Thông tin, truyền thông là nhiệm vụ chiến lược trong công tác phòng, chống thiên tai

Thông tin phải đi trước một bước, đến được mọi người dân

Thực tế cho thấy, công tác truyền thông về phòng, chống thiên tai đã có những tiến bộ vượt bậc, góp phần nâng cao ý thức và hành động phòng, chống thiên tai của nhân dân, thể hiện qua những con số về thiệt hại về người và tài sản do thiên tai đã giảm dần qua từng năm. Thiên tai năm 2021 đã làm 108 người chết và mất tích (giảm 70% so với năm 2020 và thấp nhất trong hàng chục năm vừa qua), thiệt hại về kinh tế trên 5.200 tỷ đồng (giảm 87% so với năm 2020). Từ đầu năm đến nay, thiên tai đã làm 96 người chết, mất tích, 63 người bị thương. Thiệt hại về kinh tế khoảng 4.072 tỷ đồng.

Theo Tổng cục Phòng, chống thiên tai, hoạt động tuyên truyền, truyền thông trong phòng chống thiên tai những năm gần đây có những bước chuyển biến tích cực về cả chất và lượng. Các hoạt động tuyên truyền đa dạng hơn, được kết hợp vào một số hoạt động văn hóa địa phương, các sự kiện, chương trình, dự án liên quan, góp phần đưa nội dung chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước đến được người dân. Bám sát thực tiễn và đáp ứng nhu cầu thông tin của cộng đồng, góp phần thúc đẩy thay đổi hành vi tích cực, chấp hành, tuân thủ pháp luật, sự chỉ đạo của chính quyền đối với người dân trong phòng chống thiên tai. Từ đó, giúp người dân chủ động và phối hợp tốt hơn với chính quyền trong công tác ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai.

Thông tin truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng được Tổng cục Phòng chống thiên tai xác định là nội dung, giải pháp quan trọng, đi đầu trong phòng chống thiên tai. Mặc dù có nhiều khó khăn trong tình hình thiên tai và dịch bệnh, song được sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ, lãnh đạo Ban Chỉ đạo, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, đơn vị, Tổng cục Phòng chống thiên tai đã có nhiều đổi mới, linh hoạt trong lựa chọn hình thức truyền thông giúp công tác thông tin truyền thông về phòng chống thiên tai đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tổng cục Phòng, chống thiên tai cũng chỉ rõ, để triển khai các phương án hiệu quả, công tác thông tin, truyền thông được xác định là việc làm tiên quyết, đi trước một bước và phải đến được tất cả người dân.

Cụ thể, có những cơ sở pháp lý rõ ràng và thực tế đã chứng minh thông tin truyền thông đóng vai trò hết sức quan trọng trong công tác phòng, chống thiên tai. Cụ thể, Luật Phòng chống thiên tai năm 2013, Luật số 60 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng chống thiên tai và Luật Đê điều năm 2020 (có hiệu lực 1.7.2021). Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24.3.2020 của Ban Bí thư về Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai. Quyết định số 553/QĐ-TTg, ngày 6.4.2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, đến năm 2030”. Quyết định số 379/QĐ-TTg ngày 17.3.2021 phê duyệt Chiến lược Quốc gia về phòng chống thiên tai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Ông Đặng Quang Minh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thiên tai cộng đồng (Tổng cục Phòng, chống thiên tai) thông tin, Tổng cục Phòng, chống thiên tai đã phát động, tổ chức nhiều cuộc thi hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức cán bộ chính quyền các cấp và người dân về phòng, chống thiên tai và thích ứng biến đổi khí hậu thông qua việc lồng ghép các kiến thức, kỹ năng dưới hình thức mới, hấp dẫn. Có thể kể đến như Giải Báo chí toàn quốc về Phòng chống thiên tai; Cuộc thi Giải cứu trái đất - Trẻ em sáng tác nhân vật siêu anh hùng đẩy lùi thiên tai và biến đổi khí hậu; “Sáng tác lời mới cho làn điệu dân ca và nhạc cổ truyền về phòng chống thiên tai”; Cuộc thi viết về cuộc thi “Xung kích phòng, chống thiên tai”, cuộc thi ảnh và câu chuyện “Phụ nữ trước bão dông”….

Năm 2021 là năm đánh dấu sự thay đổi lớn trong công tác thông tin truyền thông, chuyển sang giai đoạn mới để phù hợp với trạng thái “bình thường mới” của dịch Covid-19. Bên cạnh các phương tiện truyền thống, các phương thức tuyên truyền có nhiều cải tiến, việc ứng dụng các trang mạng xã hội, các ứng dụng trên thiết bị thông minh được đẩy mạnh, phát huy được hiệu quả; nâng cao năng lực cho các cấp, người dân, cung cấp kịp thời thông tin về tình hình thiên tai. Trang Facebook Thông tin Phòng, chống thiên tai có hơn 100 nghìn người theo dõi, Zalo có hơn 24 triệu tương tác, gửi 105 triệu tin nhắn hướng dẫn kỹ năng an toàn đến người dân trong các tình huống thiên tai khẩn cấp. Tài khoản Tiktok của Tổng cục Phòng, chống thiên tai cập nhật 3 video/tuần…

Có thể nói, các hình thức truyền thông được Tổng cục Phòng chống thiên tai đưa vào sử dụng đa dạng, phong phú, linh hoạt trên mọi phương tiện truyền thông để đưa thông tin đến người dân. Chỉ tính riêng 2021, một bộ tài liệu đồ sộ được hoàn thiện với gần 20 cuốn sách, sổ tay, sách hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ; hàng loạt ký sự, phóng sự phản ánh lịch sử hào hùng của truyền thống 75 năm công tác phòng, chống thiên tai ở Việt Nam, sách Bác Hồ với công tác phòng chống thiên tai, Lịch sử đê điều Việt Nam, 75 năm phòng chống thiên tai - thành tựu và thách thức, tuyển tập gồm 3 tài liệu phòng tránh lũ quét sạt lở đất cho các nhóm đối tượng khác nhau. Các tài liệu này đã tạo được những dấu ấn đặc sắc có hiệu quả sử dụng cao phục vụ nhiệm vụ chuyên môn về phòng chống thiên tai, ông Đặng Quang Minh cho biết thêm.

Đồng bộ nhiều giải pháp trong thông tin, tuyên truyền

Tổng cục Phòng, chống thiên tai cho biết, thời gian tới, thiên tai vẫn sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, xu hướng cực đoan. Để nâng cao hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền trong phòng, chống thiên tai, góp phần giảm thiểu thiệt hạn đến mức thấp nhất, đòi hỏi các bộ, ngành, địa phương, lực lượng cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Một là, cần xây dựng, bồi dưỡng và củng cố đội ngũ cán bộ nòng cốt làm công tác thông tin, tuyên truyền. Đầu tư thích đáng nguồn lực và cơ sở vật chất, trang thiết bị cho công tác này trong cơ quan phòng chống thiên tai các cấp. Tăng cường sự phối kết hợp hoạt động với các cơ quan tuyên giáo, thông tin truyền thông, các ngành, các cơ quan thông tin đại chúng.

Lực lượng cán bộ được giao nhiệm vụ về tuyên truyền trong cơ quan phòng chống thiên tai cần từng bước gắn chặt hoạt động của mình với cán bộ chuyên trách trong cơ quan tuyên giáo, dân vận, thông tin truyền thông, đội ngũ phóng viên, biên tập viên – là những người có ảnh hưởng tại cộng đồng.

Hai là, đưa nội dung tuyên truyền trong chiến lược quốc gia, đặc biệt là kế hoạch phòng chống thiên tai, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của tất cả các cấp từ trung ương đến địa phương. Xây dựng công tác và kế hoạch tuyên truyền cụ thể, phù hợp đối với 3 giai đoạn chuẩn bị - phòng ngừa - ứng phó và khắc phục hậu quả.

Ba là, giáo dục kiến thức và sự chấp hành pháp luật, chính sách của nhà nước như Luật phòng chống thiên tai, Luật Đê điều… Đẩy mạnh tuyên truyền thay đổi nhận thức đối với tất cả các cấp và người dân: chuyển từ tập trung ứng phó sang chủ động phòng ngừa và quản lý rủi ro thiên tai.

Bốn là, cải tiến nội dung, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền phù hợp với từng giai đoạn phòng chống thiên tai, phù hợp đặc điểm từng vùng, từng nhóm cộng đồng, nhất là các đối tượng dễ bị tổn thương. Hoạt động phòng ngừa gắn với công tác giáo dục, tập huấn, đào tạo, giúp cộng đồng hiểu biết về vai trò, ý nghĩa của công tác phòng ngừa trong giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản trước thiên tai.

Năm là, hoàn thiện chính sách, cơ chế và kế hoạch tăng cường sự phối hợp tại tất cả các cấp, ngành, sự tham gia các tổ chức xã hội, các cấp các ngành, các tổ chức trong nước, tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân, huy động nguồn nhân lực, kĩ thuật, tài chính để thực hiện. Tổ chức thực hiện có hiệu quả các chương trình, đề án, dự án đã và đang triển khai về công tác tuyền truyền, truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng.