Văn hóa cộng đồng
Một cộng đồng người bất cứ ở đâu đều phải có những quy định để mọi thành viên thực hiện mới duy trì được sự ổn định để tồn tại. Ở quốc gia, đó là luật pháp. Trong phạm vi nhỏ hơn là những quy chế, nội quy. Sự tuân thủ là bắt buộc. Biểu hiện sự tự giác, nghiêm túc thực hiện những quy định chung này chính là văn hóa cộng đồng. Ở đâu, mức độ tự giác, chấp hành cao xuất phát từ nhận thức của con người, ở đó văn hóa cộng đồng cao. Còn ngược lại, dĩ nhiên là thấp. Như vậy, khái niệm văn hóa cộng đồng gắn liền với trình độ dân trí.
Người Việt Nam ta bên cạnh nhiều phẩm chất rất đáng quý lại có những nhược điểm, hạn chế, như ý thức về văn hóa cộng đồng chưa cao. Ở một bộ phận người dân có thể nói là không có, biểu hiện rõ nhất là coi thường luật pháp, cố ý không tuân thủ những quy định chung của cộng đồng. Đối tượng này chỉ cần biết thuận tiện, có lợi cho bản thân mà phớt lờ, bất chấp mình có được phép làm hay không, hậu quả hành vi ra sao. Rõ nhất là trong lĩnh vực giao thông. Bất cứ ở đâu, lúc nào, cũng không hiếm người vi phạm luật, như đèn đỏ không dừng, đi vào đường ngược chiều, đi lên vỉa hè, xe chở quá tải, chạy quá tốc độ, không đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, uống rượu bia quá nồng độ cho phép vẫn cầm lái… Mặc dù biết rõ mình vi phạm luật nhưng vẫn chống đối quyết liệt người thi hành công vụ.
Trong nhiều lĩnh vực khác như xây dựng, giáo dục, y tế, môi trường, trật tự đô thị… ta cũng bắt gặp quá nhiều biểu hiện về sự xuống cấp của văn hóa cộng đồng. Có những việc lực lượng chức năng không thể đủ nhân viên đi kiểm tra, giám sát để xử lý mà chỉ có thể nhờ vào sự tự giác của mọi thành viên trong cộng đồng. Ví như giữ vệ sinh môi trường bằng việc không vứt rác, xả chất độc hại tùy tiện, không hút thuốc lá nơi công cộng, không phóng uế bừa bãi, không gây tiếng ồn nơi có nhiều người… Ở một bộ phận người dân, rất đáng nói là trong đó có cả những đối tượng lẽ ra phải tự giác nêu gương cho người khác trong việc chấp hành pháp luật - lại kém ý thức văn hóa cộng đồng đến mức như mất hết lòng tự trọng.
Văn hóa cộng đồng được thể hiện rõ ở ý thức tự trọng bản thân và tôn trọng người khác. Nhiều điều không có quy định nào cụ thể mang tính pháp quy nhưng nếu dân trí cao, con người trong cộng đồng biết tôn trọng, đề cao văn hóa cộng đồng thì cũng sẽ không bao giờ vi phạm, dù chỉ là vô tình. Có một sự việc mà bất cứ người Việt Nam nào biết cũng không khỏi tức giận vì sĩ diện dân tộc của mình bị xúc phạm. Trong khi rất nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới biết đến Việt Nam với sự trân trọng, ngưỡng mộ bởi những gì chúng ta đã có trong lịch sử và trong công cuộc phát triển đất nước, thì chỉ vì một vài cá nhân đang lao động ở nước ngoài vi phạm những quy định công cộng mà người ta phải treo tấm biển mang tính chất tẩy chay, kỳ thị người Việt.
Nâng cao ý thức về văn hóa cộng đồng là nỗ lực của mọi thành viên trong xã hội, của mọi ngành, mọi giới. Nhưng trước hết, sứ mạng này thuộc về các ngành giáo dục, văn hóa và an ninh. Đi kèm việc thường xuyên đẩy mạnh giáo dục, phổ biến, tuyên truyền pháp luật phải là sự trừng phạt nghiêm khắc kẻ vi phạm. Sự vô trách nhiệm với văn hóa cộng đồng sẽ dẫn tới những hệ lụy khôn lường mà mọi cố gắng, nỗ lực trong các lĩnh vực khác cũng sẽ trở nên kém hiệu quả trong công cuộc xây dựng xã hội văn minh, hiện đại mà chúng ta đang ra sức thúc đẩy, xúc tiến.
