu diễn. Cũng tại đây, khách thăm bảo tàng sẽ được xem các mặt nạ độc đáo của loại hình kịch múa mặt nạ Java, các loại nhạc cụ dân gian với những dàn nhạc nổi tiếng như: Pin piết của người Khmer, Gamelan Indonesia… Thế giới tâm linh huyền ảo, đa dạng về quan niệm vạn vật hữu linh, với nhiều nghi lễ khác nhau và tập tục thờ phụng tổ tiên của các dân tộc ở Đông Nam Á sẽ được tái hiện qua trưng bày chủ đề Tôn giáo tín ngưỡng. Đó là thế giới shaman giáo huyền bí, thế giới muôn màu của Phật giáo Theravada, Phật giáo Mahayana và thế giới Hồi giáo mang các đặc trưng Đông Nam Á. Đó còn là sắc thái Đông Nam Á của Kitô giáo với việc coi Santo Nino (Chúa hài đồng) là trung tâm của công giáo Philippines…

Cồng (Khmer)

PGs, Ts Nguyễn Duy Thiệu cho biết, trong khuôn khổ dự án Củng cố mạng lưới với các bảo tàng, cơ quan văn hóa và các học giả ở khu vực sông Mê Kông và tăng cường hiểu biết về Đông Nam Á và khu vực, (Quỹ Rockefeller tài trợ, 2003 - 2005), Bảo tàng đã sưu tầm được trên 200 hiện vật tại Thái Lan, Lào… Ngoài ra, cán bộ của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam còn thực hiện nhiều chuyến nghiên cứu, sưu tầm hiện vật, tư liệu tại 9 quốc gia trong khu vực. Số lượng hiện vật về Đông Nam Á phong phú thêm với 3 bộ sưu tập của các nhà khoa học hiến tặng. Đó là bộ sưu tập Dân tộc học loại hình châu Á của Gs Karenko Kazushige (Nhật Bản); Tranh kính Indonesia của ông bà Ts Rosalia Sciortino (Italy); Một thoáng văn hóa thế giới của Gs Lê Thành Khôi (Việt Kiều Pháp). “Chúng tôi sẽ triển lãm 3 bộ sưu tập này trong năm 2014, giúp công chúng hiểu thêm về văn hóa Đông Nam Á cũng như một số nước trên thế giới” - PGs, Ts Nguyễn Duy Thiệu nói.

Với trưng bày thường xuyên đầu tiên về văn hóa Đông Nam Á và các trưng bày, hoạt động khác tại tòa nhà Bảo tàng Đông Nam Á trong tương lai, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam mong muốn đây sẽ là địa chỉ cho các hoạt động giao lưu, tương tác giữa văn hóa của cư dân các quốc gia trên thế giới. Đặc biệt, công chúng sẽ có điều kiện tăng cường hiểu biết về cư dân các nước láng giềng, kết nối và khám phá những nét tương đồng cũng như khác biệt giữa văn hóa Việt Nam với văn hóa các nước Đông Nam Á khác.