Thu phí không dừng: "Trục trặc kỹ thuật” cũng phải xả trạm

TS. TRẦN HỮU HIỆP, Đại học FPT Cần Thơ:
Phải làm rõ cơ chế phối hợp

Phiên chất vấn Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể rất sôi nổi, thẳng thắn, trách nhiệm, có trọng tâm, trọng điểm. Nhiều đại biểu Quốc hội đã hỏi xoáy, đi thẳng vào vấn đề. Người trả lời cũng thể hiện việc nắm bắt được vấn đề, xác định được nguyên nhân, cơ bản phác họa được cách thức tổ chức thực hiện thời gian tới. Điều tôi quan tâm hơn cả là cơ chế phối hợp thực hiện thì lại chưa rõ nét, có thể do thời gian hạn hẹp.

Đúng như đại biểu đã nêu, đang có sự phát triển chênh lệch về đường cao tốc giữa các vùng miền. Đồng bằng song Cửu Long là vựa lúa, vựa trái cây, vùng trọng điểm về thủy sản của cả nước, đóng góp trên 60% lượng xuất khẩu của cả nước nhưng lại phụ thuộc quá lớn vào các cửa khẩu tại TP. Hồ Chí Minh, vùng Đông Nam Bộ. Do vậy, với việc Quốc hội xem xét phê chuẩn dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng cho sự phát triển của vùng.

Thực tế phát triển cao tốc trong vùng thời gian qua cho thấy, bài học về sự phối hợp là rất quan trọng. Cùng với ngân sách Trung ương, các địa phương có tuyến cao tốc này đều cam kết bố trí vốn. Để triển khai hiệu quả, bảo đảm tiến độ, Bộ cần chủ trì, điều phối để bảo đảm cấp đủ vốn theo tiến độ công trình.

Bên cạnh đó là chọn lựa đơn vị thi công, cần có cơ chế đặc thù cho dự án trọng điểm. Phải làm rõ đoạn nào địa phương chịu trách nhiệm, Bộ chỉ đóng vai trò điều phối. Các địa phương phải lên tiến độ không chỉ hàng quý mà phải hàng tháng, thậm chí hàng tuần, điều này có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh giá vật liệu đầu vào tăng.

Đặc biệt, Bộ cần lưu ý không chỉ với cao tốc này mà với cả những dự án đang dở dang như cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ, cầu Mỹ Thuận 2… để bảo đảm kịp tiến độ.

Sau phiên chất vấn, tôi rất mong các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội sẽ tăng cường giám sát quá trình triển khai thực hiện, kể cả trách nhiệm của Bộ trưởng cũng như của chính quyền các địa phương.

Chuyên gia giao thông NGUYỄN XUÂN THỦY:
Tiếc là chưa rõ chiến lược giao thông!

Qua phiên chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đã giải đáp được nhiều vấn đề bức xúc trong dư luận, từ việc chậm thu phí không dừng đến xử lý vi phạm giao thông, tình trạng xe quá khổ, quá tải, chậm tiến độ các công trình…

Tuy vậy, điều tôi thấy tiếc là chưa rõ chiến lược giao thông. Nếu coi giao thông như mạch máu của đất nước thì chiến lược giao thông cần bảo đảm sự phát triển hài hòa giữa các loại hình giao thông. Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển đủ các loại hình giao thông, bao gồm cả đường bộ, đường thủy, đường sắt, hàng không. Lâu nay, chúng ta có tình trạng ưu tiên đầu tư cho đường bộ mà chưa chú trọng tới đường sắt, đường thủy, trong khi đường sắt có nhiều ưu việt như giá thành chỉ bằng 1/2 - 1/3 ô tô, tiết kiệm đất xây dựng hơn, bảo đảm an toàn hơn… Khi có được mạng lưới giao thông đồng bộ, hài hòa sẽ tối ưu hiệu quả đầu tư cho toàn xã hội. Do vậy, rất mong Bộ sẽ có được chiến lược để phát triển hài hòa.

Điều mà cử tri quan tâm là trách nhiệm của các bên, các cá nhân liên quan những dự án trọng điểm, trong đó có các tuyến đường sắt đô thị bị chậm tiến độ, đội vốn hàng nghìn tỷ đồng hay chậm thu phí không dừng… lại chưa rõ. Điều này cần được thẳng thắn chỉ rõ để có chế tài xử lý, tạo dựng niềm tin cho nhân dân.

Trong việc xử lý vi phạm, nhất là liên quan đến chế tài xử lý xe quá khổ, quá tải, quá niên hạn sử dụng, tôi đồng tình với Bộ trưởng là chính quyền các địa phương phải nêu cao trách nhiệm để chỉ đạo công an và lực lượng thanh tra giao thông tăng cường kiểm tra, kiểm soát. Thực tế, định kỳ Cục Đăng kiểm đều có thông báo xe quá niên hạn sử dụng, nhưng Cục không thể đủ sức kiểm tra giám sát nên rất cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương. Đồng thời, phải huy động cả sự tham gia giám sát của người dân.

Nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam NGUYỄN VĂN THANH:
Xem xét hình sự hóa vi phạm xe quá tải

Tôi rất tán thành với ý kiến của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể là quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông đã tạo đột phá lớn song có một số hạn chế như cho xe vượt tải đến 50 - 60%. Bộ chủ trương sẽ tịch thu xe nếu vượt tải 20% để bảo đảm tính răn đe và an toàn cho các công trình là rất nên làm.

Tuy nhiên, tôi cho rằng chúng ta cần xử mạnh hơn, bằng cách hình sự hóa vi phạm này vì phá hoại tài sản quốc gia. Thời gian qua có sự thông đồng giữa các bên liên quan khi để xảy ra tình trạng xe vượt tải, từ khâu nhập khẩu đến lưu thông, kiểm tra, giám sát. Xe quá tải không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng các công trình, an toàn cho người tham gia giao thông, mà có thể còn là “chiếc phao” cho những chủ đầu tư bám vào để lý giải cho sự xuống cấp của con đường vốn bị “rút ruột” trước đó. Vì thế, cần rà soát các quy định để bổ sung chế tài hình sự hóa vi phạm này.

Liên quan đến chậm thu phí không dừng - vấn đề vốn gây nhiều bức xúc trong xã hội, Bộ trưởng đã đưa ra giải thích do công nghệ, khó khăn về cơ chế của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC)… Tôi cho rằng lý do này không thuyết phục. Cần làm rõ trách nhiệm của việc chậm thu phí không dừng, bởi đây cũng là mảnh đất màu mỡ của tiêu cực.

Tôi rất tán thành chỉ đạo của Chính phủ là sau ngày 31.7.2022 nếu các trạm BOT chưa thu phí không dừng sẽ phải xả trạm. Bộ Giao thông Vận tải cần bảo đảm thực hiện nghiêm. Không những thế, cả những trạm đã thực hiện thu phí không dừng nhưng bị trục trặc cũng phải xả trạm, không thể viện cớ này để buộc người điều khiển phương tiện phải thực hiện thu phí theo cách cũ như đã từng xảy ra khi thí điểm trên tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng. Chỉ khi bảo đảm thực hiện nghiêm việc này sẽ tránh tình trạng chủ đầu tư “lách” với lỗi “trục trặc kỹ thuật”.