Phân luồng học sinh chưa đạt mục tiêu đề ra
Quan tâm đến phân luồng học sinh sau trung học cơ sở, ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên) nêu rõ, chủ trương đẩy mạnh phân luồng học sinh sau trung học cơ sở của Đảng và Chính phủ đề ra nhằm đào tạo nguồn nhân lực với cơ cấu nghề phù hợp với nhu cầu sử dụng nhân lực của nền kinh tế. Thực tế, việc phân luồng học sinh chưa đạt mục tiêu đề ra vì 4 lý do.
Một là, công tác tuyên truyền, nghiên cứu, khảo sát, đánh giá nhu cầu thị trường việc làm chưa được quan tâm đúng mức. Đa số học sinh và phụ huynh lúng túng và thiếu thông tin trong việc lựa chọn ngành nghề.
Hai là, nhiều nơi coi việc phân luồng học sinh là nhiệm vụ của ngành giáo dục, chưa có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Một số cơ sở giáo dục thực hiện phân luồng cực đoan, cứng nhắc dẫn đến sự đồng thuận không cao của phụ huynh và học sinh...
Ba là, Trung tâm giáo dục thường xuyên và dạy nghề cấp huyện, các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề khác tại địa phương không đủ sức hấp dẫn để thu hút học sinh tham gia học vì cơ sở vật chất không được đầu tư đồng bộ; đội ngũ giáo viên cơ hữu không bảo đảm; trình độ sơ cấp và trung cấp nghề không có nhiều cơ hội kiếm được việc làm tốt..., nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn.
Bốn là, mã ngành nghề đào tạo nhân lực không phù hợp với nhu cầu việc làm mà thị trường cần; cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa bám sát vào nhu cầu của thị trường lao động.
Đại biểu Lò Thị Luyến cho rằng, nếu việc đào tạo nghề hiệu quả, gắn với giải quyết việc làm, thì chắc chắn chủ trương phân luồng học sinh sẽ được xã hội đồng tình ủng hộ. Hiện nay, đa số học sinh chọn đi học nghề là do các em không thi đỗ vào lớp 10, các em ở miền núi vùng đặc biệt khó khăn thì lựa chọn ở nhà (nhiều em tảo hôn lấy vợ, lấy chồng sinh con; tham gia đường dây vận chuyển ma túy, bị dụ dỗ đi làm thuê “việc nhẹ, lương cao”…) dẫn đến rất nhiều hệ lụy xã hội.
Trước thực trạng nêu trên, trong năm 2025, đại biểu Lò Thị Luyến đề nghị Chính phủ quan tâm tổng kết đánh giá Đề án “giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025” theo Quyết định 522/QĐ-TTg ngày 14.5.2018 của Thủ tướng Chính phủ để đề ra giải pháp tổ chức thực hiện việc phân luồng học sinh hiệu quả hơn trong thời gian tới.
Để tiếp tục phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, hội nhập gắn với thị trường lao động, đẩy mạnh phân luồng, tăng số lượng học sinh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông vào giáo dục nghề nghiệp, ĐBQH Nguyễn Thị Quyên Thanh (Vĩnh Long) cũng đề nghị, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có tổng kết, đánh giá sâu kết quả thực hiện Quyết định 522/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Bởi, sau hơn 5 năm triển khai thực hiện Đề án này, các địa phương còn gặp nhiều khó khăn, bất cập. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp không đạt được mục tiêu của Đề án. Do đó, cần sớm đánh giá toàn diện việc sắp xếp, sáp nhập trung tâm giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên trên cả nước để có giải pháp phù hợp.
Bên cạnh đó, cần đánh giá, phân tích nguyên nhân, trách nhiệm của các bộ, ngành, trách nhiệm của gia đình, xã hội, các cơ sở giáo dục làm cơ sở để xây dựng lộ trình và giao trách nhiệm khi triển khai thực hiện nhiệm vụ này, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh nói.
Tháo gỡ vướng mắc trong việc in ấn, phát hành tài liệu giáo dục địa phương
Cho rằng việc in ấn, phát hành sách giáo khoa còn nhiều hạn chế, đại biểu Lò Thị Luyến chỉ ra, có dấu hiệu lợi ích nhóm, lãng phí trong việc in ấn, phát hành sách bài tập khi có đến 65% số sách giáo khoa có các trang sách học sinh có thể viết trực tiếp vào không dùng lại được.
Đáng lưu ý, đại biểu Lò Thị Luyến cho biết, hiện còn nhiều địa phương chưa in, phát hành được tài liệu giáo dục địa phương, học sinh được gửi bằng bản PDF trên thiết bị hoặc tự in từ bản PDF để học. Nguyên nhân là do vướng mắc về xác định bản quyền, thẩm định giá và đấu thầu in ấn, phát hành. Nội dung này đã được Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ ra từ năm 2019, tuy nhiên đến nay vẫn chưa được giải quyết.
Theo Công văn số 5889 ngày 27.9.2024 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc in, phát hành tài liệu giáo dục địa phương phải bảo đảm thực hiện đúng các quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; Luật Đấu giá tài sản; Luật Đấu thầu; Luật Sở hữu trí tuệ; Luật Xuất bản; Luật Giá; và các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành 6 luật trên.
Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc in ấn, phát hành tài liệu giáo dục địa phương, đại biểu Lò Thị Luyến đề nghị, cần một quy trình đơn giản cho các địa phương triển khai thực hiện. Nếu cứ áp các quy định của hệ thống luật, nghị định, thông tư nêu trên thì trong nhiều năm tới vẫn chưa tháo gỡ được khó khăn, vướng mắc liên quan đến vấn đề này.
