Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tôi trân trọng cảm ơn và đánh giá cao các cơ quan tham mưu của Chính phủ, của Quốc hội và các cơ quan có liên quan đã giúp Chính phủ chủ trì, phối hợp với Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị quán triệt, triển khai thi hành các luật, nghị quyết được thông qua tại Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Khóa XV. Từ nay trở đi, sau mỗi Kỳ họp Quốc hội, Chính phủ sẽ chủ trì tổ chức Hội nghị này thay vì Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức như trước đây.
Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tôi có một số ý kiến như sau:
Thứ nhất, về việc quán triệt, triển khai các luật, nghị quyết thông qua tại Kỳ họp thứ Bảy
Tại Kỳ họp thứ Bảy vừa qua, với tổng số 43 dự án luật, dự thảo nghị quyết xem xét trong một kỳ họp là số lượng rất lớn so với các kỳ họp trước[1]. Kết quả kỳ họp phản ánh sự nỗ lực, cố gắng rất lớn và sự phối hợp có hiệu quả cao của Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan. Đó cũng là kinh nghiệm tốt để chúng ta tiếp tục thực hiện tốt hơn nhiệm vụ công tác trong thời gian tới.
Qua thống kê sơ bộ, trong tổng số 11 luật và 3 nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Bảy, có 412 nội dung giao các cơ quan ở Trung ương và địa phương quy định chi tiết. Nếu chỉ tính 10 luật thì có 398 nội dung giao quy định chi tiết. Trong số này, các bộ, cơ quan ngang bộ được giao 175 nội dung (chiếm 42,48%), Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với 147 nội dung (chiếm 35,68%); Tòa án Nhân dân Tối cao được giao 20 nội dung (chiếm 4,85%), Ủy ban Thường vụ Quốc hội được giao 11 nội dung (chiếm 2,67%) và chính quyền địa phương được giao 59 nội dung (chiếm 14,32%).
Trong số 59 nội dung giao chính quyền địa phương quy định chi tiết thì có 6 nội dung giao cho chính quyền địa phương cấp tỉnh trên toàn quốc, còn lại 45 nội dung giao chính quyền Thành phố Hà Nội, một nội dung giao chính quyền Thành phố Đà Nẵng và 7 nội dung giao chính quyền tỉnh Nghệ An.
Về cơ bản, các văn bản quy định chi tiết luật, nghị quyết nêu trên phải hoàn thành việc ban hành để có hiệu lực thi hành từ ngày 1.1.2025, một số nội dung có thể muộn hơn (trước ngày 1.7.2025). Thời gian như vậy là rất gấp, cơ bản chỉ còn 5 tháng nữa. Do đó, các cơ quan cần hết sức nỗ lực, quyết tâm rất cao, đẩy nhanh tiến độ soạn thảo, nghiên cứu, phối hợp xử lý, trình ban hành thì mới có thể hoàn thành nhiệm vụ theo đúng tiến độ đã đề ra.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá rất cao sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, đặc biệt là sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, sự nỗ lực của các bộ trong việc đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị, đã ban hành cơ bản đầy đủ các nghị định, thông tư hướng dẫn chi tiết thi hành Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản để có hiệu lực đồng thời từ ngày 1.8.2024. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn một số văn bản, nhất là văn bản của một số chính quyền địa phương cấp tỉnh cần khẩn trương ban hành để quy định các nội dung được Luật Đất đai, Luật Nhà ở giao.
Thứ hai, về triển khai Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh thời gian tới
Chương trình lập pháp 6 tháng cuối năm 2024 và năm 2025 rất nặng, trong đó riêng Kỳ họp thứ Tám (tháng 10.2024) có 25 dự án luật (12 dự án trình Quốc hội thông qua và 13 dự án cho ý kiến lần đầu). Hiện nay, Chính phủ cũng đang xem xét để trình bổ sung. Đây là số lượng dự án luật lớn nhất được trình Quốc hội trong một kỳ họp từ trước đến nay. Đối với Chương trình năm 2025, tại Kỳ họp thứ Chín (tháng 5.2025) có 23 dự án luật với 13 dự án thông qua và 10 dự án cho ý kiến và hiện nay, Chính phủ cũng đang nghiên cứu, có thể trình thêm. Đến Kỳ họp thứ Mười (cuối năm 2025), Quốc hội sẽ thông qua ít nhất là 10 dự án luật, nhưng hiện nay Chính phủ chưa có đề xuất về các dự án luật trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Mười).
Như vậy, để triển khai Chương trình bảo đảm tiến độ, chất lượng, đề nghị một số việc cần phải chú ý.
Thứ nhất, các cơ quan cần tiếp tục quán triệt, thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các nghị quyết, kết luận của Đảng, trong đó có Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị về Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV để cụ thể hóa vào Chương trình xây dựng pháp luật hàng năm và bổ sung.
Thực tế cho thấy, nhu cầu lập pháp là rất lớn, trong khi quỹ thời gian từ nay đến hết nhiệm kỳ của Quốc hội Khóa XV không còn nhiều, nếu tính theo kỳ họp thì chỉ còn 4 kỳ, mà kỳ họp cuối lại dành phần lớn thời gian cho hoạt động tổng kết và chuẩn bị công tác bầu cử nên về cơ bản chỉ còn 3 kỳ họp để xem xét các dự án luật.
Do đó, các cơ quan cần tiếp tục rà soát, chọn lọc, lên thứ tự danh mục các dự án ưu tiên cần bổ sung vào Chương trình để bảo đảm tính khả thi, không dàn trải, không chạy theo số lượng nhưng phải phúc đáp kịp thời các yêu cầu của cuộc sống. Trong trường hợp cần thiết, đề nghị Chính phủ phối hợp với Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội cho tổ chức thêm kỳ họp Quốc hội hoặc kéo dài thời gian kỳ họp thường lệ, chia kỳ họp thành các đợt để xem xét, thông qua được nhiều dự án luật, nghị quyết. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan của Quốc hội phối hợp chặt chẽ với các bộ và cơ quan có liên quan để xử lý nhanh nhất, hiệu quả nhất các dự án Chính phủ trình Quốc hội đáp ứng yêu cầu đề ra.
Thứ hai, cần quán triệt nghiêm túc, đầy đủ nội dung, tinh thần của Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27.6.2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật, qua đó cần đề cao hơn nữa vai trò và trách nhiệm của cấp ủy đảng trong công tác xây dựng pháp luật, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, có các giải pháp cụ thể, xác định rõ trách nhiệm của cấp ủy, từng cơ quan, tổ chức trong từng khâu của quy trình xây dựng, ban hành pháp luật, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm vi phạm; tuyệt đối không để xảy ra tình trạng “tham nhũng chính sách”, lồng ghép “lợi ích nhóm”, hoặc sơ suất trong xác định chính sách. Việc này cần phải triển khai ở cả Trung ương và địa phương.
Lâu nay, công tác xây dựng pháp luật được các cơ quan Nhà nước thực hiện tương đối tốt, nhưng khâu tham gia của cấp ủy thì đây là một văn bản yêu cầu rất cao, cấp ủy phải chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật, kể cả Trung ương và địa phương. Cho nên, sẽ có thêm công tác chỉ đạo của cấp ủy trong công tác xây dựng pháp luật. Hiện nay cũng nhiều khâu phải chú trọng nhưng thêm khâu cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo nữa. Thêm việc nhưng yêu cầu phải nhanh hơn, hiệu quả hơn. Do đó, phải quán triệt kỹ vấn đề này.
Thứ ba, cần khắc phục triệt để tình trạng gửi hồ sơ dự án, dự thảo chậm so với quy định. Các cơ quan được phân công chủ trì soạn thảo dự án luật, dự thảo nghị quyết cần bám sát yêu cầu tiến độ, chương trình công tác của Chính phủ, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình hồ sơ đúng yêu cầu về tiến độ và chất lượng.
Để khắc phục tình trạng gửi tài liệu chậm, kinh nghiệm tại Kỳ họp thứ Bảy vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Chính phủ, trực tiếp là Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ đã bàn bạc và có chỉ đạo, các cơ quan thực hiện một số giải pháp để gửi tài liệu sớm và tình hình bước đầu đã có tiến bộ hơn các kỳ họp trước, nhưng cũng vẫn chậm so với quy định. Trong thời gian tới, Đảng đoàn Quốc hội dự kiến sẽ cùng với Ban Cán sự đảng Chính phủ tổ chức phiên họp liên tịch trước kỳ họp Quốc hội ít nhất 1 tháng để chỉ đạo các cơ quan chuẩn bị tốt nhất tài liệu cho Kỳ họp.
Thứ ba, về một số công việc quan trọng khác cần quan tâm
Trong thời gian tới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng mong Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương, các địa phương quan tâm một số công việc sau đây:
Một là, đề nghị Chính phủ và các cơ quan, tổ chức hữu quan phối hợp với Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức tổng kết thực hiện Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV. Trên cơ sở kết quả tổng kết và căn cứ chủ trương, định hướng của Đảng, nhu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật trong các lĩnh vực, đề nghị các cơ quan đề xuất các nhiệm vụ lập pháp cần thực hiện trong nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XVI (2026 - 2031), làm cơ sở cho việc tổng hợp, xây dựng, trình cấp có thẩm quyền quyết định Định hướng chương trình lập pháp cho nhiệm kỳ tới ngay sau Đại hội XIV của Đảng.
Hai là, thời gian vừa qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có sáng kiến thành lập Ban Chỉ đạo và đã họp nhiều lần để tiếp tục rà soát, xử lý vướng mắc trong các văn bản quy phạm pháp luật đã được chỉ ra tại các Báo cáo của Chính phủ về rà soát pháp luật theo yêu cầu tại Nghị quyết số 101/2023/QH15 và Nghị quyết số 110/2023/QH15 của Quốc hội. Đồng thời, Chính phủ cũng đang nỗ lực rà soát, xử lý các vướng mắc, bất cập về thủ tục hành chính theo Nghị quyết số 103/2023/QH15 của Quốc hội.
Tại Kỳ họp thứ Bảy vừa qua, các đại biểu Quốc hội rất hoan nghênh và đánh giá cao sự chủ động của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Đây cũng là một trong các nhiệm vụ mà Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã giao, đồng thời là trách nhiệm chung của các cơ quan trong hệ thống chính trị, không chỉ riêng của Chính phủ hay của các cơ quan trực tiếp ban hành văn bản. Trước mắt, trên cơ sở kết quả rà soát đã báo cáo Quốc hội, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành có liên quan đề xuất, thống nhất phương án xử lý ngay các vướng mắc, bất cập, nhất là các điểm nghẽn tại một số luật nhằm tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khơi thông nguồn lực cho phát triển. Trường hợp cần thiết, Chính phủ xem xét, đề nghị Quốc hội ban hành một luật sửa đổi, bổ sung một số luật theo trình tự, thủ tục rút gọn để kịp thời xử lý các vướng mắc mà thực tiễn đang đặt ra.
Ba là, trong thời gian tới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự kiến sẽ phối hợp với Chính phủ tổ chức Diễn đàn pháp luật để trao đổi, đối thoại, thảo luận các vấn đề lớn về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thực hiện có hiệu quả hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới cũng như các giải pháp tiếp tục đổi mới, hoàn thiện quy trình, nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật gắn với việc nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và xây dựng Đề án đổi mới quy trình xây dựng pháp luật chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả như Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương đã giao.
Để chuẩn bị cho Diễn đàn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan của Quốc hội phối hợp chặt chẽ với các bộ, cơ quan của Chính phủ, các cơ quan khác có liên quan lắng nghe, nắm bắt ý kiến của các chuyên gia, tổ chức, hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp và người dân nhằm lựa chọn kỹ lưỡng chủ đề, nội dung, phương thức tổ chức Diễn đàn…, bảo đảm hiệu quả, thiết thực.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội rất mong nhận được sự quan tâm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành, cơ quan, địa phương để phối hợp chuẩn bị tốt nhất cho việc tổ chức thành công Diễn đàn quan trọng này.
_________
*Đầu đề do Báo Đại biểu Nhân dân đặt
[1] Kỳ họp thứ Sáu thông qua 7 luật, 9 nghị quyết và cho ý kiến 10 dự án luật; Kỳ họp thứ Năm thông qua 8 luật, 17 nghị quyết và cho ý kiến 9 dự án luật; Kỳ họp thứ Tư thông qua 6 luật, 13 nghị quyết và cho ý kiến 8 dự án luật.
