Thúc đẩy chất lượng sản xuất thông qua Hợp tác xã
Theo dòng chảy của thời gian, ngày nay, làng cổ Thổ Hà (huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) nổi danh với nghề làm bánh đa với lịch sử hơn 40 năm. Ghé thăm những làng nghề, nhìn đôi bàn tay thoăn thoắt của người thợ, tận mắt chứng kiến những mẻ bánh mới ra lò, được phơi đầy sân để đón ánh nắng mặt trời. Dường như cái nghiệp ấy đã tiếp nối truyền thống muôn đời của tổ tiên, tạo công ăn việc làm cho những hộ gia đình nơi đây đồng thời tạo nên một dấu ấn không thể nào phai mỗi khi nhắc tới địa danh này. Bánh đa nem Thổ Hà không chỉ đơn thuần là sản phẩm truyền thống mà còn tạo nên sức cạnh tranh cho nông sản địa phương, giúp nhiều người dân ổn định cuộc sống.
Trăn trở với nghề truyền thống
Với những bí quyết riêng, bánh đa của làng Thổ Hà nổi danh khắp chốn. Cả làng có hơn 400 hộ gia đình gắn bó với nghề, đặc sản bánh đa của Thổ Hà được ưa chuộng khắp mọi vùng miền.
Bà Nguyễn Thị Tới (67 tuổi), người đã có gần 40 năm gắn bó với nghề chia sẻ, trước đây để có một mẻ bánh đa ngon người dân Thổ Hà phải dậy từ 3h sáng. Công đoạn đầu tiên là xay gạo làm bột. Từ thứ gạo tẻ ngon, không pha tạp, sau khi được ngâm đủ độ thì cho vào cối đá xay thật mịn sao cho bột có độ "keo" đạt tiêu chuẩn. Công đoạn tiếp theo là tráng bánh. Công đoạn tráng bánh khá vất vả, bởi tráng sao cho chín vừa, cho đều tay không quá dày hay quá mỏng đòi hỏi người thợ phải lành nghề, đôi tay đủ độ khéo léo.
Hiện nay, việc tráng bánh đa nem đã nhàn hơn rất nhiều, năng suất cao hơn, đồng thời sản phẩm đẹp hơn bởi quy trình sử dụng máy thay vì tráng thủ công. Sau khi đổ bột vào máy, người thợ chỉ việc đặt những phên tre lên phần băng tải dây chuyền của máy. Bột sẽ tự động được rải đều lên phên, hơi nước nhiệt độ cao sẽ làm chín bột, tạo thành lớp bánh mỏng đều và trắng mịn.
Làm hàng đã vất vả nhưng bán hàng cũng khó khăn không kém. Nếu như trước đây gia đình bà Tới cũng như nhiều gia đình khác phải loay hoay tìm đầu ra cho sản phẩm thì nay đã khác. Từ ngày gia đình bà tham gia vào Hợp tác xã (HTX) Bánh đa nem, Mỳ Thổ Hà sản phẩm của gia đình bà cứ làm ra tới đâu là được thu mua tới đó, năng suất tăng cao. Nhờ vậy, từ 5.2019 bà Tới đã mạnh dạn đầu tư máy tráng bánh với mô hình khép kín, bảo đảm vệ sinh và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
Nâng cao giá trị sản phẩm
Nếu như trước đây sản phẩm bánh đa nem Thổ Hà chỉ được giao bán ở chợ và không có nhãn hiệu, truy xuất nguồn gốc thì nay người tiêu dùng đã dễ dàng tìm thấy sản phẩm này trên kệ hàng của nhiều siêu thị lớn như Big C, Metro, Vinmart…
Theo ông Trịnh Đắc Mạnh, Giám đốc Hợp tác xã Bánh đa nem, mỳ Thổ Hà, sản phẩm của HTX đã được đăng ký nhãn hiệu độc quyền và tham gia chương trình OCOP được 2 năm. Từ khi thành lập đến nay (2016-2020) HTX đã không ngừng đầu tư và nâng cao chất lượng sản phẩm. Đến thời điểm này, 11/14 hộ tham gia HTX đều có hệ thống máy tráng bánh bảo đảm vệ sinh, nguồn nguyên liệu đầu vào được kiểm soát chặt chẽ và tuân thủ tuyệt đối quy định về an toàn thực phẩm.
Cũng nhờ tuân thủ những quy định về an toàn thực phẩm, nguồn gốc nguyên liệu mà giá trị sản phẩm của HTX được nâng cao 1,5 lần so với những hộ sản xuất cá nhân.
Theo ông Mạnh, HTX xuất ra thị tường 10 vạn lá bánh đa mỗi ngày, bánh đa nem Thổ Hà giờ đây hiện diện ở khắp các chợ, cửa hàng hay siêu thị, từ thành thị đến nông thôn. Những ngày lễ, Tết, các hộ trong HTX nhộn nhịp bởi những chuyến xe bốc hàng đem đi phân phối hàng cho thị trường cả nước. Sản phẩm ẩm thực được tạo nên từ đôi bàn tay khéo léo của những người con vùng đất cổ Thổ Hà không chỉ được thị trường trong nước ưa chuộng, hiện nay đã có một số doanh nghiệp ký hợp đồng đặt hàng xuất khẩu sang các nước như: Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản… Bình quân mỗi ngày, HTX thu mua cho mỗi hộ xã viên 2 triệu đồng tiền bánh đa, mô hình này đã tạo ra cơ hội làm giàu cho người dân bản địa từ chính sản phẩm truyền thống từ đó thúc đẩy kinh tế khu vực đi lên, góp phần đáng kể cho công cuộc xây dựng nông thôn mới.
Ông Trịnh Đắc Mạnh tâm sự, cũng có nhiều người trẻ tuổi Thổ Hà rời làng đi làm ăn ở những vùng đất khác. Tuy nhiên, sau một thời gian, họ lại quay trở về làng tiếp tục nghề làm bánh đa nem như cha anh họ đã, đang làm. Ông Mạnh bảo, ông cũng như những người gắn bó với nghề thấy vậy vui lắm bởi vì công việc này sẽ được tiếp nối, giữ gìn.
