Tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ Chín, chiều 15.2, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội thảo luận tại hội trường về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.
Nếu xảy ra tiêu cực trong quá trình thực hiện thì khâu tổ chức thực hiện phải chịu trách nhiệm
Khẳng định sự cần thiết đầu tư dự án đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, ĐBQH Hoàng Văn Cường (TP. Hà Nội) nêu rõ, đây là tuyến đường sắt kết nối hành lang kinh tế quan trọng thứ hai, chỉ sau hành lang kinh tế Bắc – Nam. Việc kết hợp vận chuyển hàng hóa và hành khách đã cho thấy tính hữu dụng của tuyến đường sắt.
Đại biểu cũng cho rằng, tính chuyển giao công nghệ khi xây dựng đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng là rất cao. Dự án tương thích với công nghệ đường sắt đô thị, do vậy sau khi xây dựng, chúng ta có thể làm chủ công nghệ đường sắt đô thị.
Với ý nghĩa này, đại biểu đề nghị cần nhấn mạnh, ưu tiên đặt hàng và giao nhiệm vụ cho các doanh nghiệp trong nước trong việc làm chủ ba lĩnh vực: xây dựng cầu, đường, hầm; sản xuất đường ray; đóng toa xe. Ba lĩnh vực này, trong cuộc gặp gỡ giữa Thủ tướng Chính phủ và các doanh nghiệp, các doanh nghiệp trong nước đều khẳng định có thể làm được nếu được giao nhiệm vụ.
“Nếu đặt hàng các doanh nghiệp trong nước, có thể chúng ta phải chấp nhận giá thành ban đầu cao hơn so với quốc tế, nhưng khi đặt hàng doanh nghiệp trong nước sản xuất thì toàn bộ tiền đầu tư trở thành tăng trưởng GDP trong nước. Và khi đặt hàng, Chính phủ cần cam kết cho các doanh nghiệp này có thị phần; nếu đặt hàng xong tuyến này mà không tiếp tục đặt hàng tuyến khác, thì doanh nghiệp sẽ không dám đầu tư lớn để mua công nghệ”. Nhấn mạnh như vậy, đại biểu cũng đề nghị, với những lĩnh vực, công đoạn chúng ta chưa làm chủ được đòi hỏi phải có nhà thầu quốc tế thì cần yêu cầu nhà thầu quốc tế cam kết chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp trong nước, nhằm giúp chúng ta làm chủ công nghệ đường sắt đô thị.
Đồng tình với các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt triển khai đầu tư dự án đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, tuy nhiên, liên quan đến chính sách 19 về loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm với người đứng đầu cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức tham gia, thực hiện dự án, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị nên quy định rõ, nếu xảy ra tiêu cực trong quá trình thực hiện thì khâu tổ chức thực hiện phải chịu trách nhiệm, chứ không phải cơ quan ban hành chính sách.
Cũng quan tâm đến chính sách 19 về loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm với người đứng đầu cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức tham gia, thực hiện dự án, ĐBQH Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc) đề nghị cần thận trọng, rà soát để thống nhất với Kết luận số 14-KL/TW ngày 22.9.2021 của Bộ Chính trị về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.
Cho phép UBND cấp tỉnh chủ động quyết định biện pháp hỗ trợ, mức hỗ trợ
Nêu rõ, thời gian qua Ủy ban Kinh tế đã tổ chức khảo sát trực tiếp tại các địa phương có tuyến đường sắt đi qua, ĐBQH Sùng A Lềnh (Lào Cai) khẳng định, các địa phương đã có nhiều đề xuất về cơ chế chính sách đặc thù, quan trọng được cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp thu và thể hiện đầy đủ.
Để bảo đảm tiến độ dự án, đại biểu Sùng A Lềnh đề nghị Chính phủ bổ sung thêm 2 cơ chế, chính sách: Một là, về hỗ trợ khác để ổn định chỗ ở, ổn định đời sống, sản xuất cho nhân dân đề nghị cho phép UBND cấp tỉnh căn cứ tình hình thực tế tại địa phương chủ động quyết định biện pháp hỗ trợ, mức hỗ trợ đối với từng trường hợp cụ thể theo quy định hiện hành của pháp luật. Hai là, cho phép UBND cấp tỉnh được thực hiện ngay công tác quy hoạch thuộc các nội dung liên quan đến dự án theo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn năm 2024 (trước ngày luật này có hiệu lực là ngày 1.7.2025).
Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, các đại biểu Quốc hội nhất trí về sự cần thiết đầu tư dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Các đại biểu đã tham gia ý kiến về phương án và hiệu quả tài chính, kinh tế - xã hội của dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, các chính sách đặc thù, đề nghị áp dụng việc khai thác đồng bộ với các tuyến đường sắt hiện hữu khổ 1m và kết nối với các tuyến đường bộ, đường cao tốc và các tuyến đường sắt quốc tế sẽ kết nối...
