“Tình khúc Bạch Dương” - bộ phim của những tấm lòng

Chìa khóa từ “Tình khúc Lavanda”

Gần 4 năm trước, khi tham gia viết “Tầng mây cuối cùng” (tên ban đầu của “Tình khúc Lavanda”), 11 thành viên nhóm cựu sinh viên Khoa Nga trên Facebook (FBKN) đều nghĩ rằng mình viết chơi thôi. Viết để kể lại những kỷ niệm đẹp về một quãng đời, viết như để trả nợ dĩ vãng, tuyệt đối không nghĩ về một kết cục nằm ngoài tầm với. Rồi truyện được FBKN và cộng đồng gắn bó với văn hóa Nga đón nhận, xuất bản thành sách, được báo chí, truyền hình giới thiệu… Và hôm nay thì đã được dựng thành phim.

Đạo diễn Đỗ Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm phim truyền hình Đài Truyền hình Việt Nam (VFC) kể rằng, VTV ấp ủ dự án xây dựng bộ phim truyền hình nhiều tập về cộng đồng người Việt sống, học tập và làm việc tại nước Nga từ năm 2011. Họ muốn lý giải tại sao hầu hết những người dính dáng đến Nga đều yêu đất nước này.

Cùng đội ngũ biên kịch của VFC, đạo diễn Đỗ Thanh Hải đã đi tìm một nền tảng văn học đủ mạnh để từ đó xây dựng nội dung cho bộ phim. Rất nhiều phương án kịch bản được phác thảo, nhưng vì những lý do khác nhau mà VFC không thể bấm máy: Lúc thì do dự án định quay ở vùng đất có xung đột ở Ukraine – nơi hầu như khung cảnh Liên Xô những năm 1980 - 1990 vẫn được giữ nguyên; lúc thì do kịch bản phim không đạt...

3 diễn viên chính trong phim: Chi Bảo, Hoa Thúy, Nhã Phương

Năm 2015, đạo diễn Đỗ Thanh Hải lại sang Nga, tình cờ gặp một phụ nữ đang làm ăn tại Tula, nói chuyện để tìm tư liệu xây dựng kịch bản. Chị cũng là một thành viên của FBKN và đã tặng đạo diễn cuốn “Tình khúc Lavanda”. Trên máy bay trở về Việt Nam, Đỗ Thanh Hải đọc một mạch cuốn sách. Và anh đã thấy thứ mà mình cần tìm. Về tới Hà Nội, anh ngay lập tức liên lạc với nhóm tác giả FBKN. Đầu tiên anh muốn nhóm FBKN trực tiếp viết kịch bản, nhưng nhận thấy sức mình có hạn, các “nhà văn” FBKN đã đồng ý “gả” đứa con tinh thần của mình để VFC đưa nó đến chặng đường dài với số phận và tầm vóc lớn hơn.

Kim Ngân, nổi tiếng qua vai trò MC của chương trình “Người xây tổ ấm”, đã học ĐH ở Liên Xô từ 1986 - 1991, giờ là biên kịch của VFC, chia sẻ tại buổi lễ ra mắt “Tình khúc Bạch dương” rằng cô đã viết mấy chục tập kịch bản, nhưng khi “gặp Tình khúc Lavanda thì mọi thứ bắt đầu lại từ đầu”. Còn Diệu Hương, một trong những biên kịch chính của TKBD kể rằng: “Khi đọc Tình khúc Lavanda, thì thấy đây là điều mà chúng tôi muốn thực hiện. Cuốn sách gợi chất liệu rất mạnh, giúp chúng tôi và đội ngũ biên kịch của VFC đủ tự tin bước vào dự án”. Đạo diễn Đỗ Thanh Hải nhấn mạnh: “Tình khúc Lavanda” là chìa khóa để đoàn làm phim mở được cánh cửa đến với bộ phim đầy trăn trở này”.

Có thể có vài nguyên nhân khiến “Tình khúc Lavanda” có được may mắn đó. Thứ nhất, tuyến nhân vật của Lavanda đủ sức hấp dẫn để khai thác những lắt léo trong quan hệ tình bạn, tình yêu. Thứ hai, cuộc sống của các nhân vật trải dài trong 3 thập niên và gắn bó với những thăng trầm của thời cuộc. Thứ ba, tinh thần nhân văn, cách ứng xử văn minh giữa các nhân vật đủ sức truyền tải những thông điệp mạnh về tình yêu và cuộc sống tới khán giả. Có được 3 điều đó chính là nhờ sự đóng góp chân thành của tất cả các thành viên FBKN đã tham gia định hình cốt cách cho “Tình khúc Lavanda” trong quá trình sáng tác trực tuyến của các thành viên trong nhóm.

Toàn bộ các tuyến nhân vật của “Tình khúc Lavanda” bao gồm Tố Quyên, Quốc Hùng, Thanh Vân, Lê Quang cùng hai con của họ là Diệu Anh và Tuấn Linh được giữ nguyên. Các biên kịch VFC thêm vào đó các tuyến nhân vật mới bao gồm: Hoa (phiên dịch đội công nhân xuất khẩu), Lâm (nghiên cứu sinh), tay đội trưởng mê gái (do Hải Anh Sevanam thủ diễn), chồng của Hoa; các bạn sinh viên Nga và Việt; cùng tuyến nhân vật người Nga (Giáo sư của Lâm và cô giáo của Hùng). Số phận của Quyên – Quang, Vân – Hùng; chuyện tình của Diệu Anh – Tuấn Linh; những biến cố chính trong cuộc đời họ cũng gần như được giữ nguyên... Nhưng do “Tình khúc Bạch dương” dài tới 36 tập, nên rất nhiều câu chuyện mới, diễn biến mới, tình tiết mới được phát triển, bổ sung, đan xen vào câu chuyện tình Lavanda để làm rõ tính cách và cuộc sống thực của các nhân vật.

Dốc hết tâm huyết

Đạo diễn Đỗ Thanh Hải cho hay, VFC đã huy động những đạo diễn xuất sắc cho dự án này, bao gồm Vũ Trường Khoa “Sống chung với mẹ chồng” và Nguyễn Mai Hiền “Người phán xử”. Năm 2015, khi gặp gỡ các tác giả “Tình khúc Lavanda” ở Hà Nội, Vũ Trường Khoa nói anh rất tâm đắc với những trường đoạn phân tích tâm lý nhân vật trong “Tình khúc Lavanda”. Nhưng đó cũng chính là những thách thức đối với đạo diễn trong việc biến những đoạn văn đó thành hành động, thành thoại để diễn viên thể hiện ra nhân vật như các nhà văn mô tả. Khoa đã rất vất vả trong việc giúp các diễn viên (đặc biệt là dàn diễn viên 9x) hiểu đúng và diễn tả được trọn vẹn nhân vật của mình.

Đạo diễn Nguyễn Mai Hiền có lợi thế là gia đình có rất nhiều người liên quan tới nước Nga (là em trai và em rể của 5 thành viên FBKN), nhưng anh chia sẻ, khó khăn lớn nhất đối với bất cứ đạo diễn nào khi làm phim là cảm xúc, thì đối với dự án TKBD, các đạo diễn lại không phải đối mặt. Bởi “kịch bản TKBD đã đem lại quá nhiều cảm xúc giúp ekip làm phim thăng hoa trong sáng tạo”.

Thanh Mai (nổi tiếng qua các phim “Cô thủ môn tội nghiệp”, “Đi tìm dĩ vãng” từ cách đây 2 thập niên) được chọn đóng vai nữ chính Quyên. Sau nhiều năm mới trở lại phim trường, cô rất tâm đắc với vai diễn đa chiều này: Đẹp, thông minh, sắc sảo, giỏi giang, quyết liệt, nhưng cũng đầy tình người. “Kịch bản quá hay. Tôi cứ đọc là lại khóc nên đã tránh đọc kịch bản để cảm xúc không bị chai khi diễn”. Cô đặc biệt thích các trường đoạn Quyên đọc bức thư của Vân gửi và thả chuỗi ngọc trai xuống sông Hồng.

Chi Bảo (vai Hùng) nói vui: “Hình như sau khi đóng TKBD, anh bị lùn đi một ít do gánh nặng quá lớn”. Do thấy kịch bản hay và cốt truyện nhân văn, nên với vai trò diễn viên, Chi Bảo muốn tác phẩm mà anh tham gia thể hiện phải hay hơn, đẹp hơn. Trong kịch bản có đoạn Hùng và Quyên hôn nhau ở rừng bạch dương. Bối cảnh được chọn là điền trang của Lev Tolstoy ở Tula. Chi Bảo kể anh đã từ chối diễn cảnh hôn tại đó vì... “không thể hôn ở một nơi đẹp và thiêng liêng như thế”. Những cảnh hot khác cũng được Chi Bảo bàn kỹ với đạo diễn và bạn diễn để đó là những trường đoạn đẹp về cảm xúc và thẩm mỹ.

Lê Vũ Long (vai Quang) lại ấn tượng mạnh về tình cảm thầy trò Nga – Việt. Trong phim có đoạn Quang quay lại trường gặp cô giáo cũ. Đoàn phim đã không mời diễn viên mà mời một cô giáo đã từng dạy sinh viên Việt Nam vào vai này. Bà đến trường quay không diễn mà thể hiện đúng con người của mình. “Tôi cảm nhận được tình cảm mà bà dành cho sinh viên Việt Nam qua cách bà thể hiện tình cảm với tôi”, anh nói.

Hoa Thúy (vai Vân) tóm lược về sự tham gia của mình trong phim với ba từ: Biết ơn, tự hào và xúc động. Nhận lời tham gia TKBD, cô không hề biết rằng phim được quay ở những thành phố cách xa hàng nghìn cây số trên đất Nga, trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, với những phân cảnh dày đặc và phải bỏ hai cậu con trai mới lên 6 và 7 tuổi ở nhà với bà ngoại trong hai tháng ròng. Cô nhớ mãi cảnh quay tự vấn “mình có hạnh phúc?”, cô đã phải khóc tới 18 lần, “khóc tới lúc chỉ một con mắt còn nước mắt”. Điều khiến cô tâm đắc là cách hành xử văn minh của các nhân vật được nuôi dưỡng bằng văn hóa Nga.

Đỗ Thanh Hải khẳng định toàn bộ VFC đã dốc tâm huyết vào dự án này. Không chỉ nhân sự tốt nhất, máy móc tốt nhất, mà còn tinh thần làm việc tốt nhất. “Không ai bắt chúng tôi làm việc tới 12 giờ đêm, nhưng chúng tôi đã nhiều ngày làm việc như vậy. Chi Bảo - Vũ Long cùng ê kíp chịu lạnh tới quá nửa đêm chỉ để quay cảnh cầu mở trên sông Neva ở Saint Peterburg. Thanh Mai tự bỏ tiền túi mua toàn bộ trang phục cho vai diễn nữ doanh nhân khi hành lý của cô bị thất lạc. Anh em chúng tôi bảo nhau đã kéo đến tận đây để làm phim thì phải làm cho tốt để sau này không tiếc...”.

Những bối cảnh thời Xô Viết cách đây 30 năm được phục dựng ở cả Nga và Việt Nam. Những vật dụng thời Liên Xô và thời bao cấp đều được tham khảo ý kiến chuyên gia để bảo đảm giống thực tế nhất có thể được. Tuy nhiên, các nhà làm phim không hy vọng TKBD có thể phản ánh đúng được mọi thứ về cuộc sống ở Liên Xô cách đây 3 thập kỷ. “Ai cũng có một phần Liên Xô, một phần nước Nga của riêng mình, nên TKBD khó có thể đáp ứng được hết mong đợi của mọi người” – Đạo diễn Đỗ Thanh Hải nói.