Thu nhập không theo kịp thuế

- Thưa Ông, trong bối cảnh giá cả hàng hóa tăng, mức lương tối thiểu cũng đã thay đổi, thì tính đến việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân có hợp lý không?

- Nếu xét theo yêu cầu quản lý nhà nước thì việc sửa và hoàn thiện các văn bản pháp luật đã ban hành trong bối cảnh thực tế đã thay đổi là chuyện bình thường. Vấn đề là xem nội dung sửa đổi theo hướng nào. Hướng thắt  chặt, tăng thu cho ngân sách Nhà nước và mở rộng hơn các đối tượng thu, nâng mức thu sẽ là không phù hợp trong bối cảnh cần phải mở rộng kích cầu và đầu tư hiện nay. Nếu điều chỉnh theo hướng là mức khởi điểm thấp, diện bao quát chưa đầy đủ, phương thức hoàn thuế phức tạp…nếu sửa được thì tốt. Trong bối cảnh hiện nay, cần sửa đổi theo hướng tăng  thu của các đối tượng thu nhập cao, cao thật sự. Hiện đã xuất hiện tầng lớp có thu nhập rất cao, đối tượng này chưa được đưa vào diện quản lý một cách thực sự; Luật Thuế thu nhập cá nhân vẫn nặng về thu đồng đều, mà chưa đánh vào đối tượng có thu nhập cao để tiết giảm việc tiêu dùng xa xỉ, bảo đảm công bằng xã hội và bảo đảm tăng thu ngân sách.

- Với mức khởi điểm chịu thuế thu nhập là 4 triệu đồng/tháng, thì  nhiều ý kiến cho rằng đã lạc hậu và quá thấp?

- Thực ra đây cũng là vấn đề mà có nhiều ý kiến chưa đồng tình. Không nên đưa ra mức 4 triệu đồng, vì mức khởi điểm có thể thay đổi theo năm, theo lạm phát, mức lương  tối thiểu. Mức khởi điểm nên quy định phần trăm hoặc số lần so với mức lương tối thiểu, cơ quan thuế áp dụng sẽ rất mềm. Nếu quy định mềm, cơ quan thuế sẽ tính ra được mức chịu thuế cụ thể từng thời điểm.

- Theo quan điểm của Ông, chúng ta cần phải điều chỉnh Luật. Vậy, cơ sở chính để ông tính toán điều này là như thế nào ?

- Chúng ta thấy rằng, 2 năm qua, 2009 -2010, lạm phát cao. Nếu tính tổng thể trong 3 năm, thì lạm phát vào khoảng 40%. Từ khi Luật ra đời đến thời điểm này thì lạm phát đã tăng 40% thì rõ ràng là tối thiểu nhất thì mức khởi điểm chịu thuế cũng phải điều chỉnh lên ít nhất là 40%.

- Hơn 2 năm thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân, theo Ông, chúng ta rút được kinh nghiệm gì, cái gì được và chưa được?

- Cái được là Nhà nước thu được ngân sách và tạo ra được sự công bằng nhất định trong xã hội trong việc đóng thuế. Nhưng việc đánh thuế thu nhập chưa thực sự đúng đối tượng có thu nhập cao và vẫn nặng về thu bình quân của những người ăn lương nhà nước và những người có sổ lương. Còn những người có thu nhập cao khác chưa được bao quát hết như: thu nhập cao do hoa hồng, những khoản không trình bày trong sổ sách... Đặc biệt bất cập khác là công tác hoàn thuế, người dân cứ có thu nhập trên 500.000 đồng là phải chịu thuế 10%, dẫn đến làm sai mất bản chất của thuế thu nhập cá nhân, đặc biệt là thu nhập cao. Rõ ràng là trong vấn đề tính thuế, hoàn thuế để bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu không oan đối với những người thu nhập, nhất là những công chức bình thường. Đây là bất cập mà vẫn chưa có hướng sửa đổi.

- Vậy theo kinh nghiệm của ông, cách mà các nước khác trong khu vực tính thuế đang làm khác cách chúng ta đang làm hiện nay như thế nào?

- Mỗi nước mỗi khác, nhưng quan trọng hơn là họ có cơ sở hạ tầng tính thuế rất tốt. Tất cả các khoản thu chi đều phải thực hiện qua hệ thống ngân hàng và được phản ánh vào một chỗ. Chính vì thế, mức tổng thu nhập của một người dân được tính rất rõ ràng, đơn giản hơn, áp thuế dễ và chính xác. Trong khi đó, ở nước ta công việc này còn lỏng lẻo, thậm chí là không đầy đủ, không có, nên cơ quan thuế ăn chắc thu luôn từ gốc 10%. Cách tính thuế của chúng ta tưởng nhẹ, nhưng rất nặng, nếu xét về quyền lợi của người đóng thuế cũng như gây thiệt hại cho ngân sách, nếu như xét về việc thất thu.

- Hiện nay nếu như sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân thì theo quy trình làm luật, chúng ta sẽ phải chờ đợi phiên họp tới của QH mới xem xét và thông qua . Vậy liệu có  bị chậm không?

- Quy định của Luật cứng và gây ra những thủ tục dài khiến cho quá trình điều hành chính sách tài chính rất cứng, hầu như không có sự thay đổi trong suốt 2 năm qua, cho dù bối cảnh kinh tế đất nước có nhiều thay đổi.  Vì thế, theo tôi nếu sửa đổi Luật lần này thì cần phải tạo tiền đề dài hơn cho những đợt điều chỉnh thuế thu nhập cá nhân lần sau. Đồng thời, đưa ra quy trình về thay đổi thuế theo thực tiễn một cách mềm hơn và linh hoạt hơn để tăng quyền cho cơ quan thuế bảo đảm đúng đối tượng và đúng yêu cầu. Nghĩa là chất lượng của các văn bản  thuế được xây dựng cao hơn theo hướng vừa bao quát vừa đầy đủ, vừa chặt chẽ mà có sự mềm dẻo trong quá trình thực hiện để tránh những  bất cập về quy trình thời gian và sự nặng nề về thủ tục và cả sự khó khăn trong điều hành và đặc biệt là sự lạc hậu trong thực tế.

- Xin cám ơn Ông!