Thực hiện ba chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025: Sớm tổng kết, đánh giá để có đề xuất sát, trúng

Số hộ nghèo giảm nhanh, sinh kế đa dạng

Ba chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 đã đạt được một số thành quả nhất định. Theo Báo cáo của Chính phủ, tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2024 (theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025) đạt 4,06%, giảm 1,65% so với năm 2023, đạt mục tiêu đề ra. Tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo còn khoảng 26%; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn dưới 13,5%, đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao. 10 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo được thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn; 1 huyện nghèo thoát nghèo (huyện A Lưới, TP. Huế).

Cả nước đang tập trung tổ chức hiệu quả Kế hoạch triển khai phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025” và thành lập Quỹ cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo để đạt mục tiêu xóa toàn bộ nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước trong năm nay.

Việc thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc đạt được nhiều kết quả tích cực. Tăng trưởng kinh tế khu vực này tiếp tục ổn định, vùng Tây Bắc đạt trung bình 8%/năm, Tây Nguyên đạt 7,5%/năm, Tây Nam Bộ 7%/năm. Cơ cấu kinh tế đã có sự chuyển dịch, sinh kế của đồng bào dân tộc ngày càng đa dạng, phong phú. Số hộ nghèo giảm nhanh, 25/52 tỉnh thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có tỷ lệ giảm nghèo bình quân trên 3%/năm, vượt mục tiêu đề ra tại Chương trình hành động thực hiện Chiến lược công tác dân tộc đến năm 2030.

100% xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có hạ tầng viễn thông và được phủ sóng di động, đáp ứng nhu cầu thông tin liên lạc của người dân; 98,4% xã có đường ô tô đến trung tâm; 96,7% hộ dân tộc thiểu số được sử dụng điện lưới quốc gia; trên 90% xã được phủ sóng phát thanh, truyền hình. 100% xã đã có trường lớp mầm non, trường tiểu học và trung học cơ sở. 99,3% xã có trạm y tế với 83,5% trạm y tế xã đạt chuẩn; 69,1% trạm y tế có bác sĩ, y tá khám chữa bệnh cho người dân…

Báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân gửi đến Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội Khóa XV cho biết, cử tri và Nhân dân phấn khởi trước sự quan tâm của cấp ủy Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đối với đời sống bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là tình hình kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số luôn ổn định và phát triển. Kết quả này có đóng góp tích cực từ việc thực hiện ba chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025. Tuy nhiên, quá trình tổ chức triển khai ba chương trình cũng đặt ra nhiều vấn đề cần khắc phục trong giai đoạn tới để đáp ứng kỳ vọng, mong chờ của Nhân dân, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Việc thực hiện ba chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 đã đạt được một số thành quả nhất định, trong đó tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn dưới 13,5%; sinh kế của đồng bào dân tộc ngày càng đa dạng, phong phú

Rõ ràng trong phân cấp, phân quyền

Khẳng định đây là ba chương trình mục tiêu rất quan trọng, đã được Quốc hội Khóa XV chọn giám sát giữa kỳ, từ những khó khăn, vướng mắc đã được báo cáo kết quả giám sát chỉ ra, ĐBQH Trần Thị Hoa Ry (Bạc Liêu) đề nghị trong giai đoạn tới, cần rõ ràng trong phân cấp, phân quyền cho địa phương trong quá trình triển khai. “Thời điểm hiện nay, chương trình giai đoạn 2021 - 2025 vẫn tồn đọng nguồn lực, bởi những quy định chưa thực sự phù hợp với thực tiễn. Chính vì vậy, giai đoạn tới việc phân cấp, giao quyền cho địa phương cần xây dựng phù hợp với chính quyền 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) thì mới triển khai thực hiện tốt được”.

Trong bối cảnh chúng ta thực hiện sắp xếp lại đơn vị hành chính, điều kiện kinh tế - xã hội, địa giới hành chính cấp xã đã có nhiều thay đổi, bộ máy cấp chính quyền còn 2 cấp là cấp tỉnh và cấp xã, các đại biểu Quốc hội cho rằng, cần rà soát và điều chỉnh, bổ sung nội dung tổ chức thực hiện ba chương trình, nhất là các nhiệm vụ cấp huyện đang đảm nhiệm, để tiếp tục triển khai, không gây gián đoạn. Bên cạnh đó, bộ tiêu chí nông thôn mới phải sớm được điều chỉnh kịp thời. Chính phủ, các Bộ cần sớm bắt tay vào nghiên cứu, khẩn trương xây dựng bộ tiêu chí này.

Giai đoạn 2021 - 2025, chúng ta triển khai ba chương trình riêng biệt, mỗi chương trình lại có cơ chế đặc thù khác nhau, kể cả về nguồn vốn và cách thức thực hiện, mặc dù mục tiêu tương đồng. Ví dụ, chương trình hỗ trợ nhà ở, chương trình giảm nghèo có thể triển khai rất nhanh thông qua nguồn vốn sự nghiệp, trong khi chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ban đầu lại thiết kế theo hướng đầu tư công gặp nhiều vướng mắc, sau này phải điều chỉnh.

Vì thế, ĐBQH Lâm Văn Đoan (Lâm Đồng) mong muốn giai đoạn tới, ba chương trình mục tiêu quốc gia lớn gồm xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được đặt trong một tổng thể chung. “Chỉ có như vậy, kinh phí đầu tư Nhà nước mới không dàn trải, tránh bị chồng chéo, thậm chí vướng mắc về cơ chế, chính sách khi có nhiều chương trình mục tiêu quốc gia khác nhau cùng thực hiện những mục tiêu giảm nghèo, phát triển bền vững. Chỉ có như vậy chúng ta mới triển khai hiệu quả mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội”.