Bảo đảm công bằng chính sách giữa những người tham gia hoạt động tố tụng
Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Pháp lệnh Chi phí tố tụng do Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày nêu rõ, đa số ý kiến nhất trí với quy định về các loại chi phí tố tụng (Điều 3). Có ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát, vừa tạo điều kiện cho các cơ quan tố tụng thực hiện nhiệm vụ, vừa bảo đảm có căn cứ pháp luật.
Thực hiện Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã phối hợp với các cơ quan hữu quan nghiên cứu, rà soát và quy định tại Điều 3 về 9 loại chi phí tố tụng trên cơ sở cụ thể hóa Điều 169 của Bộ luật Tố tụng dân sự, Điều 370 của Luật Tố tụng hành chính, Điều 135 của Bộ luật Tố tụng hình sự, Điều 130 của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và Điều 44 của Luật Giám định Tư pháp.
Ngoài ra, còn một số chi phí có tính chất tương tự như chi phí đã được quy định tại Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật Tố tụng hình sự sự và Luật Tố tụng hành chính, bảo đảm sự công bằng về chính sách giữa những người tham gia hoạt động tố tụng ở các lĩnh vực tố tụng khác nhau nhưng có tính chất tương đồng nhau.
Về thẩm quyền quy định Danh mục chi phí tố tụng, đa số ý kiến tán thành với việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể về Danh mục chi phí tố tụng. Có ý kiến đề nghị rà soát kỹ lưỡng để xác định đúng nội dung quy định thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, những nội dung cụ thể giao Chính phủ quy định chi tiết, bảo đảm tính khả thi.
Thực hiện Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 28 yêu cầu rà soát, quy định đúng nội dung thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực Ủy ban đã có văn bản xin ý kiến Chính phủ và các cơ quan có liên quan về thẩm quyền quy định Danh mục chi phí tố tụng.
Tiếp thu ý kiến của Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Ủy ban Tài chính - Ngân sách và các cơ quan hữu quan, bảo đảm thực hiện đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật: “cơ quan được giao ban hành văn bản quy định chi tiết không được ủy quyền tiếp”, Thường trực Ủy ban thống nhất với Tòa án Nhân dân tối cao đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Danh mục chi phí tố tụng kèm theo Pháp lệnh này.
Quy định các bộ, ngành phải ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật khó khả thi
Về trách nhiệm quy định cách tính và nguyên tắc tính chi phí giám định (Điều 40), quá trình chỉnh lý dự thảo Pháp lệnh có 2 loại ý kiến.
Loại ý kiến thứ nhất: đề nghị chỉ quy định trách nhiệm của các bộ, cơ quan ngang bộ có thẩm quyền quản lý tổ chức giám định tư pháp công lập trong việc ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí làm căn cứ xác định chi phí giám định.
Loại ý kiến thứ hai: đề nghị mở rộng đối với các bộ, cơ quan ngang bộ quản lý chuyên môn về lĩnh vực giám định tư pháp có trách nhiệm ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí làm căn cứ xác định chi phí giám định.
Thường trực Ủy ban tán thành với loại ý kiến thứ nhất, đề nghị chỉ quy định trách nhiệm của các bộ, cơ quan ngang bộ có thẩm quyền quản lý tổ chức giám định tư pháp công lập trong việc ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí làm cơ sở cho tổ chức giám định thu chi phí giám định tư pháp. Bởi, đây là nhiệm vụ thường xuyên của các cơ quan này, đồng thời bảo đảm phù hợp với đặc thù của từng tổ chức giám định tư pháp công lập.
Đối với các loại giám định khá, như: giám định tiền tệ, tài chính… là loại giám định theo vụ việc, không phải là nhiệm vụ thường xuyên của các bộ, ngành nên nếu quy định tất cả các bộ, ngành đều phải ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí để thu chi phí giám định sẽ rất khó khăn và không khả thi. Đối với các loại giám định này, khi được cơ quan tiến hành tố tụng trưng cầu theo vụ việc, các cơ quan sẽ căn cứ quy định của Pháp lệnh này và các tiêu chuẩn, định mức của ngành, lĩnh vực để xác định chi phí theo từng trường hợp cụ thể.
Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị mở rộng các Bộ, cơ quan ngang Bộ có thẩm quyền quản lý chuyên môn lĩnh vực giám định ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức phi chí ở lĩnh vực giám định thuộc thẩm quyền quản lý nhằm khắc phục những khó khăn trong việc thanh toán chi phí giám định theo vụ việc thời gian qua và phù hợp với quy định tại khoản 5, Điều 29 của Luật Ngân sách nhà nước “Các bộ, cơ quan ngang bộ có nhiệm vụ… ban hành các định mức kỹ thuật - kinh tế làm cơ sở cho việc quản lý ngân sách theo kết quả thực hiện nhiệm vụ thuộc ngành, lĩnh vực phụ trách”.
Đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Ủy ban Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Ủy ban Pháp luật, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan đã nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong các Phiên làm việc trước và hoàn chỉnh dự thảo Pháp lệnh Chi phí tố tụng để trình Ủy ban thường vụ Quốc hội bảo đảm chất lượng.
Tán thành với dự thảo Pháp lệnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, Ủy ban Tư pháp tiếp tục phối hợp với Ủy ban Pháp luật, Tòa án nhân dân tối cao hoàn chỉnh về mặt kỹ thuật.
Tiếp đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua Pháp lệnh Chi phí tố tụng với 100% thành viên có mặt tán thành.
