Vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, tăng cường nguồn lực cho đầu tư phát triển gắn với sửa Luật Ngân sách nhà nước
Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa tổ chức hội thảo Nâng cao vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương góp phần tăng cường nguồn lực cho đầu tư phát triển gắn với sửa Luật Ngân sách nhà nước. Nhiều ý kiến cho rằng, để nâng cao hiệu quả đầu tư công, sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, phải bắt đầu từ ý thức của chính những người có liên quan trực tiếp đến hoạt động này.
 Nguồn: tapchitaichinh.vn |
Trong bối cảnh đất nước đang phát triển, hàng loạt các công trình, dự án phát triển cơ sở hạ tầng thiết yếu cần phải được đầu tư để đảm bảo các tiêu chuẩn sống tối thiểu, từ điện, đường giao thông, trường học, bệnh viện, cơ sở y tế… đến nhu cầu đầu tư để phát triển kinh tế, trong đó, đầu tư xây dựng các khu công nghiệp, đầu tư vào các tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp nhà nước nói chung - là điều tất yếu. Và nguồn vốn, không đâu khác: từ ngân sách nhà nước. Trong khi đó, các số liệu của ngành tài chính cho thấy, áp lực bảo đảm thu ngân sách nhà nước hiện rất lớn, tính bền vững của các khoản thu chưa cao. (Tốc độ tăng thu ngân sách giảm từ 29,4% năm 2010 xuống còn 19,2% năm 2013; quy mô tổng thu ngân sách trung ương từ 17,5% GDP năm 2004 xuống còn 14% năm 2012. Điều này, đòi hỏi việc nâng cao hiệu quả các nguồn vốn đầu tư từ ngân sách ngày càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Theo nhiều chuyên gia, một vấn đề lặp đi lặp lại đó là việc chi thường xuyên còn lãng phí và chi sai chế độ. Nguyên nhân được chỉ ra, hoặc là do chế độ chính sách đã lỗi thời dẫn đến việc lách để chi sai. Nếu vậy, cần phải kịp thời sửa đổi cho phù hợp, tránh nhờn luật, dẫn đến coi thường pháp luật. Nhưng nếu chế độ, chính sách, tiêu chuẩn đúng nhưng vẫn chi sai thì cần kiên quyết làm rõ trên cơ sở các số liệu để báo cáo với Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2014. Vì vậy, cần phải tuyên truyền, làm rõ và giáo dục cho cán bộ công chức biết thu ngân sách gồm những khoản nào, để chi tiêu có trách nhiệm, tránh tình trạng chuẩn bị quyết toán giải ngân cuối năm là hàng loạt các cuộc hội thảo, đi công tác nước ngoài lại diễn ra.
Không chỉ thiếu trách nhiệm, lãng phí trong chi tiêu thường xuyên nguồn vốn ngân sách, nhiều đại biểu cũng chỉ ra rằng, trong quá trình thực hiện đầu tư các công trình, nguồn vốn từ ngân sách nhà nước, tính chất địa phương, cục bộ đã khiến đầu tư dàn trải, lãng phí và không hiệu quả. Để phấn đấu theo tiêu chí tỉnh công nghiệp nên tỉnh nào cũng xin cơ chế đặc thù để được mở rộng khu công nghiệp, đa dạng hóa các loại đường giao thông, sân bay, bến cảng… Nguồn vốn ngân sách từ đó không được tập trung, phá vỡ cả các quy hoạch vùng, liên vùng. Thực tế này đã gây lãng phí đầu tư công và góp phần làm gia tăng nợ công thời gian qua. Trong tình hình này, Chính phủ cần nghiên cứu để có quy hoạch tổng thể để xem xét và rà soát lại để các quy hoạch để làm sao nó cân đối hài hòa giữa nhu cầu phát triển của đất nước cùng với nguồn lực của mình cho đồng bộ.
Theo Giám đốc Công ty tư vấn VFAM Luật gia Vũ Xuân Tiền, cùng với công tác tuyên truyền, giám sát việc triển khai thực hiện các công trình dự án có nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước thì quan trọng hơn cả là phải tạo dựng được một hành lang pháp lý đủ mạnh, có chế tài cụ thể. Nhưng quan trọng hơn là phải bảo đảm tuân thủ thực hiện pháp luật đó. Theo ông Vũ Xuân Tiền, dự thảo Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh cũng không có quy định nào quy định về hiệu quả mà chúng ta chỉ có một câu chung chung là: việc sử dụng vốn phải bảo đảm có hiệu quả. Nhưng vấn đề hiệu quả của nó là bao nhiêu thì lại không đề cập. Nếu đưa một khoản tiền rất lớn của ngân sách nhà nước vào doanh nghiệp, đến cuối năm doanh nghiệp chỉ lãi 1 - 2% trên vốn chủ sở hữu thì có lẽ cũng nên xem xét lại nhà nước có nên đầu tư vào đó nữa hay không?
Số liệu thống kê còn cho thấy, tổng chi ngân sách địa phương trong tổng chi ngân sách nhà nước đã tăng nhanh đáng kể, từ 39,6% năm 2004 lên 47,2% năm 2012 (bao gồm cả số bổ sung cân đối). Nhiều ý kiến cho rằng, các địa phương đã có nhiều quyền hơn trong việc thực hiện các nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước… Để khắc phục những hạn chế trong việc chi tiêu ngân sách còn lãng phí, dàn trải, thiếu hiệu quả thời gian qua, đồng thời bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản lý ngân sách, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cần sớm sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước. Theo đó, phải đạt được mục tiêu nâng cao hiệu quả phân bổ, quản lý và sử dụng nguồn ngân sách nhà nước; đồng thời, khắc phục những bất cập về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa trung ương và địa phương, bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương.
