Tham dự có Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; đại diện lãnh đạo UBND các tỉnh Đắk Nông, Bình Phước; đại diện các Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính, Kiểm toán Nhà nước…
Giúp giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng giao thông
Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn cho biết, theo quy hoạch, mạng lưới đường bộ cao tốc gồm 41 tuyến với tổng chiều dài khoảng 9.014 km. Đến nay, cả nước đã đưa vào khai thác khoảng 1.892 km đường cao tốc, đang xây dựng 1.600 km, đang chuẩn bị đầu tư khoảng 1.267 km; trong đó tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông sẽ cơ bản hoàn thành năm 2025.
Thứ trưởng cũng nêu rõ, đường bộ cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Tây, là trục giao thông quan trọng, kết nối vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, vùng Tây Nam Bộ và TP. Hồ Chí Minh. Việc đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành sẽ giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng giao thông, tạo không gian phát triển mới, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh khu vực vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Tại Nghị quyết số 23-NQ/TW, Nghị quyết số 24-NQ/TW, Bộ Chính trị đã định hướng đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành trước năm 2030.
Theo Tờ trình của Chính phủ, cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành được quy hoạch có quy mô 6 làn xe, với chiều dài toàn tuyến 128,8km, trong đó đầu tư phân kỳ giai đoạn 1 có quy mô 4 làn xe, chiều dài đường cao tốc khoảng 126,8km, chiều dài đoạn tuyến kết nối từ nút giao với cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành - Đức Hòa khoảng 2km. Công tác giải phóng mặt bằng được thực hiện một lần theo quy mô quy hoạch.
Tổng mức đầu tư sơ bộ của dự án này là 25.540 tỷ đồng, trong đó có 12.770 tỷ đồng vốn nhà nước, 12.770 tỷ đồng vốn do nhà đầu tư huy động. Dự án được chuẩn bị trong năm 2023, thực hiện từ năm 2024 và phấn đấu hoàn thành trong năm 2026.
Để triển khai thực hiện dự án này, Chính phủ đề xuất, Quốc hội chấp thuận bố trí 8.770 tỷ đồng từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2022 và 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 để đầu tư dự án.
Bên cạnh đó, theo quy định, vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 được giải ngân đến hết ngày 31.1.2026, nên để bảo đảm tính liên tục về bố trí nguồn vốn để giải ngân, đáp ứng tiến độ thi công theo yêu cầu, Chính phủ kiến nghị, Quốc hội cho phép kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 đối với số vốn 8.770 tỷ đồng bố trí từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2022.
Băn khoăn về việc bảo đảm nguồn vốn đối ứng từ ngân sách đia phương
Các đại biểu tán thành với sự cần thiết đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành nhằm cụ thể hóa Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 đã được Đại hội XIII của Đảng thông qua, Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Tây Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đồng thời, dự án này cũng cơ bản phù hợp với chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và quy hoạch có liên quan.
Một số ý kiến băn khoăn về bố trí nguồn vốn cho dự án, vì thực hiện cam kết bố trí vốn từ ngân sách Trung ương không có vướng mắc nào, nhưng thực hiện bố trí vốn đối ứng của hai tỉnh Đắk Nông, Bình Phước cho dự án này sẽ có một số khó khăn nhất định. Từ số liệu tăng trưởng trong 3 tháng đầu năm 2024, thu ngân sách trong năm 2023 của hai địa phương cho thấy, việc cân đối ngân sách địa phương để bố trí cho thực hiện dự án xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành là một nhiệm vụ khó khăn với hai tỉnh nêu trên.
Một số ý kiến cũng lo ngại về tính khả thi của việc đầu tư dự án theo phương thức đối tác công tư, khi thực tế thời gian qua cho thấy việc huy động nhà đầu tư tham gia đầu tư các dự án giao thông BOT gặp rất nhiều khó khăn. Do vậy, các ý kiến này đề nghị, bổ sung các cơ sở để bảo đảm tính khả thi cho dự án, cũng như tính toán phương án, thời gian thu phí để bảo đảm khả năng hoàn vốn cho nhà đầu tư.
Tại phiên họp, đại diện Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài chính, lãnh đạo UBND tỉnh Bình Phước, Đắk Nông đã giải trình về việc bố trí vốn đối ứng từ ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương; các cơ sở để bảo đảm tính khả thi cho dự án; phương án thu phí hoàn vốn cho dự án... Trong đó, theo đại diện UBND các tỉnh, HĐND hai tỉnh Bình Phước và Đắk Nông đã có nghị quyết phân bổ từ ngân sách địa phương để cung cấp vốn đối ứng thực hiện dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành.
Phát biểu kết luận nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh, đường cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Tây là tuyến cao tốc có vai trò quan trọng, góp phần triển khai thực hiện các nghị quyết, kết luận của Đảng, Quốc hội, cũng như thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng lưu ý, cần làm rõ sự phù hợp, cơ sở pháp lý của việc dự án đề xuất đầu tư thêm 2km đoạn kết nối từ nút giao với cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành - Đức Hòa so với quy hoạch được duyệt; báo cáo bổ sung về tính khả thi của việc đầu tư dự án theo phương thức đối tác công tư; đánh giá tác động của dự án này với thực hiện dự án BOT Cầu 38 và dự án nâng cấp mở rộng Quốc lộ 14 đoạn Km817 - Km887 trên địa bàn tỉnh Đắk Nông...
“Các địa phương cần lưu ý dự án là công trình cấp đặc biệt với quy mô và tính chất phức tạp cao, đòi hỏi năng lực quản lý án chuyên nghiệp và công tác chuẩn bị phải hết sức kỹ lưỡng, để bảo đảm tiến độ, chất lượng cho dự án này, đòi hỏi sự quyết tâm vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Đồng thời, cần rà soát, chuẩn bị các giải pháp từ sớm, từ xa để ứng phó với các khó khăn, vướng mắc, tránh bị động, chậm trễ khi xảy ra”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nói.
