Triển khai nhiều giải pháp duy trì mức sinh thay thế

Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế) Lê Thanh Dũng cho biết, trong điều kiện kinh tế tiếp tục tăng trưởng, đô thị hóa ngày càng nhanh; hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng; xu hướng mức sinh xuống thấp sẽ càng được củng cố, lan rộng. Nếu mức sinh giảm thấp và kéo dài sẽ tác động trực tiếp, sâu sắc tới quy mô dân số, cơ cấu dân số và để lại nhiều hệ lụy như thiếu hụt lực lượng lao động, già hóa dân số nhanh và suy giảm quy mô dân số… tác động lớn đến sự phát triển bền vững của đất nước.

Thách thức về suy giảm và thiếu hụt nguồn nhân lực

Theo Cục Dân số, công tác dân số Việt Nam thời gian qua đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ, đặc biệt là việc khống chế thành công tốc độ gia tăng nhanh dân số, đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việt Nam chính thức đạt mức sinh thay thế từ năm 2006 khi tổng tỷ suất sinh (TFR) = 2,09 con/phụ nữ và đã rất thành công trong việc duy trì mức sinh xung quanh mức sinh thay thế trong suốt thời gian qua.

Kết quả này góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu dân số theo hướng tích cực, Việt Nam bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007, tạo cơ hội cho nền kinh tế bứt phá, phát triển nhanh; chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt.

Một cặp đôi khám sức khỏe tiền hôn nhân tại Bệnh viện Hùng Vương TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Thành Sơn
Một cặp đôi khám sức khỏe tiền hôn nhân tại Bệnh viện Hùng Vương TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Thành Sơn

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế, cơ hội mà thành tựu giảm sinh trong thời gian qua mang lại, Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức mới nảy sinh như việc duy trì mức sinh thay thế vững chắc trên phạm vi toàn quốc chưa thực sự bền vững, mức sinh chênh lệch đáng kể giữa các vùng, đối tượng, xuất hiện xu hướng mức sinh thấp.

Mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế, tổng tỷ suất sinh năm 2023 là 1,96 con/phụ nữ, mức giảm thấp nhất từ trước tới nay và được dự báo sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo. Xu hướng mức sinh thấp và xuống rất thấp tập trung ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển; theo vùng kinh tế - xã hội, hiện có 2/6 vùng là Đông Nam bộ, đồng bằng sông Cửu Long có mức sinh thấp dưới mức sinh thay thế.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2023, có 27/63 tỉnh, thành phố có mức sinh dưới 2,1 con/phụ nữ, quy mô dân số là 53.873.500 người, chiếm 53,7% dân số cả nước, cho thấy xu hướng tăng các tỉnh có mức sinh thấp và quy mô dân số chiếm tỷ trọng lớn hơn, hầu hết là những tỉnh nằm ở vùng kinh tế trọng điểm khu vực phía Nam, đô thị hóa cao, tăng trưởng kinh tế nhanh. Điều tra biến động dân số vào năm 2021 cũng cảnh báo, xuất hiện tình trạng nam, nữ Việt Nam không muốn kết hôn, mô hình sinh con muộn ngày càng phổ biến, mức sinh chênh lệch giữa các vùng miền...

Nhiều hệ lụy từ mức sinh thay thế thấp

Nằm trong nhóm 21 tỉnh, thành có mức sinh thấp nhất cả nước, năm 2023, tổng tỷ suất sinh tại TP. Hồ Chí Minh là 1,32 con/phụ nữ; năm 2022 là 1,39/phụ nữ; năm 2021 là 1,48 con/phụ nữ. Những con số này thấp hơn rất nhiều so với mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ - tỷ lệ trung bình để duy trì ổn định quy mô dân số.

Em bé chào đời khỏe mạnh tại Bệnh viện Từ Dũ (TPHCM)

Em bé chào đời khỏe mạnh tại Bệnh viện Từ Dũ (TPHCM)

Theo Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TP. Hồ Chí Minh, mức sinh giảm đặt ra những thách thức lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Thách thức lớn nhất chính là tỷ lệ người cao tuổi tăng, trong khi tỷ lệ người trong độ tuổi lao động giảm, làm cho nguồn lao động bị thiếu hụt, ảnh hưởng đến năng suất làm việc và sự phát triển kinh tế. Mức sinh giảm, tốc độ già hóa dân số nhanh còn tạo áp lực lớn cho hệ thống an sinh xã hội, phúc lợi, nhân lực và chi phí lớn để chăm sóc người cao tuổi.

Theo các chuyên gia, với điều kiện kinh tế tiếp tục tăng trưởng, đô thị hóa ngày càng nhanh, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, xu hướng mức sinh xuống thấp sẽ càng lan rộng. Nếu mức sinh giảm thấp và kéo dài sẽ tác động trực tiếp, sâu sắc tới quy mô, cơ cấu dân và để lại nhiều hệ lụy như thiếu hụt lực lượng lao động, già hóa dân số nhanh và suy giảm quy mô dân số… tác động lớn đến sự phát triển bền vững của đất nước.

Cục trưởng Lê Thanh Dũng cho biết, mục tiêu của Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25.10.2017 do BCH Trung ương Đảng Khóa XII ban hành đặt ra yêu cầu phải duy trì vững chắc mức sinh thay thế, quy mô 104 triệu dân; giảm 50% chênh lệch mức sinh giữa nông thôn và thành thị, miền núi và đồng bằng; 50% số tỉnh đạt mức sinh thay thế; mọi phụ nữ 15 - 49 tuổi đều được tiếp cận thuận tiện với các biện pháp tránh thai hiện đại; giảm 2/3 số vị thành niên/thành niên có thai ngoài ý muốn.

Ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện UNFPA cho biết, hiện nay nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam đang chứng kiến xu hướng mức sinh giảm. Theo báo cáo gần đây của UNFPA, 2/3 dân số thế giới hiện đang sống ở các quốc gia có tỷ suất sinh dưới mức thay thế.

Những thay đổi về mức sinh chịu ảnh hưởng lớn từ sự lựa chọn sinh sản và điều này lại bị chi phối bởi các yếu tố kinh tế - xã hội như vai trò giới, chi phí sinh hoạt, cơ hội việc làm, chi phí chăm sóc trẻ em, cũng như gánh nặng công việc không được trả lương mà chủ yếu đè nặng lên đôi vai người phụ nữ. Giải quyết các vấn đề dân số cần vượt ra ngoài con số; có nghĩa cần cân nhắc ưu tiên đầu tư hiệu quả vào con người và nền kinh tế, cũng như xây dựng một xã hội bao trùm hơn.

"Việt Nam đang ở trong thời khắc quan trọng khi chuẩn bị xây dựng Luật Dân số. Đây là cơ hội để tái khẳng định cam kết của mình về thúc đẩy quyền và sự lựa chọn cho tất cả mọi người. UNFPA sẵn sàng hợp tác với Cục Dân số và các đối tác khác để tận dụng các cơ hội từ quá trình thay đổi nhân khẩu học, tăng cường khả năng thích ứng và xây dựng một tương lai bao trùm cho tất cả mọi người, để không ai bị bỏ lại phía sau", ông Matt Jackson nói.

Xã hội

Tăng tính chủ động, tự chịu trách nhiệm của cơ quan trình dự án luật
Xã hội

Tăng tính chủ động, tự chịu trách nhiệm của cơ quan trình dự án luật

Theo dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), quy trình chính sách hoàn toàn thuộc trách nhiệm và thẩm quyền của cơ quan trình luật, cơ quan trình luật là người đề xuất xây dựng luật cũng là người lựa chọn quyết định thông qua các chính sách. Các cơ quan của Quốc hội chỉ thẩm tra dự thảo luật sau khi đã được hoàn chỉnh, trình Quốc hội. Quy trình mới này vừa đơn giản hóa thủ tục, tiết kiệm thời gian, chi phí, đẩy nhanh quy trình xây dựng luật, tăng tính chủ động, tự chịu trách nhiệm của cơ quan trình dự án luật.

Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật
Xã hội

Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật

Chiều nay, 10.2, tại trụ sở Văn phòng Quốc hội, 35 Ngô Quyền, Hà Nội, Báo Đại biểu nhân dân đã tổ chức Talkshow:  Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật – nhìn từ dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi).

Xóa nhà tạm, nhà dột nát - cần sự chung tay của cả cộng đồng
Đời sống

Xóa nhà tạm, nhà dột nát - cần sự chung tay của cả cộng đồng

Sáng 9.2, trong chương trình thăm, làm việc tại tỉnh Quảng Ngãi, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã kiểm tra thực tế thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát của tỉnh Quảng Ngãi. Điều này thể hiện sự quan tâm sâu sát của người đứng đầu Chính phủ đối với việc triển khai chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, để “không ai bị bỏ lại phía sau”.

Thông tin “dừng xe mặc áo mưa bị phạt 14 triệu đồng” là thiếu chính xác, gây hiểu nhầm cho người dân
Giao thông

Thông tin “dừng xe mặc áo mưa bị phạt 14 triệu đồng” là thiếu chính xác, gây hiểu nhầm cho người dân

Gần đây, xuất hiện thông tin theo hướng gây hiểu nhầm rằng “dừng xe máy mặc áo mưa có thể bị phạt tới 14 triệu đồng”, khiến nhiều người hoang mang. Thực tế, pháp luật không cấm việc dừng xe để mặc áo mưa, nhưng nếu dừng, đỗ xe không đúng quy định, gây cản trở hoặc tai nạn giao thông, người vi phạm mới bị xử phạt theo quy định hiện hành.

Huy động tốt, giải ngân nhanh giúp người yếu thế phát triển
Đời sống

Huy động tốt, giải ngân nhanh giúp người yếu thế phát triển

Dựa trên những kết quả tích cực trong việc hỗ trợ các địa phương phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới của năm 2024, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) đang bước vào năm 2025 với khí thế và quyết tâm cao trên tất cả các lĩnh vực từ huy động vốn đến giải ngân... nhằm hỗ trợ tốt nhất cho người nghèo và các đối tượng yếu thế phát triển kinh tế, bảo đảm cuộc sống.

Hình ảnh do Facebook Nguyen Tien Phuc đăng tải để cảnh báo mọi người.
Quốc phòng - An ninh

Phòng, tránh lừa đảo trong dịp du xuân

Lợi dụng nhu cầu đặt phòng khách sạn, khu nghỉ dưỡng tăng cao khi nhiều gia đình, tập thể tổ chức du xuân, các đối tượng lừa đảo đã sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để “giăng bẫy” trên mạng xã hội nhằm chiếm đoạt tài sản.

Lực lượng CSGT tỉnh Đắk Nông tăng cường tuần tra, kiểm soát trên các tuyến đường trọng điểm
Quốc phòng - An ninh

Nghị định 168 tạo hiệu ứng tích cực giảm thiểu tai nạn giao thông

Nghị định 168/2024/NĐ-CP ngày 26.12.2024 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe gọi tắt là Nghị định 168 đi vào cuộc sống mới chỉ thời gian ngắn nhưng đã cho thấy tính hiệu quả trong quản lý giao thông. Điều này đánh dấu bước tiến lớn về ý thức chấp hành Luật Trật tự an toàn giao thông (TTATGT) đường bộ của người dân, được các cấp, các ngành và nhân dân đồng tình ủng hộ.

Kịp thời hỗ trợ, giải quyết chế độ bảo hiểm cho người dân trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
Xã hội

Bảo hiểm xã hội Bến Tre: Dồn lực ngay đầu xuân

Ngay sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán năm 2025, Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh Bến Tre đã nhanh chóng, quyết liệt triển khai những nhiệm vụ trọng tâm, thực hiện công tác giải quyết chế độ, quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm, bảo đảm đầy đủ, kịp thời và theo quy định của pháp luật.