Chung tay giải quyết những thách thức
Hội nghị Cấp cao ASEAN diễn ra trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực chuyển biến ngày càng phức tạp với sự nổi lên của nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, thiên tai và các hiện tượng thời tiết cực đoan khác. Trong bối cảnh đó, các nhà lãnh đạo tham dự hội nghị sẽ tập trung vào những vấn đề chiến lược, sát sườn với ASEAN và khu vực, thúc đẩy đối thoại, hợp tác sâu rộng, gắn kết chặt chẽ, cùng nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức. Với chủ đề hợp tác năm 2024 “ASEAN: Thúc đẩy Kết nối và Tự cường”, các Hội nghị cấp cao lần này là các hoạt động cấp cao duy nhất trong năm Chủ tịch ASEAN 2024 của Lào.
Theo kế hoạch, chuỗi Hội nghị cấp cao 44 và 45 và các hội nghị liên quan sẽ gồm khoảng 20 hoạt động, được tổ chức tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia của Lào. Đây là chuỗi Hội nghị cấp cao quan trọng nhất trong năm của ASEAN, là dịp để lãnh đạo các nước ASEAN và đối tác trao đổi và đưa ra các quyết sách chiến lược củng cố tiến trình xây dựng Cộng đồng, thúc đẩy quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, cũng như thảo luận nhiều vấn đề quan tâm cả ở khu vực và toàn cầu.
Đáng chú ý, Hội nghị cấp cao lần này chứng kiến nhiều lãnh đạo mới lần đầu tiên tham dự. Theo đó, Tổng thống đắc cử Indonesia Prabowo Subianto sẽ tham gia Hội nghị cấp cao lần này. Ông Prabowo được đánh giá là “vị tổng thống chính sách đối ngoại”, có thể thổi luồng sinh khí mới vào ASEAN. Tân Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba sẽ tham dự hội nghị và có các cuộc hội đàm bên lề với người đồng cấp Hàn Quốc; Tân Thủ tướng Singapore Lawrence Wong. Và Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra - nhà lãnh đạo trẻ nhất tại bàn ASEAN năm nay. Trong khuôn khổ hội nghị lần này, bà sẽ tham gia các cuộc họp của các nhà lãnh đạo ASEAN và các cuộc họp với các Đối tác đối thoại của ASEAN.
Dự kiến, các Hội nghị cấp cao lần này sẽ thông qua và ghi nhận khoảng 80 văn kiện về nhiều ưu tiên, lĩnh vực hợp tác cả nội khối ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác. Qua đó, giúp ASEAN tiếp tục giữ vững đoàn kết và vai trò trung tâm, nâng cao năng lực ứng phó với các thách thức đang nổi lên, củng cố lập trường nguyên tắc trong các vấn đề quốc tế và khu vực.
Hướng đi cho chặng đường phía trước
Về mặt kinh tế, ASEAN có sự tự tin về tiềm năng. Là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới, với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đạt 3,8 nghìn tỷ USD, dự đoán đến năm 2030, khu vực ASEAN sẽ vươn lên trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới. Có thể nói rằng, nền kinh tế ASEAN là một thế lực “đáng gờm”, với đà tăng trưởng kinh tế của ASEAN ở mức 4,6% thì dự kiến vào năm 2030, con số này sẽ vượt qua mức trung bình toàn cầu là 3,2%.
Lào chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 44 và 45
Bên cạnh đó, các chuyên gia cho rằng, ASEAN có thể củng cố vị thế trung tâm của mình thông qua Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Đây là cơ hội để khu vực hợp tác và tránh tình trạng an ninh hóa chính sách kinh tế ngày càng gia tăng. Thông qua RCEP, ASEAN có thể bảo vệ hệ thống thương mại đa phương trong bối cảnh thị trường mở đang thoái trào và Tổ chức Thương mại Thế giới đang trì trệ. Hiện Hong Kong (Trung Quốc), Sri Lanka và Chile đã nộp đơn xin gia nhập để trở thành thành viên RCEP. Một số quốc gia thành viên đã đề xuất một “bước sàng lọc trước” trước khi tiến hành quá trình gia nhập. ASEAN đang đóng vai trò chủ chốt trong việc hoàn thiện các thủ tục gia nhập và cần có sự tham vấn chặt chẽ hơn và hợp tác sát sao hơn giữa các nền kinh tế RCEP lớn như Nhật Bản và Trung Quốc. Hiện tại, RCEP gồm 10 quốc gia thành viên ASEAN và các đối tác gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand. Ấn Độ đã rút lui vì vấn đề đối với các chính sách nông nghiệp địa phương.
ASEAN hiện đang xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045. Trong suốt một hơn một năm qua, Nhóm công tác cấp cao ASEAN đã xây dựng tầm nhìn này. Trong hai thập kỷ tới, các chuyên gia và lãnh đạo các nước mong muốn nhìn thấy một khu vực ASEAN năng động và thay đổi phù hợp hơn trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng. Để làm được điều này, ASEAN ưu tiên 3 lĩnh vực chính, gồm chuyển đổi số, phát triển bền vững và kết nối. Đến năm 2025, dưới sự chủ trì của Malaysia, nền kinh tế số khu vực đầu tiên của thế giới, Hiệp định khung kinh tế số ASEAN, sẽ hoàn thành. Điều này sẽ củng cố thêm nỗ lực của khối trong việc thúc đẩy chuyển đổi số và kết nối.
Về tính bền vững, ASEAN đã đưa ra Chiến lược ASEAN về trung hòa carbon để thu hút thêm đầu tư và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế cho tương lai xanh của khu vực. Về mặt kết nối, ASEAN cũng đang xây dựng Kế hoạch Chiến lược Kết nối ASEAN, một văn bản quan trọng trong Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.
Cuối cùng, trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh, sẽ có 14 mục tiêu kinh tế của nước chủ tịch được đưa ra (trong đó có 7 mục tiêu sẽ được hoàn thành vào cuối năm), bao gồm tăng cường kết nối chuỗi cung ứng, giải quyết khoảng cách tài chính cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa. Ngoài ra, nâng cấp Hiệp định Thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc 3.0. Những mục tiêu này đại diện cho dấu ấn của nhiệm kỳ của chủ tịch Lào vào năm 2024.
Bên cạnh đó, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới được ví như cuộc bầu cử toàn cầu, bởi kết quả sẽ có ảnh hưởng quan trọng đối với phần còn lại của thế giới. Trong bối cảnh này, các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ có các cuộc họp bàn nội bộ và với các đối tác đối thoại đó để thảo luận về những yếu tố có thể ảnh hưởng đến cộng đồng 675 triệu dân này.
Vào cuối của tuần lễ cấp cao, Lào sẽ chuyển giao chức Chủ tịch ASEAN cho Malaysia để quốc gia này dẫn dắt ASEAN trong giai đoạn tiếp theo. Các chuyên gia hy vọng rằng Malaysia sẽ tiếp nối những gì đạt được tại Hội nghị Thượng đỉnh lần này, ưu tiên giải quyết các thách thức về kết nối và mang lại những tiềm năng mới cho hợp tác và hội nhập khu vực lớn hơn. Ban lãnh đạo mới sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của khu vực, đặc biệt là với các mục tiêu dài hạn như Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, ưu tiên chuyển đổi kỹ thuật số và tính bền vững.
