Trung Quốc bên bờ khủng hoảng

Dấu hiệu suy giảm

Các chuyên gia kinh tế cho biết, trong quý II.2016, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc có thể nhích lên một chút, song khó đạt mục tiêu tăng trưởng 7% đã đề ra. Theo dự báo của các chuyên gia, tốc độ tăng trưởng kinh tế Trung Quốc nhiều khả năng sẽ ở mức 6,6%, thấp hơn so với mức 6,7% trong quý trước. Trong tháng 6, sản lượng công nghiệp giá trị gia tăng có thể tăng 5,9%, giảm so với 6,0% trong tháng 5. Đầu tư vào tài sản cố định của Trung Quốc, vốn được xem là động lực thúc đẩy tăng trưởng dài hạn của kinh tế nước này, được dự báo tăng ở mức 9,3% trong nửa đầu năm nay, chậm hơn so với mức tăng 9,6% của 5 tháng đầu năm. Theo số liệu do Chính phủ Trung Quốc công bố trước đó, đầu tư vào tài sản cố định trong 5 tháng thấp hơn so với mức dự đoán 10,4% của các chuyên gia kinh tế. Đây là mức tăng trưởng thấp nhất kể từ năm 2000, trong bối cảnh tăng trưởng đầu tư của Trung Quốc chững lại.

Cục Thống kê Quốc gia (NBS) Trung Quốc cho biết, trong môi trường quốc tế diễn biến phức tạp và nhiều khó khăn, cùng với việc Chính phủ Trung Quốc đang loay hoay điều chỉnh lại cơ cấu trong nước, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vẫn chịu áp lực suy giảm. Trong khi đó, dự trữ ngoại hối của Trung Quốc trong tháng 5 đã giảm xấp xỉ 28 tỷ USD, xuống còn 3,19 nghìn tỷ USD, thông báo của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) cho biết. Tình trạng nợ tăng cao và tăng trưởng kinh tế sụt giảm càng làm gia tăng rủi ro luồng vốn tháo chạy khỏi thị trường.

Việc PBOC lại tiếp tục phá giá đồng nhân dân tệ (NDT) so với đồng bạc xanh của Mỹ hồi trung tuần tháng 6 vừa qua, sau 5 tháng duy trì ổn định tỷ giá, làm dấy lên lo ngại về việc các nhà đầu tư tiếp tục thoái vốn khỏi thị trường Trung Quốc. Ngày 13.6, tỷ giá tham chiếu giữa đồng NDT và đồng USD đã rớt xuống dưới 6,6 NDT/USD, mức thấp nhất kể từ năm 2011. Julian Evans-Pritchard, nhà kinh tế học về Trung Quốc tại Công ty Capital Economics ở Singapore nhận định, diễn biến của USD có thể tiếp tục đóng vai trò chủ chốt về áp lực dòng vốn tháo chạy khỏi Trung Quốc. Theo ước tính của ông Evans-Pritchard, lượng vốn rút khỏi Trung Quốc trong tháng 5 đã đạt 32 tỷ USD, giảm so với tốc độ bình quân 120 tỷ USD/tháng hồi cuối năm ngoái và đầu năm nay.

Nguy cơ bong bóng nợ

Trong bối cảnh kinh tế có dấu hiệu suy giảm, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc còn đang phải đối mặt với một loạt thách thức, từ tình trạng dư thừa sản xuất đến nợ công tăng cao. Các nhà phân tích cảnh báo, Trung Quốc đang đối mặt với nguy cơ vỡ nợ, trong khi tốc độ tăng nợ trong hai năm vừa qua của Trung Quốc đã ngang ngửa với mức tăng của giai đoạn hai năm sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu hồi 2008. Cụ thể, tỷ lệ nợ so với GDP của Trung Quốc đã tăng vọt từ 150% lên gần 260% trong hơn một thập kỷ qua. Sự tăng đột biến này có thể đẩy Trung Quốc tới bờ vực khủng hoảng tài chính.

Theo một báo cáo đặc biệt mới công bố gần đây của tờ The Economist, việc kiểm soát ngành tài chính đang dần tuột khỏi tay Chính phủ Trung Quốc. Bất kể những nỗ lực không ngừng nhằm tăng cường kiểm soát,  việc quản lý các hình thức cho vay ở Trung Quốc ngày càng lỏng lẻo. Minh chứng là, khối lượng “tài sản ngầm” của Trung Quốc đã tăng trên 30% mỗi năm trong vòng 3 năm qua. Về lý thuyết, hệ thống ngân hàng ngầm đóng vai trò đa dạng hóa các nguồn tín dụng và giúp giãn bớt rủi ro cho các ngân hàng thông thường. Song, các chuyên gia cho rằng, trên thực tế, ranh giới giữa các ngân hàng ngầm và hệ thống ngân hàng chính thống đang dần mờ nhạt hơn bao giờ hết.

Kịch bản khủng hoảng

Một số ý kiến cho rằng, khủng hoảng nợ của Trung Quốc nếu xảy ra sẽ không hoàn toàn giống với bất kỳ cuộc khủng hoảng tài chính nào trong lịch sử. Hệ thống ngân hàng ngầm của Trung Quốc rất lớn, nhưng không cung cấp các sản phẩm phức tạp hoặc mang tầm quốc tế như các khoản thế chấp dưới chuẩn, từng gây nên khủng hoảng tại Mỹ năm 2008. Tính chất cách ly của hệ thống tài chính Trung Quốc cũng có nghĩa rằng khủng hoảng tại nước này nếu xảy ra sẽ không giống với khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 - 1998, khi mà các nước như Thái Lan, Hàn Quốc đồng loạt vay mượn quá nhiều từ nước ngoài.

Nhiều người lo ngại, khủng hoảng tại Trung Quốc sẽ giống với cuộc khủng hoảng của Nhật Bản những năm 1990, đẩy tăng trưởng lui dần về mức suy thoái. Thế nhưng, giới chuyên gia nhận định, hệ thống tài chính Trung Quốc sẽ hỗn loạn hơn, gây áp lực cho các luồng vốn tháo chạy. Một cuộc khủng hoảng của Trung Quốc có thể sẽ còn mạnh và đột ngột hơn so với tình trạng trì trệ như Nhật Bản.