Trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn mà là xu thế tất yếu

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng: Thể chế là điều kiện tiên quyết, đi trước một bước

"Bộ ba" khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là những yếu tố quyết định sự phát triển của một quốc gia. Khoa học, công nghệ là nền tảng, tạo ra tri thức, công cụ. Khoa học là nghiên cứu cơ bản tạo ra tri thức mới. Công nghệ là phát triển công cụ dựa trên tri thức mới. Đổi mới sáng tạo là động lực, chuyển hóa tri thức, công cụ thành ý tưởng, giải pháp. Chuyển đổi số tạo ra môi trường và công cụ để đẩy nhanh việc hiện thực hóa ý tưởng, giải pháp thành sản phẩm, dịch vụ và phổ cập, tạo ra những giá trị thiết thực để phát triển kinh tế - xã hội. "Bộ ba" này phải đi cùng nhau trong một hệ sinh thái và lần đầu tiên đi cùng nhau trong một Nghị quyết (Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia - PV). Với nước ta, bộ ba này là điều kiện tiên quyết, là thời cơ để nước ta giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã thay mặt Bộ Chính trị ký ban hành Nghị quyết số 57- NQ/TW đúng vào dịp kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, ngày 22.12.2024. Đây là Nghị quyết chuyên đề đặc biệt quan trọng về đột phá phát triển phát triển khoa học, công nghệ, đổi sáng tạo và chuyển đổi số, với nhiều quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp lớn có tính cách mạng.

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là cuộc cách mạng sâu sắc, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, cần có những giải pháp đột phá mang tính cách mạng. Người dân và doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể, nguồn lực, động lực chính, nhà khoa học là nhân tố then chốt; Nhà nước dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất; tạo ra liên kết của bộ ba: Nhà nước - Viện/trường - Doanh nghiệp. Trong công cuộc này, thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược cũng là những nội dung trọng tâm, cốt lõi.

Trong đó, thể chế là điều kiện tiên quyết, đi trước một bước, theo kịp và kiến tạo phát triển, khuyến khích đổi mới sáng tạo, loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Bảo đảm nhân lực trình độ cao, có cơ chế, chính sách đặc biệt cho nhân tài. Phát triển hạ tầng số, công nghệ số hiện đại, đồng bộ, an ninh, an toàn, hiệu quả, tránh lãng phí. Dữ liệu là tư liệu sản xuất chính, phát triển cơ sở dữ liệu, công nghiệp dữ liệu, kinh tế dữ liệu. Tập trung vào công nghệ chiến lược để giải quyết các bài toán chiến lược, tạo ra nền tảng và sự phát triển đột phá cho các ngành khác.

Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) Tào Đức Thắng: Với việc xây dựng mô hình Quốc hội số, Quốc hội sẽ trở thành cơ quan lập pháp thông minh

Trong thực hiện chuyển đổi số của Quốc hội, cần cách tiếp cận bài bản, khoa học, chuyên nghiệp, có chiều sâu. Trong đó, yếu tố quan trọng là quyết tâm cao của người đứng đầu Quốc hội trong xây dựng Quốc hội số thông qua việc ban hành các nghị quyết, quyết định, kế hoạch về chuyển đổi số; chủ động lựa chọn các đơn vị để xây dựng và triển khai Đề án, khung kiến trúc Quốc hội số. Đặc biệt, Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của Quốc hội đã chỉ đạo hoàn thành việc xây dựng Đề án chuyển đổi số của Quốc hội giai đoạn 2025 - 2030 và dự kiến sẽ ban hành trong tháng 3 này.

Với tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”, trong quá trình đồng hành cùng Văn phòng Quốc hội trong xây dựng và phát triển Quốc hội số, Tập đoàn đang triển khai thí điểm một số hệ thống theo phương thức "vừa làm, vừa sử dụng, vừa điều chỉnh, vừa nâng cấp" như: nền tảng quản lý văn bản, điều hành tác nghiệp; hệ thống quản lý ý kiến cử tri và khiếu nại, tố cáo; hệ thống cơ sở dữ liệu cán bộ, công chức... Đồng thời, thay đổi nhận thức, tư duy, gắn trách nhiệm, vai trò của người đứng đầu trong hoạt động chỉ đạo, điều hành, thể hiện vai trò hạt nhân để lan tỏa "văn hóa số" tới từng công chức, viên chức.

Với việc xây dựng mô hình Quốc hội số, Quốc hội sẽ trở thành một cơ quan lập pháp thông minh, ứng dụng công nghệ số toàn diện, tạo môi trường làm việc số cho các đại biểu Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội cũng như tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình hoạch định chính sách, góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng các hoạt động của Quốc hội, thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cụ thể, 6 trụ cột trong chuyển đổi số Quốc hội gồm: Thứ nhất, trong công tác lập pháp, ứng dụng công nghệ để hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật dựa trên dữ liệu và khoa học; thứ hai, trong công tác giám sát, sử dụng AI, dữ liệu lớn để theo dõi, phân tích việc thực thi chính sách; thứ ba, trong quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, tích hợp hệ thống phân tích dữ liệu để hỗ trợ quyết định dựa trên bằng chứng; thứ tư, trong hoạt động đối ngoại, quản lý việc tham gia điều ước quốc tế liên quan, tham gia các tổ chức quốc tế và hỗ trợ các hoạt động đối ngoại thường xuyên của Quốc hội; thứ năm, ứng dụng công nghệ phục vụ công tác hỗ trợ, quản lý hồ sơ, đào tạo nâng cao năng lực... của các đại biểu Quốc hội; thứ sáu, tích hợp công nghệ trong việc thu thập, rà soát thông tin dư luận, xử lý các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của người dân.

Giám đốc điều hành GenAI Fund Laura Nguyễn: Tăng cường hợp tác với các Startup AI để tăng tốc áp dụng AI trong Quốc hội

Việt Nam đứng thứ 2 tại ASEAN về số lượng Startup AI (dự án tăng lên 35% trong 18 tháng). Việt Nam cũng ứng dụng mã nguồn mở mạnh mẽ, dẫn đầu về Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLMs); tăng trưởng đầu tư nhanh chóng và hệ sinh thái AI đang phát triển.

Các lĩnh vực chính cho đổi mới dựa trên AI trong Quốc hội bao gồm: an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu; đạo đức, tuân thủ và minh bạch; phân tích luật pháp và chính sách; ra quyết định chính sách và phân tích dữ liệu; tự động hóa quy trình làm việc; tương tác giữa Chính phủ và công dân.

AI và chuyển đổi số không còn là một sự lựa chọn mà là xu thế tất yếu, không chỉ đối với Quốc hội Việt Nam mà với tất cả các quốc gia trên thế giới.

Theo tôi, cần lưu tâm đến 3 giải pháp lớn. Một là, chuyển đổi và tóm tắt văn bản bằng AI, cụ thể là chuyển đổi, tóm tắt và dịch thuật các phiên họp bằng AI; giới thiệu các giải pháp xử lý tài liệu dựa trên AI. Hai là, tương tác với công dân bằng Chatbot AI, trong đó, trợ lý ảo hỗ trợ các thành viên Quốc hội; các ứng dụng AI để xử lý phản hồi của công dân, phản hồi theo thời gian thực và phân tích dữ liệu. Ba là, sử dụng AI để phân tích tác động chính sách và ra quyết định.

Tôi cho rằng, cần tổ chức cuộc thi đổi mới AI nội bộ cho các thành viên và cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc Quốc hội; xác định các dự án AI thực tế để triển khai ngay. Bên cạnh đó, nghiên cứu thành lập lực lượng đặc nhiệm AI của Quốc hội; tạo một nhóm chuyên trách để giám sát chiến lược và quản trị AI; phát triển cơ sở dữ liệu kiến thức AI cho các ứng dụng lập pháp. Thực hiện mô hình đổi mới mở và tài trợ AI; hợp tác với các Startup AI để tăng tốc áp dụng AI trong Quốc hội; khởi động quỹ đổi mới AI được Chính phủ hậu thuẫn để hỗ trợ AI trong quản lý công và doanh nghiệp.