UAE tạo ra hệ sinh thái AI từ mẫu giáo tới đại học: Tương lai bắt đầu hôm nay

Các Tiểu vương quốc Ảrập thống nhất (UAE) đã có bước đi đầy táo bạo khi vào tháng 5/2025, họ công bố quyết định biến AI thành môn học bắt buộc từ mẫu giáo đến lớp 12, chính thức triển khai từ năm học 2025 - 2026 trong toàn bộ hệ thống trường công lập. Đây là nỗ lực chiến lược nhằm phát triển năng lực AI nội tại, chuẩn bị cho thế hệ tương lai có thể chủ động sáng tạo và làm chủ công nghệ, thay vì chỉ sử dụng.

Phó Tổng thống kiêm Thủ tướng Sheikh Mohammed bin Rashid Al Maktoum nhấn mạnh rằng chính sách này không chỉ phục vụ mục tiêu kỹ thuật, mà còn rèn luyện tư duy đạo đức và xã hội. Bộ trưởng Giáo dục Sarah Bint Yousef Al Amiri khẳng định, việc tích hợp AI thể hiện tầm nhìn chiến lược hướng tới xây dựng một xã hội tri thức và nền kinh tế số do chính người dân UAE dẫn dắt, đồng thời khẳng định vị thế quốc gia đi đầu trong đổi mới công nghệ.

7 khối kiến thức cốt lõi

Chương trình giáo dục AI của UAE được thiết kế theo hướng tinh gọn nhưng toàn diện, tập trung vào 7 lĩnh vực trọng yếu và được triển khai linh hoạt theo từng cấp học:

Ở bậc mẫu giáo, trẻ được làm quen với các khái niệm nền tảng của AI, chẳng hạn như hiểu cơ bản về AI là gì và cách thức hoạt động thông qua kể chuyện, trò chơi tương tác và các hoạt động khám phá phù hợp với độ tuổi.

Bước sang cấp tiểu học, học sinh bắt đầu tìm hiểu về dữ liệu và thuật toán, học cách tư duy logic và hiểu được nguyên lý cơ bản mà AI sử dụng để xử lý thông tin.

Đến cấp trung học cơ sở, chương trình mở rộng với nội dung về sử dụng phần mềm AI, giúp học sinh tiếp cận các ứng dụng như nhận diện hình ảnh, âm thanh, ngôn ngữ và chatbot.

Một phần không thể thiếu trong chương trình giảng dạy là giáo dục về đạo đức công nghệ, nơi học sinh được trang bị kiến thức về các vấn đề như sự thiên lệch trong thuật toán (AI đôi khi có thể đưa ra kết quả không công bằng vì dữ liệu mà nó học được đã bị lệch, giống như khi một người chỉ nghe từ một phía mà đưa ra kết luận), bảo mật thông tin cá nhân và trách nhiệm xã hội khi sử dụng AI.

Ở cấp cao hơn, học sinh được tiếp cận các ứng dụng thực tiễn của AI trong các lĩnh vực đời sống như y tế, giao thông, tài chính và quy hoạch đô thị. Đồng thời, các em cũng được khuyến khích thực hiện các dự án thực hành và giải quyết vấn đề qua phần học sáng tạo và thiết kế dự án, từ đó hình thành tư duy phản biện và năng lực đổi mới sáng tạo.

Đối với học sinh cuối cấp trung học, chương trình mở rộng sang nội dung chính sách và cộng đồng, nơi các em thảo luận về tác động xã hội của AI, thực hành kỹ thuật tạo lệnh (prompt engineering), mô phỏng các tình huống AI trong thực tế để chuẩn bị cho bậc đại học và nghề nghiệp sau này.

Toàn bộ nội dung trên được tích hợp trong bộ môn Máy tính, thiết kế sáng tạo và đổi mới (Computing, Creative Design and Innovation), không làm tăng thời lượng học chính khóa mà tập trung đổi mới phương pháp giảng dạy khi các giáo viên sẽ được đào tạo chuyên biệt. Bộ Giáo dục UAE đã chuẩn bị đầy đủ tài liệu hướng dẫn, giáo án mẫu, hoạt động lớp học và tài nguyên đào tạo giáo viên nhằm bảo đảm đồng bộ chất lượng giữa các trường và giúp giáo viên tiếp cận công nghệ một cách hệ thống, bền vững.

Một khảo sát của ngành giáo dục công bố đầu năm 2025 cho thấy, 79% giáo viên ủng hộ mạnh mẽ việc đưa AI vào chương trình giảng dạy từ sớm, và 88% tin rằng cần tiếp tục đào tạo chuyên sâu để không bị tụt hậu trước tốc độ phát triển của công nghệ.

Triển khai thần tốc và bài bản

Chỉ trong vòng chưa đầy 2 năm, từ lúc khởi động vào năm 2023 đến khi ban hành chính thức vào tháng 5/2025, UAE đã triển khai một cách thần tốc và bài bản toàn bộ chương trình giáo dục AI quốc gia. Quy trình này bao gồm các giai đoạn then chốt như thử nghiệm nội dung bản mẫu, xây dựng hướng dẫn giảng dạy, tổ chức đào tạo giáo viên diện rộng, và chuẩn bị cơ sở hạ tầng công nghệ cùng hệ thống quản lý để sẵn sàng triển khai đồng loạt vào năm học mới 2025 - 2026.

Một loạt đối tác hàng đầu đã cùng Bộ Giáo dục UAE thực hiện chiến lược này. Đại học Trí tuệ nhân tạo Mohamed bin Zayed (MBZUAI) giữ vai trò trung tâm trong thiết kế nội dung và đào tạo giảng viên. Các công ty công nghệ như Presight (thuộc G42) và AI71 hỗ trợ nền tảng kỹ thuật số, bảo đảm phần mềm và dữ liệu giảng dạy được bảo mật và tích hợp tốt. Trường Cao đẳng giáo dục nâng cao Emirates chịu trách nhiệm xây dựng tài liệu sư phạm. Đồng thời, UAE cũng nhận được cố vấn quốc tế từ tổ chức giáo dục phi lợi nhuận nổi tiếng của Mỹ Code.org …

Đặc biệt, năm 2024, các chương trình đào tạo thử nghiệm quy mô lớn được triển khai tại Abu Dhabi, tiêu biểu là trại hè do Hội đồng Giáo dục Abu Dhabi (ADEK) tổ chức. Hơn 2.400 học sinh từ lớp 9 đến lớp 12 đã tham gia các khóa học chuyên sâu về kỹ thuật tạo lệnh, thực hành với AI tạo sinh, giúp kiểm nghiệm chương trình và tạo nền móng xã hội thuận lợi để triển khai toàn quốc.

Hoàn thiện hệ sinh thái ở cấp đại học

Bên cạnh nỗ lực triển khai chương trình AI từ mẫu giáo đến lớp 12, UAE còn đầu tư bài bản ở bậc giáo dục đại học nhằm bảo đảm sự liên tục trong đào tạo nguồn nhân lực số. Năm 2019, UAE thành lập MBZUAI tại Masdar City, trở thành trường đại học chuyên về AI đầu tiên trên thế giới. Ban đầu tập trung đào tạo bậc sau đại học, đến tháng 3/2025, trường chính thức mở rộng sang tuyển sinh hệ cử nhân với hai chuyên ngành: AI - Kỹ thuật và AI - Kinh doanh.

Việc đưa AI vào giáo dục không phải giải pháp đơn lẻ, mà là một bước đi trong “Chiến lược quốc gia về Trí tuệ nhân tạo đến năm 2031”. Khởi xướng từ năm 2017, khi UAE trở thành quốc gia đầu tiên có Bộ trưởng phụ trách AI, chiến lược này đặt mục tiêu tăng 14% GDP thông qua AI vào năm 2030, đồng thời nâng cao năng lực số trong các ngành chủ chốt như năng lượng, y tế, giao thông và an ninh.

Giáo dục AI được coi là nền tảng để tạo ra lực lượng lao động công nghệ cao “sản xuất trong nước”, giảm lệ thuộc vào chuyên gia nước ngoài. Đây cũng là bước đi trong lộ trình đa dạng hóa kinh tế, giảm phụ thuộc vào dầu mỏ, và tăng năng lực cạnh tranh toàn cầu của UAE trong kỷ nguyên AI.