Tuyên Quang Thủ đô giải phóng, Thủ đô kháng chiến

Một góc TP Tuyên Quang	Nguồn: mpi.gov.vn

Vùng địa lợi, nhân hòa

Trải qua lịch sử dựng nước và giữ nước, Tuyên Quang luôn giữ vị trí trọng yếu trong sự phát triển chung của đất nước. Trong những ngày tháng sôi động của Cách mạng tháng Tám năm 1945, Tuyên Quang trở thành Thủ đô khu giải phóng, được Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh chọn làm trung tâm chỉ đạo cách mạng cả nước. Theo Phó giám đốc Học viện Chính trị Công an Nhân dân, Thiếu tướng, PGS.TS. Trần Xuân Dung, ngay khi Nhật lật đổ Pháp trên toàn cõi Đông Dương (tháng 3.1945), phong trào kháng Nhật, cứu nước dâng lên thành cao trào, các cuộc khởi nghĩa từng phần nổ ra ở nhiều địa phương: Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Tuyên Quang... Để bảo đảm sự lãnh đạo kịp thời của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ thị tìm một địa điểm thích hợp làm trung tâm chỉ đạo cách mạng - Thủ đô khu giải phóng. Khi đó Tân Trào, Tuyên Quang hội đủ điều kiện thiên thời, địa lợi, nhân hòa, đó là: có địa hình và giao thông thuận lợi cho việc tiến khả dĩ công, thoái khả dĩ thủ (tiến có thể đánh, lui có thể giữ). Địa hình tương đối phức tạp với phần lớn là đồi núi, có nhiều thung lũng, hang động có thể xây dựng các căn cứ du kích, cơ sở kinh tế, quân sự; có nhiều sông lớn chảy qua như: sông Lô, sông Chảy, sông Gâm... và hàng trăm suối, ngòi, lạch, tạo thành mạng lưới giao thông đường thủy dày đặc. Ngoài ra, Tuyên Quang có Quốc lộ 2, là con đường huyết mạch nối tỉnh với biên giới Hà Giang và các tỉnh miền xuôi.

Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Tuyên Quang Chẩu Văn Lâm cho biết thêm, ngoài địa thế thuận cả tiến công lẫn phòng thủ, Tuyên Quang là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và truyền thống cách mạng; nhân dân các dân tộc có tinh thần yêu nước sâu sắc, đoàn kết đấu tranh chống giặc ngoại xâm và trong lao động sản xuất. Đây là địa danh có nhiều thuận lợi về đất đai, thổ nhưỡng, khí hậu, do đó có thể cung cấp đủ lương thực, thực phẩm cho những đội quân du kích, các cơ quan của Trung ương trong một thời gian nhất định, khi bị địch cắt đứt các nguồn tiếp tế. “Có một thuận lợi luôn là niềm tự hào của Tuyên Quang, đó là phong trào cách mạng sôi nổi, rộng khắp, có nhiều cơ sở chính trị được xây dựng sớm, khá vững chắc. Đây là yếu tố quan trọng, đóng vai trò quyết định trong việc chọn Tuyên Quang là nơi thiết lập căn cứ địa cách mạng”. 

Khách tham quan Khu di tích lịch sử Tân Trào, Tuyên Quang

Nguồn: vietnamtourism.com

Thủ đô kháng chiến

Trong thời kỳ 1947 - 1954, Thủ đô kháng chiến Tuyên Quang tiếp tục trở thành nơi đặt các cơ quan đầu não cách mạng. Trung tướng, TS. Phan Văn Giang, Tư lệnh Quân khu 1 phân tích: Tuyên Quang là nơi đóng đô của chính quyền Nhà nước, của Trung ương Đảng, Chính phủ, Quốc hội; nơi làm việc của các bộ, ban, ngành, cơ quan Trung ương. Theo thống kê, có 65 bộ, ban, ngành, đoàn thể, cơ quan, cơ sở kinh tế, quân sự... của Trung ương đặt nơi ở và làm việc tại 146 điểm trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Suốt một dải từ Sơn Dương, Yên Sơn đến Chiêm Hóa, với thế núi sông hiểm trở, đã trở thành khu căn cứ địa cách mạng an toàn của Trung ương trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Nhiều tổ chức Đảng, đoàn thể, công đoàn, mặt trận, các hội... thời kỳ đầu đóng ở Thái Nguyên, sau rút dần sang Sơn Dương, Tuyên Quang.

Tuyên Quang là nơi làm việc lâu nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí lãnh đạo khác và cơ quan đầu não trong kháng chiến chống Pháp. Tại ATK Tuyên Quang, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Trung ương Đảng và Chính phủ đã quyết định và thông qua nhiều chủ trương và chính sách lớn về chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa và ngoại giao, lãnh đạo toàn dân và toàn quân ta đẩy mạnh kháng chiến, kiến quốc đi đến thắng lợi. Cũng tại đây, nhiều đại hội, hội nghị quan trọng quyết định đường lối, vận mệnh của đất nước được diễn ra. Với cương vị là lãnh tụ tối cao, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên chủ trì các phiên họp Hội đồng Chính phủ, ký nhiều sắc lệnh thực hiện Hiến pháp, xây dựng và củng cố chính quyền, huy động tối đa trí tuệ, nhân tài và vật lực của toàn dân cho cuộc kháng chiến...

“Việc Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh hai lần chọn Tuyên Quang làm khu căn cứ địa cách mạng của cả nước, đó là Thủ đô khu giải phóng trong Cách mạng tháng Tám và Thủ đô kháng chiến trong kháng chiến chống thực dân Pháp cho thấy tầm nhìn, sự lãnh đạo kịp thời, tài tình và sáng suốt của Đảng và Bác Hồ. Có thể nói, Tuyên Quang hoàn thành xuất sắc vai trò Thủ đô giải phóng, Thủ đô kháng chiến, là Tổng hành dinh, góp phần quan trọng trong thắng lợi của cuộc khởi nghĩa giành chính quyền và kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược” - Thiếu tướng, PGS.TS. Vũ Quang Đạo, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam khẳng định.