Chính sách địa phương và chiến lược phát triển
Hàng Châu, trung tâm công nghệ phía Đông, đã triển khai kế hoạch phát triển ngành công nghiệp robot dạng người (humanroid robotics) kéo dài từ nay đến năm 2029. Mục tiêu chính là phát triển hệ thống đổi mới tích hợp và toàn bộ chuỗi giá trị từ nghiên cứu, thiết kế đến sản xuất và ứng dụng robot. Chính quyền thành phố nhấn mạnh sự kết hợp giữa "cơ thể tối ưu" cùng "bộ não mạnh nhất" để xây dựng ngành công nghiệp toàn diện.
Trong khi đó, thành phố Nam Kinh, thủ phủ của tỉnh Giang Tô lân cận ở phía Đông đang đặt mục tiêu thúc đẩy ngành công nghiệp robot "chất lượng cao" trong giai đoạn 2024 - 2026. Thành phố này đặc biệt chú trọng đến các sáng kiến hỗ trợ các công ty công nghệ cao và khuyến khích sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong ngành robot.
Còn tại tỉnh Tứ Xuyên, đặc biệt là khu vực đô thị mới Thiên Phủ, đã cam kết hỗ trợ các dự án nghiên cứu và phát triển thuật toán cốt lõi cùng mô hình công nghiệp quy mô lớn thông qua các khoản trợ cấp. Thành lập năm 2014, Thiên Phủ đóng vai trò như một trung tâm kinh tế, đổi mới và phát triển bền vững của khu vực Tây Nam Trung Quốc, góp phần củng cố vị thế của tỉnh trong chiến lược phát triển vùng phía Tây.
Trùng Khánh, một trong những thành phố trọng điểm ở miền Tây, đang thúc giục quỹ đổi mới công nghệ địa phương dẫn đầu các khoản đầu tư mạo hiểm cho các dự án robot. Thành phố này hướng tới mục tiêu tạo ra các sản phẩm robot tiên tiến phục vụ cho cả thị trường nội địa và quốc tế.
Vai trò và tiềm năng
Trung Quốc từ lâu đã là một trong những quốc gia sử dụng robot công nghiệp lớn nhất thế giới nhờ ngành công nghiệp sản xuất rộng lớn. Tân Hoa Xã cho hay, tính đến năm 2023, cả nước có gần 80.000 công ty hoạt động trong lĩnh vực robot, trong đó hơn 100 công ty được niêm yết và hơn 4.000 công ty công nghệ cao. Theo báo cáo từ Trung tâm Nghiên cứu sản xuất tiên tiến CCID Consulting, thị trường robot của Trung Quốc có thể đạt giá trị 400 tỷ nhân dân tệ vào năm 2030.
Ông Christopher Beddor, Phó giám đốc nghiên cứu Trung Quốc của Gavekal Dragonomics tại Hong Kong cho biết, các nhà hoạch định chính sách đã đặt cược lớn vào việc phát triển ngành robot như một phần trong nỗ lực thúc đẩy chính sách công nghiệp rộng lớn hơn nhằm phát triển nền kinh tế.
Trung Quốc đã đưa ra chính sách hỗ trợ cho robot kể từ năm 2015, thúc đẩy sự bùng nổ trong việc áp dụng của các nhà máy. Theo báo cáo vào tháng 10 của Gavekal, việc lắp đặt robot công nghiệp tại Trung Quốc đã tăng 75% trong giai đoạn 2021 - 2023 so với 3 năm trước đó. Tuy nhiên, số liệu năm 2023 vẫn thấp hơn mức đạt được vào năm 2022. Thị trường robot của Trung Quốc là thị trường lớn nhất thế giới do nhu cầu từ các nhà máy sản xuất hàng xuất khẩu và cung cấp năng lượng cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Công nghệ robot được kỳ vọng sẽ tiếp tục tích hợp sâu rộng với trí tuệ nhân tạo, vật liệu mới, công nghệ cảm biến, giao diện não-máy và các công nghệ tiên tiến khác. Những cải tiến trong các bộ phận quan trọng sẽ giúp nâng cao hiệu suất của robot, từ đó mở rộng ứng dụng trong các ngành công nghiệp từ sản xuất, y tế đến dịch vụ và giáo dục. Sự tích hợp này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn củng cố vị thế của Trung Quốc trong các ngành công nghệ tương lai.
Thách thức và cơ hội quốc tế
Mặc dù Trung Quốc đã đạt được những thành tựu đáng kể trong việc phát triển ngành công nghiệp robot, vẫn còn nhiều thách thức đang ở phía trước. Một số chuyên gia, như bà Alicia Garcia-Herrero, nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng đầu tư Natixis của Pháp tại Hong Kong, cảnh báo rằng các nhà chức trách có thể phải hướng các nhà máy quay trở lại sử dụng lao động con người để tạo việc làm trong bối cảnh kinh tế bấp bênh, vốn có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng của ngành robot. Trong trường hợp này, các nhà sản xuất robot có thể tìm kiếm cơ hội tại thị trường quốc tế. Tuy nhiên, họ cũng có thể đối mặt với sự phản đối từ các thị trường nước ngoài, nơi có thể không chấp nhận các dấu hiệu về "dư thừa" robot từ Trung Quốc.
Một thách thức khác đến từ tình trạng phụ thuộc vào các linh kiện nhập khẩu. Mặc dù Trung Quốc đã nỗ lực phát triển các công nghệ lõi, nhiều thành phần quan trọng như chip điều khiển, cảm biến và các linh kiện cơ điện tử vẫn phải nhập khẩu từ nước ngoài. Điều này khiến ngành công nghiệp dễ bị tổn thương trước các biến động trong chuỗi cung ứng toàn cầu hoặc các biện pháp kiểm soát xuất khẩu từ các quốc gia khác.
Cạnh tranh quốc tế cũng là trở ngại lớn. Các công ty Trung Quốc phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các nhà sản xuất robot hàng đầu thế giới như ABB (Thụy Sĩ), KUKA (Đức) và Fanuc (Nhật Bản). Sự khác biệt về chất lượng, công nghệ và danh tiếng thương hiệu khiến các sản phẩm robot Trung Quốc khó cạnh tranh ở phân khúc cao cấp.
Hơn nữa, các rào cản thương mại và quan ngại về an ninh quốc gia ở các thị trường quốc tế cũng làm hạn chế khả năng mở rộng của ngành công nghiệp robot Trung Quốc. Một số quốc gia, đặc biệt là ở phương Tây, có thể áp dụng các biện pháp hạn chế đối với việc nhập khẩu robot từ Trung Quốc, viện dẫn lý do về bảo mật và bảo vệ ngành công nghiệp nội địa.
Dẫu vậy, Bắc Kinh gần đây đã tổ chức Hội nghị Robot thế giới, nhấn mạnh tham vọng mở rộng thị trường robot dạng người. Theo Liên đoàn Robot quốc tế, năm ngoái, các khách hàng Trung Quốc đã lắp đặt 276.288 robot, tương đương 51% tổng số robot trên toàn cầu. Con số này là minh chứng cho cam kết của Chính phủ Trung Quốc trong việc định hình tương lai của ngành công nghiệp robot, từ đó xây dựng hệ thống công nghiệp hiện đại và thúc đẩy đổi mới khoa học công nghệ.
Tại Hội nghị công tác kinh tế trung ương mới đây, Chính phủ Trung Quốc cũng tái khẳng định sự hỗ trợ dành cho các doanh nghiệp tư nhân đang gặp khó khăn. Việc này không chỉ giúp thúc đẩy đổi mới trong nước, mà còn mở ra các cơ hội hợp tác quốc tế trong ngành robot.
Theo dự báo, tỷ lệ thâm nhập của robot công nghiệp sẽ tăng đáng kể, đạt 105,26 tỷ nhân dân tệ (tương đương 14,47 tỷ USD) vào năm 2030. Đây là tín hiệu cho thấy ngành công nghiệp robot sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển kinh tế dài hạn của Trung Quốc.
