Thủ phạm dầu mỏ

Quần đảo Malvinas nằm ở phía Nam Đại Tây Dương với tổng diện tích khoảng 12.000 km2 và dân số chỉ khoảng 3.000 người. Vấn đề tranh chấp chủ quyền giữa Anh và Argentina về quần đảo này một lần nữa lại nổi lên sau khi Anh tiến hành khoan dầu tại quần đảo này từ ngày 22.2. Đã có thông tin tàu chiến hai bên “chạm trán”, nhưng rất may cuộc chạm trán đó được xác nhận chỉ đơn thuần là hành động chặn tàu của nhau đi nhầm đường.

Vấn đề thực sự nghiêm trọng vì Argentina kịch liệt phản đối hành động khoan dầu trên của Anh và thắt chặt các nguyên tắc hàng hải trong khu vực, đồng thời khẳng định quần đảo Malvinas bị Anh chiếm giữ bất hợp pháp và cáo buộc London không tuân thủ các nghị quyết của LHQ. Thậm chí, Buenos Airez đã đưa vấn đề này lên LHQ đề nghị can thiệp. Tuy nhiên, London cho rằng việc họ khoan dầu tại đây phù hợp với luật quốc tế.

Argentina từ chối thương lượng với đại diện của người dân tại vùng lãnh thổ này - chủ yếu do chính phủ Anh di dân sang sau khi chiếm được quần đảo - đồng thời đòi Anh phải công nhận có tồn tại tranh chấp chủ quyền tại đây và ngồi vào bàn đàm phán để tìm giải pháp hòa bình, theo tinh thần của các Nghị quyết của LHQ. Tuy nhiên, Anh liên tục khẳng định chủ quyền đối với quần đảo này, cho rằng điều đó được củng cố bởi nguyên tắc quyền tự quyết được nêu trong Hiến chương LHQ.

Có lẽ tiềm năng dầu khí khổng lồ của Malvinas cũng là nhân tố quan trọng làm gia tăng căng thẳng giữa Argentina và Anh. Nằm cách bờ biển Argentina 650 km và cách Anh 8.000 km, quần đảo Malvinas được bao bọc bởi 4 bể trầm tích lớn, với tổng diện tích khả thi cho khai thác dầu khí lên tới 400.000 km2, gấp hơn 30 lần tổng diện tích của hai đảo chính của quần đảo và gấp rưỡi tổng diện tích các dải dầu khí của Anh tại Biển Bắc. Tới nay, trữ lượng dầu khí ước tính của Malvinas dao động từ 12-18 tỷ thùng (trữ lượng của Argentina chỉ là 2,042 tỷ thùng), trong khi một số nghiên cứu độc lập cho thấy trữ lượng tiềm tàng của khu vực này có thể lên tới 60 tỷ thùng.

Ngay từ khi xâm chiếm Malvinas bằng vũ lực từ năm 1833, những người Anh đã hiểu rõ tầm quan trọng chiến lược to lớn của quần đảo nhỏ bé này. Năm 1985, việc đưa vào sử dụng một đường băng hạ cánh khổng lồ đã cho phép Anh biến Malvinas thành căn cứ quân sự chính của Tổ chức Hiệp ước quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) nói chung và của Mỹ nói riêng tại Nam Đại Tây Dương. Căn cứ này kiểm soát đường giao thông huyết mạch phía Nam nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, tác động trực tiếp tới quá trình phát triển nội tại của Brazil và Argentina, đồng thời có thể làm bàn đạp cho các kế hoạch vũ trang tại Nam cực.

Trên thực tế, tham vọng khai thác các tài nguyên dầu khí, khoáng sản và hải sản của Anh tại Malvinas bắt đầu bộc lộ từ năm 1975 và tới tháng 4.1982, khi chính quyền của nhà độc tài Argentina Leopoldo Galtieri tái chiếm Malvinas bằng vũ lực, thì Anh đã có 13 báo cáo khoa học tầm cỡ quốc tế về tiềm năng dầu khí của vùng biển bao quanh quần đảo này. Quân đội Argentina bị đánh hơn 2 tháng sau đó do Anh được tổng thống Mỹ Reagan công khai ủng hộ, cung cấp thông tin tình báo và hậu cần quân sự. Hai nước cắt đứt quan hệ và khi nối lại vào năm 1989 đã đồng ý gác lại cuộc tranh cãi về chủ quyền tại quần đảo này.

Tới nay, mặc dù nhận được sự ủng hộ từ toàn bộ 32 quốc gia thành viên còn lại trong Hội nghị thượng đỉnh đoàn kết Mỹ Latin và Carribe - kể cả những cựu thuộc địa của Anh tại Carribe có quyền lợi và quan hệ gắn liền với London - đối với quan điểm về quần đảo Malvinas, lời khiếu nại của Argentina lên LHQ vẫn khó đem lại hiệu quả thực sự một khi Anh vẫn nắm một ghế thành viên thường trực trong Hội đồng Bảo an với quyền phủ quyết. Trên thực tế, Anh từng phớt lờ 10 nghị quyết của LHQ từ năm 1965 yêu cầu hai nước nhanh chóng thương lượng một giải pháp hòa bình dứt khoát và không đưa ra các biện pháp đơn phương trong vấn đề Malvinas.