Sớm có hành lang pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới

Tham dự hội thảo có: Đại diện của các bộ, ngành liên quan như Bộ Công thương, Tổng cục Hải quan, Bộ Khoa học – Công nghệ, VPQH, VPCP, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam,…

Hiện nay, tình trạng tội phạm ma túy trộn các loại ma túy vào các sản phẩm thuốc lá điện tử, hướng vào đối tượng học sinh, sinh viên và giới trẻ đang rất phức tạp, một số vụ việc đã được các cơ quan chức năng điều tra, phát hiện. Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư pháp Lê Đại Hải cho biết, định nghĩa thuốc lá được quy định tương đối mở trong Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá. Như vậy, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có thể thuộc định nghĩa thuốc lá trong Luật này. Tuy nhiên, thuốc lá thế hệ mới vẫn là mặt hàng chưa được quản lý trên thực tế.

Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hồng Ngọc cho biết, việc sử dụng những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trong học sinh ngày một rõ ràng. Theo kết quả “Điều tra sức khỏe học sinh Việt Nam năm 2019”, tỷ lệ hiện đang hút thuốc lá điện tử ở học sinh 13-17 tuổi trên phạm vi cả nước là 2,6%, ở học sinh thành thị là 3,4%. Tại các thành phố lớn, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở học sinh hiện rất đáng lo ngại. Theo nghiên cứu về các hành vi nguy cơ đối với sức khỏe học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông tại thành phố Hà Nội do Viện Chiến lược và Chính sách y tế, Bộ Y tế thực hiện năm 2020, tỷ lệ hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử ở học sinh lớp 8-12 là 8,35%, ở học sinh lớp 10-12 là 12,6%.

Hiện nay, Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Mỹ đã chấp nhận một số sản phẩm thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử hệ đóng. Trên thế giới, các nước tiên tiến như Mỹ, châu  Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc… đã chấp nhận cho tiêu dùng thuốc lá làm nóng trên thị trường. Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam Nguyễn Triết nêu thực tế, “cấm vẫn cấm, bắt vẫn bắt, người ta hút vẫn hút. Do vậy, cần có khung pháp lý rõ ràng đối với mặt hàng này để bảo vệ người tiêu dung”.

Đồng tình với ý kiến của ông Triết, Trưởng ban Dân chủ Pháp luật, cơ quan Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Quỳnh Liên cho rằng, cần đặt mình vào vị trí của người dân nói chung, người hút thuốc trưởng thành nói riêng. Khi đặt đề xuất cấm thuốc lá thế hệ mới trong bối cảnh hàng lậu vẫn đang chiếm lĩnh thị trường chợ đen và xem xét từ góc độ quyền lợi của người trong tiêu dùng và cách tiếp cận bảo vệ sức khỏe cộng đồng, có thể nhận ra, người hút thuốc trưởng thành đang bị bỏ quên, chưa được đối xử công bằng và bình đẳng trước cơ hội chăm sóc sức khỏe. Như vậy, người hút thuốc hợp pháp có quyền bình đẳng và được pháp luật tạo điều kiện để tiếp cận những sản phẩm chính danh, chất lượng trong chăm sóc sức khỏe khi có nhu cầu được chuyển đổi sang thuốc lá thế hệ mới ít tác hại hơn thuốc lá điếu. Đáng tiếc, những điều luật bảo vệ con người này dường như đang bị “bỏ quên” trong trường hợp thuốc lá thế hệ mới, khiến người hút thuốc phải đối mặt với nhiều nguy cơ về hệ lụy không mong muốn.

Tại hội thảo, đại diện Bộ Khoa học - Công nghệ cho biết, Bộ này thống nhất với đề xuất của Bộ Công thương về việc quản lý thuốc lá làm nóng cần thực hiện theo Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá và các văn bản pháp luật hiện hành. Hiện, Bộ đã xây dựng tiêu chuẩn chất lượng cho nhóm thuốc lá thế hệ mới để đáp ứng nhu cầu sử dụng sản phẩm an toàn cho sức khỏe của người tiêu dùng. Theo đó, cuối năm 2020, Bộ Khoa học - Công nghệ đã ban hành Quyết định số 3458/QĐ-BKHCN về việc công bố 3 tiêu chuẩn quốc gia về sản phẩm thuốc lá làm nóng, bao gồm 2 tiêu chuẩn về phương pháp thử nghiệm và 1 tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật.

Được biết, dự kiến Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 67/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá về kinh doanh thuốc lá sẽ trình Thủ tướng Chính phủ vào tháng 12 tới. Hi vọng khi Nghị định này được ban hành sẽ góp phần giải quyết tình trạng ách tắc đang diễn ra hiện nay. Quản lý cũng đồng thời là cách tối ưu để kiểm chứng thực tiễn và toàn diện các tác động của sản phẩm này trên nhiều mặt, khi ngày càng nhiều người hút thuốc tìm đến các sản phẩm này như giải pháp giảm tác hại.