Trung tâm tập hợp, đoàn kết công nhân viên chức và người lao động

Bạn đồng hành của người lao động

- Công đoàn Việt Nam đã trải qua 90 năm xây dựng và phát triển. Xin ông cho biết, vai trò đại diện, bảo vệ người lao động của công đoàn được thể hiện như thế nào?

- Là một tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống chính trị nước ta, đại diện cho người lao động, trải qua 90 năm xây dựng và phát triển, đồng hành với dân tộc, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Công đoàn Việt Nam vừa đóng vai trò dẫn dắt, nhưng cũng là “bạn đồng hành” chăm lo lợi ích, bảo vệ quyền lợi cho công chức, viên chức và người lao động.

Công đoàn Việt Nam không chỉ trực tiếp thương lượng, đối thoại với chủ sử dụng lao động mà còn đại diện cho người lao động kiến nghị với các cơ quan nhà nước cải thiện điều kiện lao động, đời sống, thu nhập của người lao động thông qua các hoạt động tham gia xây dựng, phản biện chính sách, pháp luật và tham gia kiểm tra, thanh tra, giám sát các cơ quan đơn vị, doanh nghiệp trong việc thực hiện chính sách pháp luật đối với người lao động.

Bên cạnh đó, Công đoàn Việt Nam còn tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội theo hiến định như: Tham gia xây dựng chiến lược tạo việc làm và điều kiện làm việc cho công nhân lao động; an toàn, vệ sinh lao động; tham gia xây dựng, hoàn thiện các chế độ, chính sách liên quan trực tiếp đến người lao động về tiền lương, bảo hiểm xã hội, phúc lợi xã hội... Càng ngày, Công đoàn Việt Nam càng có cơ hội bình đẳng hơn trong quan hệ với các bên trong các đàm phán về các quyền và lợi ích của người lao động.

Với những kết quả đạt được, Công đoàn Việt Nam đã gây dựng được lòng tin, tạo được vị thế, khẳng định được sức mạnh, thực sự là trung tâm tập hợp, đoàn kết công nhân viên chức và người lao động cả nước.

- Bối cảnh đất nước ngày càng hội nhập sâu rộng tác động như thế nào  đến các hoạt động của Công đoàn Việt Nam, thưa ông?

- Giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn Việt Nam luôn gắn liền với những chặng đường vẻ vang của dân tộc, là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vị thế của Công đoàn Việt Nam ngày càng được lớn mạnh, điều này đã khẳng định trong Hiến pháp năm 2013, Bộ luật Lao động năm 2012, Luật Công đoàn năm 2012. Các văn bản này đều ghi nhận địa vị pháp lý của Công đoàn Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp công nhân và người lao động, được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện cho người lao động, chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Công đoàn tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội; tham gia kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp về những vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao động. Sự ghi nhận địa vị pháp lý trong Hiến pháp và trong các văn bản luật liên quan là điều kiện thuận lợi để Công đoàn Việt Nam thực hiện các chức năng cơ bản, khẳng định vai trò, vị thế của mình trong hệ thống chính trị và toàn xã hội.

Đặc biệt, trong điều kiện hội nhập quốc tế sâu rộng, nhất là khi Việt Nam thực thi các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, nếu tổ chức tốt, tận dụng các lợi thế, khắc phục các hạn chế, khó khăn, thì người lao động thêm nhiều cơ hội có việc làm bền vững, cơ hội tăng thu nhập, góp phần phát triển giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn Việt Nam lớn mạnh. Tôi cho rằng, đây là thời cơ, thuận lợi mới nhưng cũng đầy những thách thức mà Công đoàn cần phải tận dụng thời cơ để phát triển, vượt qua thách thức để vươn lên trong thời gian tới.

Đổi mới tư duy về hoạt động công đoàn

- Hội nhập không chỉ mang đến thời cơ. Theo ông, đâu là khó khăn, thách thức với Công đoàn Việt Nam trong bối cảnh mới?

- Đúng là như vậy! Bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, Công đoàn Việt Nam cũng đối diện với không ít khó khăn, thách thức.

Chức năng đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động của tổ chức công đoàn được pháp luật thừa nhận. Tuy nhiên, trên thực tế việc thực thi các quyền và lợi ích của người lao động tại nhiều doanh nghiệp không như kỳ vọng; vẫn xảy ra tình trạng quyền và lợi ích của một bộ phận người lao động bị xâm phạm. Một số cán bộ công đoàn cơ sở chưa thực hiện tốt nhiệm vụ đại diện cho quyền đại diện, bảo vệ người lao động. Ở một số doanh nghiệp và đơn vị, cán bộ công đoàn còn làm việc theo kiểu “mệnh lệnh”, “hành chính”, xa rời thực tế.

Một khó khăn, thách thức khác nữa, đó là mô hình tổ chức công đoàn ở nhiều cấp trung gian còn khá cồng kềnh, do đó, việc chỉ đạo hoạt động ở cấp cơ sở khó sát, kịp thời. Đặc biệt, khi Việt Nam tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Công đoàn Việt Nam đứng trước những áp lực lớn. Trong tương lai, người lao động có quyền tự do thành lập hoặc gia nhập tổ chức mà họ lựa chọn làm đại diện. Đây là một thay đổi quan trọng đối với người lao động, thách thức lớn mà tổ chức công đoàn phải đối diện.

- Công đoàn Việt Nam cần phải làm gì để vượt qua thách thức, tận dụng cơ hội này, thưa ông? 

- Tôi cho rằng, cơ hội có thể chuyển thành thách thức nếu chúng ta không tận dụng được, ngược lại, thách thức có thể thành cơ hội nếu chủ động ứng phó thành công. Công đoàn Việt Nam cần chủ động vượt qua thách thức, nắm bắt cơ hội. Muốn vậy: Thứ nhất, công đoàn phải đổi mới tư duy về hoạt động công đoàn, phải tập trung vào nhiệm vụ cốt lõi là “đại diện, chăm lo, bảo vệ” đoàn viên người lao động, công đoàn cấp trên phải phục vụ công đoàn cơ sở, công đoàn cơ sở phải phục vụ đoàn viên, người lao động. Thứ hai, công đoàn phải tập trung chăm lo lợi ích đoàn viên và người lao động, lấy lợi ích mang lại cho đoàn viên là điểm tập hợp tạo sự khác biệt giữa người lao động là đoàn viên và người lao động chưa phải là đoàn viên để đông đảo người lao động tham gia Công đoàn Việt Nam. Thứ ba, phải tập trung nâng cao trình độ, năng lực và phẩm chất đội ngũ cán bộ công đoàn các cấp xứng đáng là thủ lĩnh của người lao động nhất là ở khu vực ngoài nhà nước. Thứ tư, phải xây dựng nguồn lực các cấp công đoàn đủ mạnh để làm tốt nhiệm vụ được giao. Thứ năm, phải đẩy mạnh công tác truyền thông để người lao động biết đến Công đoàn Việt Nam và tham gia Công đoàn Việt Nam. Đặc biệt, phải đổi mới phương thức hoạt động công đoàn; đổi mới toàn diện, thực chất, làm quen dần với “cạnh tranh công đoàn”, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong tổ chức hoạt động, nhất là các hoạt động tuyên truyền, vận động, tư vấn pháp luật.

Ngoài ra, công đoàn cần tập trung nâng cao hiệu quả công tác xây dựng chính sách, pháp luật để thích ứng với tình hình mới. Trước hết, đầu tư nghiên cứu các chế định pháp luật lao động, công đoàn có liên quan, nghiên cứu các tiêu chuẩn lao động quốc tế cơ bản, chỉ rõ những yêu cầu mới, những vấn đề cần điều chỉnh, phục vụ việc sửa đổi Bộ luật Lao động và Luật Công đoàn. Cùng với đó, xây dựng kế hoạch, chiến lược ngắn hạn, trung hạn và dài hạn nhằm ứng phó với những nội dung phát sinh khi Việt Nam triển khai các nội dung của CPTPP và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có liên quan đến người lao động và công đoàn, trong đó có việc người lao động có quyền thành lập tổ chức đại diện người lao động ngoài hệ thống tổ chức Công đoàn hiện nay. Vượt qua được thách thức, tận dụng được cơ hội này, Công đoàn Việt Nam sẽ thành công và thực sự trở thành chỗ dựa vững chắc của người lao động.

- Xin cảm ơn ông!