Thúc đẩy bình đẳng giới là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị

PV: Thưa ông hệ thống chính sách pháp luật về bình đẳng giới của chúng ta đang được hoàn thiện ?

PTB Nguyễn Đăng Tiến: Hiện nay, bình đẳng giới ở nước ta không còn là vấn đề mới, thậm chí còn được quan niệm như một tiêu chí nhất thiết phải đạt khi đánh giá nhiều mục tiêu phát triển khác. Nói cách khác, bình đẳng giới đang đồng hành với quá trình phát triển KT - XH của đất nước. Trong công cuộc đổi mới đất nước, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách về cán bộ nữ; ban hành nhiều văn bản pháp luật tạo cơ sở pháp lý thúc đẩy sự nghiệp vì sự tiến bộ của phụ nữ và bình đẳng giới nhằm phát huy giá trị và vai trò của người phụ nữ trong thời đại mới. Năm 2006, QH đã ban hành Luật Bình đẳng giới, trong đó quy định nguyên tắc bình đẳng giới trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, biện pháp bảo đảm bình đẳng giới, trách nhiệm của mỗi tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện bình đẳng giới. Các kế hoạch hành động vì sự tiến bộ của phụ nữ qua từng giai đoạn 2002 - 2005, 2006 - 2010 cũng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhằm thực hiện Chiến lược quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ Việt Nam.
 
PV : Vậy ông nhìn nhận như thế nào về kết quả thực hiện bình đẳng giới ?

PTB Nguyễn Đăng Tiến: Sau 8 năm thực hiện, đa số các chỉ tiêu của Chiến lược về quyền bình đẳng cho phụ nữ trong các lĩnh vực lao động, việc làm, giáo dục, chăm sóc sức khỏe đã được thực hiện. Vị thế của phụ nữ trong các lĩnh vực không ngừng được nâng cao, góp phần tăng tỷ lệ nữ giới được giới thiệu và bầu tham gia lãnh đạo các cấp, ngành, các cơ quan dân cử. Theo Báo cáo phát triển con người năm 2007 và 2008 của Liên Hiệp Quốc, chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam là 0,73, xếp ở vị trí 105 trong tổng số 177 quốc gia và vùng lãnh thổ. Với chỉ số này, Việt Nam được Liên Hiệp Quốc đánh giá là nước có nhiều tiến bộ trong cải thiện công bằng giới. Tuy nhiên, đây chỉ là đánh giá tình hình chung về bình đẳng giới tại nước ta, còn xét ở góc độ bình đẳng giới đối với nữ đại biểu dân cử thì nhận xét này chưa hoàn toàn chính xác, do nữ đại biểu dân cử có những đặc thù riêng.  Hiện vẫn còn không ít vấn đề đang đặt ra để đạt được mục tiêu tăng cường cả về số lượng và chất lượng của nữ đại biểu trong các cơ quan dân cử.

PV: Ông vừa đề cập mục tiêu tăng cường cả về số lượng và chất lượng của nữ đại biểu trong các cơ quan dân cử . Vậy đó là những vấn đề gì, thưa ông ?

PTB Nguyễn Đăng Tiến: Qua số liệu thống kê về tỷ lệ nữ ĐBQH và nữ đại biểu HĐND qua các khóa và nhiệm kỳ, các quốc gia và các tổ chức quốc tế nhận xét, Việt Nam là nước có tỷ lệ nữ trong các cơ quan dân cử tương đối cao so với các nước trên thế giới. Theo kết quả của cuộc thăm dò, khảo sát tỷ lệ nữ ĐBQH do Bộ Nội vụ tiến hành, đa số các ý kiến cho rằng, tỷ lệ nữ ĐBQH như hiện nay là phù hợp và nếu có tăng thì nên ở mức khoảng 30% tổng số ĐBQH. Một số ý kiến thì cho rằng, số lượng nữ ĐBQH hiện nay là rất phù hợp, không cần tăng thêm về số lượng. Cũng có ý kiến nói tỷ lệ nữ ĐBQH hiện nay là cao. Tuy nhiên, Nghị quyết 11-NQ/TW của Bộ Chính trị nhận định: phụ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý có tỷ lệ thấp, chưa tương xứng với năng lực và sự phát triển của lực lượng lao động nữ, nguồn cán bộ nữ hẫng hụt, ở một số lĩnh vực, tỷ  lệ cán bộ nữ sụt giảm. Thực trạng này có nhiều nguyên nhân, chúng ta thường nói nhiều đến nguyên nhân về nhận thức, thiếu chính sách, phụ nữ còn tự ti, an phận… Song theo tôi, một nguyên nhân sâu xa ít đề cập tới đó là quy định độ tuổi giữa nam và nữ có sự khác nhau. Tuổi nghỉ hưu giữa nam và nữ khác nhau, dẫn đến quy định khác nhau về độ tuổi quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm. Các văn bản hướng dẫn quy định về độ tuổi quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm đối với cán bộ nữ đang trái với Luật Bình đẳng giới (nam, nữ bình đẳng về tiêu chuẩn chuyên môn, độ tuổi khi được đề bạt, bổ nhiệm vào cùng vị trí quản lý, lãnh đạo của cơ quan, tổ chức) và Nghị quyết 11-NQ/TW (thực hiện nguyên tắc bình đẳng giữa nam và nữ về độ tuổi trong quy hoạch đào tạo, đề bạt và bổ nhiệm). Sự khác nhau này cộng thêm bất lợi về đặc điểm giới tính (sinh đẻ, nuôi con nhỏ, chăm sóc gia đình) có thể nói là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng cán bộ nữ có tỷ lệ còn thấp.
 
PV : Ông có thể nói rõ hơn  việc nghiên cứu cụ thể hoá trong luật về vấn đề này.

PTB Nguyễn Đăng Tiến: Những vấn đề cần xem xét, nghiên cứu đối với nữ đại biểu dân cử hiện nay đó là có nên luật hóa số lượng nữ đại biểu dân cử trong luật bầu cử hay không? Có cần tăng số lượng nữ đại biểu trong các cơ quan dân cử nữa không, nếu tăng thì tỷ lệ tăng như thế nào là hợp lý? Có nên bổ sung những quy định tiêu chuẩn ưu tiên đối với nữ đại biểu dân cử khi tham gia ứng cử? Tuổi nghỉ hưu đối với nữ đại biểu được bầu giữ các chức danh trong cơ quan dân cử là bao nhiêu? Chế độ, chính sách đặc thù đối với nữ đại biểu dân cử? Vấn đề nữ tự ứng cử? Các biện pháp góp phần nâng cao chất lượng hoạt động đối với nữ đại biểu trong các cơ quan dân cử...?

PV: Muốn đạt được mục tiêu tăng chất lượng nữ đại biểu trong các cơ quan dân cử, cần có thời gian và quá trình lâu dài hơn so với yêu cầu tăng số lượng nữ đại biểu. Theo ông, trước mắt cần thực hiện các giải pháp gì để tăng số lượng nữ đại biểu dân cử?

PTB Nguyễn Đăng Tiến: Về cơ sở pháp lý, cần hoàn thiện các quy định pháp luật nhằm tạo điều kiện cho nữ giới ứng cử đại biểu dân cử, không nên để như hiện nay là một nữ đại biểu phải "gánh" nhiều cơ cấu, nên quy định cứng số lượng nữ đại biểu ngay trong luật. Đồng thời, cần xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật khác có liên quan nhằm tạo điều kiện cho phụ nữ được phát triển một cách toàn diện, tạo cơ sở bình đẳng về mặt pháp lý trên tất cả các lĩnh vực trong đời sống xã hội. Bên cạnh đó, các cấp, ngành, địa phương cần quan tâm làm tốt công tác tạo nguồn nữ đại biểu dân cử; thống kê, phân tích tình hình cán bộ nữ một cách toàn diện. Trên cơ sở đánh giá đúng số lượng, chất lượng cán bộ nữ, cần coi trọng công tác quy hoạch cán bộ nữ để đáp ứng yêu cầu phát triển đội ngũ cán bộ nữ thời kỳ CNH - HĐH. Công tác quy hoạch cần triển khai đồng bộ, dân chủ, chặt chẽ, đúng nguyên tắc, ưu tiên những chuyên ngành, lĩnh vực, vùng miền còn thiếu cán bộ nữ. Quy hoạch phải gắn với đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ, gắn với luân chuyển cán bộ; được rà soát, bổ sung và điều chỉnh hàng năm.

Trong việc đánh giá, quy hoạch và sử dụng cán bộ nữ, cần căn cứ vào hiệu quả công việc, khả năng và triển vọng phát triển. Chú trọng công tác giáo dục về vấn đề giới cho phụ nữ, trang bị những kiến thức cơ bản nhằm nâng cao nhận thức về giới cho cán bộ nói chung và phụ nữ nói riêng để có ý thức phấn đấu, tham gia bình đẳng vào các công việc chung. Điều quan trọng là các cấp lãnh đạo cần quan tâm đến thiên chức của phụ nữ, từ đó đánh giá công bằng hơn đối với cán bộ nữ, nhất là trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ nữ, có kế hoạch bố trí, phân công công tác để họ được phấn đấu, rèn luyện và trưởng thành. Chú trọng tăng tỷ lệ chiêu sinh cán bộ nữ trong các khóa đào tạo, bồi dưỡng. Đa dạng hóa hình thức đào tạo phù hợp với đặc điểm giới nữ, đào tạo, bồi dưỡng có trọng tâm, trọng điểm. Giải pháp này sẽ tạo thuận lợi cho công tác hiệp thương, giới thiệu cán bộ nữ ứng cử, giúp cho địa phương có nhiều nhân tố để lựa chọn cán bộ nữ có uy tín, trình độ để công tác giới thiệu ứng cử có chất lượng, bảo đảm tỷ lệ nữ trúng cử ở mức cao.

Hơn nữa, cần tiếp tục đổi mới nhận thức về phụ nữ với tư cách là một lực lượng quan trọng trong sự phát triển của xã hội, được bình đẳng về quyền lợi, trách nhiệm. Phải coi trọng công tác cán bộ nữ là một trong những nội dung của nhiệm vụ giải phóng phụ nữ, là nhiệm vụ của tất cả các thành viên trong hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo của Đảng; coi trọng công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ trương, chính sách về cán bộ nữ và nên đưa chỉ tiêu về cán bộ nữ là một nội dung trong nhiệm vụ của các cấp ủy Đảng và đoàn thể, được tổ chức kiểm tra, giám sát và đánh giá thi đua hàng năm. Bình đẳng giới, sự tiến bộ của phụ nữ chỉ đạt được khi cả hai giới nam và nữ đồng hành, chia sẻ và giúp đỡ lẫn nhau.

PV: Xin cám ơn ông!