Tổng quan về Nghị viện Nhật Bản trong Hiến pháp

Nghị viện đầu tiên của Nhật Bản được thành lập từ năm 1890 theo bản Hiến pháp Minh Trị. Tại thời điểm đó, Nghị viện của Đế quốc Nhật Bản gồm 2 viện là Viện Quý tộc và Viện Dân biểu. Viện Quý tộc có các thành viên là những người trong Hoàng tộc, giới quý tộc, các nhà đại tư sản và những người được Thiên hoàng bổ nhiệm. Thành viên của Viện Dân biểu được lựa chọn qua các cuộc tuyển cử hạn chế theo đó những người được quyền bầu cử phải là đàn ông từ 25 tuổi trở lên và có thể đóng được những khoản thuế thu nhập cá nhân.

Trụ sở nghị viện

Ngoài việc khẳng định vị trí của Nghị viện, Hiến pháp 1947 cũng khẳng định vai trò của Nghị viện trong việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Theo đó, Nghị viện có quyền thông qua ngân sách quốc gia hàng năm theo đệ trình của Chính phủ, có quyền phê chuẩn các điều ước quốc tế, kiến nghị sửa đổi Hiến pháp…

Nghị viện Nhật Bản được gọi là Diet, có thể chế 2 viện: Hạ nghị viện và Thượng nghị viện. Cả hai viện đều được cấu thành bởi các đại biểu đại diện cho quốc dân. Hạ nghị viện đại diện cho ý kiến và nguyện vọng của quốc dân còn Thượng nghị viện giám sát quyền lực và sự phán quyết của Hạ nghị viện. Nhiệm kỳ đại biểu của Hạ nghị viện là 4 năm. Nhưng nhiệm kỳ sẽ chấm dứt trước thời hạn nếu Hạ nghị viện bị giải tán. Nhiệm kỳ Thượng nghị viện là 6 năm, cứ 3 năm lại bầu lại một nửa. Hiến pháp cũng quy định, không ai được kiêm nhiệm chức vụ đại biểu ở cả hai viện. Trừ trường hợp được quy định trong pháp luật, đại biểu của cả hai Viện không bị bắt trong khóa họp của Quốc hội, nếu đại biểu nào bị giam cầm trước khi khai mạc khoá họp thì sẽ được phóng thích để dự khóa họp theo đề nghị của Quốc hội.

Điểm đáng chú ý là theo quy định của Hiến pháp thì Hạ viện có thể bị giải tán trước khi kết thúc nhiệm kỳ còn Thượng viện thì không. Nếu Hạ viện bị giải tán, thì Thượng viện sẽ tạm ngưng kỳ họp trong thời gian đó. Tuy nhiên, trong trường hợp quốc gia có những vấn đề cấp bách, Nội các cũng có thể triệu tập phiên họp khẩn cấp của Thượng viện. Các biện pháp được đưa ra tại phiên họp này chỉ là tạm thời và không có giá trị pháp lý trừ trường hợp được sự đồng ý của Hạ viện mới trong vòng 10 ngày kể từ ngày khai mạc phiên họp kế tiếp của Quốc hội.