Đây là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trên cương vị Người đứng đầu cơ quan lập pháp và là chuyến thăm cấp cao đầu tiên của lãnh đạo cấp cao Việt Nam ngay sau khi Liên bang Nga tổ chức thành công bầu cử Tổng thống và kiện toàn Chính phủ.

Diễn ra trong bối cảnh năm 2024 hai nước kỷ niệm 30 năm ngày ký Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nga (16.6.1994 - 16.6.2024) và tiến tới kỷ niệm 75 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao trong năm 2025 (30.1.1950 - 30.1.2025), chuyến thăm chính thức Liên bang Nga lần này của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhằm tiếp tục thực hiện Thỏa thuận hợp tác nghị viện dựa trên cơ chế Ủy ban hợp tác liên nghị viện giữa Quốc hội Việt Nam và Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga.

Việt Nam - Liên bang Nga tiếp tục duy trì tin cậy chính trị cao

Việt Nam - Liên bang Nga có quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời và là Đối tác chiến lược toàn diện của nhau. Việt Nam tiếp tục khẳng định chính sách nhất quán coi trọng, xác định quan hệ với Liên bang Nga có tầm quan trọng chiến lược. Liên bang Nga đánh giá Việt Nam là đối tác tin cậy, một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Trong những năm qua, hai nước tiếp tục duy trì tin cậy chính trị cao thông qua các cuộc trao đổi đoàn các cấp và các cơ chế hợp tác. Tháng 10.2023, Chủ tịch Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga V.V. Volodin thăm chính thức Việt Nam và cùng Chủ tịch Quốc hội Việt Nam đồng chủ trì Phiên họp lần thứ hai của Ủy ban hợp tác liên nghị viện Việt Nam - Liên bang Nga.

Gần đây nhất, tháng 6 vừa qua, trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống V. Putin, hai nước đã ra Tuyên bố chung về làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện trên cơ sở thành tựu 30 năm thực hiện Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị Việt - Nga; tiếp tục khẳng định coi trọng quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Liên bang Nga. Đồng thời, khẳng định mong muốn củng cố quan hệ hợp tác song phương trên cơ sở tin cậy và cùng có lợi.

Đảng ta cũng duy trì hợp tác với một số chính đảng lớn ở Nga, như Đảng “Nước Nga thống nhất”, Đảng Cộng sản Liên bang Nga, Đảng “Nước Nga Công bằng- những người yêu nước - Vì sự thật”.

Về hợp tác an ninh - quốc phòng, Nga là đối tác hàng đầu của ta. Đây là "điểm sáng", tiếp tục đóng vai trò trụ cột trong quan hệ song phương, được tăng cường trên tinh thần tin cậy, thực chất, hiệu quả, toàn diện. Hợp tác quốc phòng được triển khai trong lĩnh vực tham vấn chính sách, hợp tác về công nghiệp và kỹ thuật quân sự, đào tạo sỹ quan. Hợp tác an ninh được hai bên quan tâm thúc đẩy với các hoạt động trao đổi đoàn, duy trì tiếp xúc, trao đổi thông tin chiến lược, phối hợp triển khai các chương trình hợp tác.

Là lĩnh vực hợp tác chiến lược truyền thống, dầu khí - năng lượng là một trụ cột quan trọng của hợp tác Việt Nam - Liên bang Nga. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và các tập đoàn dầu khí của Liên bang Nga (Zarubezhneft, Gazprom) đang triển khai hợp tác tốt về thăm dò và khai thác dầu khí trên lãnh thổ của nhau. Liên bang Nga chủ trương thúc đẩy mở rộng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng xanh, năng lượng mới...

Với lĩnh vực hợp tác về giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, hai bên tiếp tục duy trì hợp tác trong khuôn khổ Ủy ban hợp tác về giáo dục, khoa học và công nghệ; duy trì cấp học bổng. Các hoạt động hợp tác văn hóa, thể thao, du lịch, được triển khai tích cực với việc tổ chức thường niên và luân phiên Những Ngày văn hóa tại mỗi nước; đường bay thẳng giữa hai nước cũng đã được nối lại vào năm 2023.

Cùng với đó, hợp tác địa phương giữa Việt Nam và Liên bang Nga tiếp tục khẳng định là kênh quan trọng thúc đẩy quan hệ hai nước ngày càng thực chất hơn. Tháng 6.2023, Việt Nam đã khánh thành Tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Saint Petersburg nhân kỷ niệm 100 năm ngày Bác Hồ lần đầu tiên đến thành phố Petrograd (nay là Saint Petersburg). Tháng 4.2024, tỉnh Nghệ An và tỉnh Ulianov đã khánh thành Tượng Lenin tại thành phố Vinh.  

Và với khoảng 60.000 người, cộng đồng người Việt Nam tại Liên bang Nga có nhiều đóng góp tích cực cho đất nước và sở tại, góp phần củng cố quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước.

Làm sâu sắc, thực chất hơn nữa quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội Liên bang Nga

Trong tổng thể quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện với mức độ tin cậy chính trị cao giữa hai nước, quan hệ hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội Liên bang Nga không ngừng được củng cố và phát triển tốt đẹp. Hai bên thường xuyên trao đổi đoàn cấp cao và các cấp. Tiếp sau chuyến thăm Liên bang Nga của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng vào tháng 4.2009, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng có chuyến thăm Nga vào tháng 3.2013 và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thăm Nga vào tháng 12.2019. Mới đây nhất, tháng 5.2023, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định tham dự Đại hội Sinh thái quốc tế lần thứ 10 tại Saitn Peterburg, Liên bang Nga.

Về phía Quốc hội Liên bang Nga, tiếp sau chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Hội đồng Liên bang, Quốc hội Liên bang, Liên bang Nga Valentina Ivanovna Matvienko (tháng 11.2012), Chủ tịch Duma Quốc gia Nga V.V Volodin có 2 chuyến thăm đến Việt Nam vào tháng 12.2018 và tháng 10.2023. Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Liên bang Nga A.V. Yatskin cũng có chuyến thăm Việt Nam vào tháng 2.2023.

Đặc biệt, Quốc hội nước ta đều đã ký Thỏa thuận hợp tác với Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga (Hạ viện) từ tháng 4.2009 (ký lại vào tháng 3.2013) và với Hội đồng Liên bang Quốc hội Liên bang Nga (Thượng viện) từ tháng 11.2012.

Trong chuyến thăm chính thức Việt Nam tháng 12.2018, Chủ tịch Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga V.V.Volodin đã cùng Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân ký Thỏa thuận về việc thành lập Ủy ban Hợp tác liên Nghị viện giữa Quốc hội Việt Nam và Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga. Đây là mô hình hợp tác nghị viện cao nhất, đầu tiên giữa Quốc hội nước ta với một Cơ quan lập pháp nước ngoài do Chủ tịch Quốc hội nước ta và Chủ tịch Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga là đồng Chủ tịch Ủy ban.

Trong chuyến thăm chính thức Liên bang Nga của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân (12.2019), Chủ tịch Quốc hội nước ta và Chủ tịch Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga đã đồng chủ trì Phiên họp thứ nhất của Ủy ban Hợp tác liên nghị viện này. Tiếp đó, vào tháng 10.2023, trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Chủ tịch Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga V.V.Volodin, hai bên đã phối hợp tổ chức Phiên họp thứ hai của Ủy ban hợp tác liên nghị viện, ra Thông cáo chung của Phiên họp.

Trên nền tảng mối quan hệ hợp tác tốt đẹp, hiệu quả và thiết thực giữa các cơ quan lập pháp hai nước, hai bên cũng duy trì thường xuyên các hoạt động trao đổi đoàn ở cấp cao, cấp Ủy ban, nhóm nghị sĩ hữu nghị, tạo động lực mạnh mẽ cho việc phát triển quan hệ hợp tác nghị viện, qua đó góp phần tăng cường quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện Việt Nam - Liên bang Nga.

Quốc hội Việt Nam khóa XV đã thành lập Nhóm nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Liên bang Nga do Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định làm Chủ tịch Nhóm. Hội đồng Liên bang Quốc hội Liên bang Nga đã thành lập Nhóm hợp tác với Quốc hội Việt Nam do Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Liên bang A.V.Yatskin làm Chủ tịch Nhóm. Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga đã thành lập Nhóm Hợp tác với Quốc hội Việt Nam do Chủ nhiệm Ủy ban phụ trách về Khối thịnh vượng chung các Quốc gia độc lập (CIS), Hội nhập Á - Âu và Quan hệ Kiều bào, Đảng viên Đảng cộng sản Liên bang Nga L.I.Kalashinkov làm Chủ tịch Nhóm.

Mới đây nhất, trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống Nga V. Putin vào tháng 6.2024, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã có cuộc hội kiến với Tổng thống V. Putin. Tại cuộc hội kiến, bày tỏ nhất trí với đánh giá của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn về quan hệ hai nước và cơ quan lập pháp hai nước, Tổng thống Putin nhấn mạnh, hợp tác liên nghị viện và hợp tác của chính đảng hai nước là rất quan trọng; quan hệ giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng nước Nga thống nhất cũng như quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội Liên bang Nga rất tốt đẹp. Đây là cơ sở tốt để thúc đẩy quan hệ giữa hai Quốc hội, xây dựng hành lang pháp lý, nền tảng pháp luật củng cố mối quan hệ Việt Nam - Liên bang Nga. Tổng thống Putin cũng mong muốn Quốc hội Việt Nam sẽ phê chuẩn, thúc đẩy thực hiện các hoạt động song phương của hai nước.

Đặc biệt, Tổng thống Putin khẳng định, ông chờ đón chuyến thăm chính thức Liên bang Nga của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn theo lời mời của Chủ tịch Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga V. V. Volodin.

Diễn ra ngay sau chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Putin vào tháng 6.2024 và sau khi Chủ tịch nước Tô Lâm được bầu giữ cương vị Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, ta kiện toàn các chức danh lãnh đạo chủ chốt, đồng thời ngay sau cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và Tổng thống Putin ngày 8.8.2024, chúng ta có cơ sở để tin tưởng và kỳ vọng rằng, chuyến thăm Liên bang Nga lần này của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn sẽ thành công tốt đẹp, tiếp tục thực hiện đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng về độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại. Cụ thể hóa triển khai Nghị quyết số 34-NQ/TW ngày 9.1.2023 của Bộ Chính trị về một số định hướng, chủ trương lớn triển khai đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng.

Theo đó xác định: Tiếp tục đưa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Nga phát triển thực chất, hiệu quả; tăng cường tin cậy chính trị. Thúc đẩy hợp tác về quốc phòng, an ninh, dầu khí - năng lượng, khoa học - công nghệ, văn hóa, du lịch; thực hiện hiệu quả các hiệp định, thỏa thuận song phương và đa phương đã ký kết. Sớm tháo gỡ những vướng mắc lớn trong hợp tác giữa hai nước trên cơ sở cân bằng lợi ích của cả hai phía, tính đến lợi ích tổng thể, lâu dài.

Chuyến thăm sẽ làm sâu sắc, thực chất hơn nữa quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội Liên bang Nga, khẳng định hợp tác giữa Cơ quan lập pháp hai nước là kênh hợp tác quan trọng trong tổng thể quan hệ Đối ngoại chiến lược Việt Nam- Liên bang Nga, đặc biệt là vai trò của Nhóm Nghị sĩ hữu nghị hai nước, cơ chế Ủy ban hợp tác liên nghị viện giữa Quốc hội Việt Nam và Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga. Tăng cường trao đổi hợp tác giữa các Ủy ban chuyên môn của Quốc hội Việt Nam với các cơ quan tương ứng của Hội đồng Liên bang Quốc hội Nga và Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga.

"Chuyến thăm lần này của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn được cả hai bên Việt Nam và Liên bang Nga hết sức coi trọng, thu xếp và chuẩn bị kỹ lưỡng về cả chương trình và nội dung". Khẳng định điều này, Đại sứ Việt Nam tại Liên bang Nga Đặng Minh Khôi cho biết, một trong những ý nghĩa rất quan trọng, đó là chuyến thăm cho thấy quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước được tiếp tục kế thừa, không ngừng củng cố và phát triển trong tình hình mới, đáp ứng nguyện vọng và lòng mong mỏi của lãnh đạo và nhân dân hai nước, phù hợp với nhu cầu khách quan của hai nước trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước của mỗi nước trong giai đoạn hiện nay.