Chú trọng tái giám sát, đôn đốc đến cùng để nâng cao hiệu lực, hiệu quả

Qua giám sát đã phát hiện, chấn chỉnh kịp thời những thiếu sót, hạn chế

Tại Hội nghị, các đại biểu nhấn mạnh, việc tổ chức Hội nghị có ý nghĩa quan trọng, thiết thực, góp phần tạo sự đồng bộ, thống nhất, chuẩn hóa trong hoạt động của cơ quan dân cử từ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và HĐND các cấp. 

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang khẳng định, trên cơ sở Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2023, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ban, ngành liên quan chuẩn bị đầy đủ, kịp thời nội dung báo cáo theo yêu cầu của Đoàn giám sát, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đồng thời chỉ đạo các cơ quan thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các kiến nghị sau giám sát. Các báo cáo thực hiện của Chính phủ được Đoàn giám sát ghi nhận cơ bản đáp ứng được yêu cầu đề ra. Qua hoạt động giám sát đã cung cấp cho Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương những thông tin có giá trị cho công tác chỉ đạo, điều hành để khắc phục những hạn chế, thiếu sót.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng chỉ rõ, qua các hoạt động giám sát đã phát hiện, chấn chỉnh và có biện pháp kiến nghị xử lý những thiếu sót, hạn chế, vi phạm và hoàn thiện thể chế, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước. 

Từ thực tiễn tại địa phương, Chủ tịch HĐND TP. Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn cho biết, Thường trực HĐND TP. Hà Nội thống nhất cao đối với những đánh giá tình hình thực hiện Chương trình giám sát năm 2023 của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

"Chính từ việc Đảng đoàn Quốc hội xác định“Việc đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội”, cũng như sự quyết liệt, chuyên nghiệp, chất lượng hiệu quả từ các chương trình giám sát của Quốc hội đã lan tỏa, tạo động lực hướng dẫn hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp mà Hà Nội luôn chú trọng học tập, triển khai tạo chuyển biến, chuẩn hoá, theo hướng đồng bộ", ông Nguyễn Ngọc Tuấn nhấn mạnh. 

Thường trực HĐND TP. Hà Nội đã thường xuyên nghiên cứu, tiếp thu các kinh nghiệm, cách làm hiệu quả của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xây dựng các đề án, kế hoạch, giải pháp để tiếp tục đổi mới, cải tiến hoạt động giám sát theo hướng thực chất, khoa học, hiệu quả, bám sát các quy định của Luật và tình hình thực tiễn của Thành phố giám sát sâu, đi tận cùng vấn đề. 

Sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 về “Hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND, Tổ đại biểu và đại biểu HĐND”; cùng với triển khai thực hiện Đề án số 15-ĐA/TU của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội, hoạt động giám sát của HĐND các cấp Thành phố đã thực sự “tươi mới”, không ngừng nâng cao về chất lượng, hiệu lực, hiệu quả và thực chất. Hoạt động chất vấn, giải trình của HĐND, Thường trực HĐND thành phố được đổi mới hoạt động theo hướng thực chất, rõ kết quả....

Đối với các hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội trên địa bàn thành phố, Thường trực HĐND TP. Hà Nội luôn phối hợp chặt chẽ, tham gia tích cực, trách nhiệm; tham khảo nội dung chương trình, kế hoạch giám sát để có sự lồng ghép, phối hợp chặt chẽ, chủ động hơn, sớm hơn và hiệu quả thiết thực. Thường trực HĐND TP. Hà Nội cũng đã phối hợp với Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố tích cực tham gia trách nhiệm, triển khai có hiệu quả các chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. 

Từ sự lan tỏa với những cách làm quyết liệt, hiệu quả của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, HĐND TP. Hà Nội cũng đã đổi mới, học tập, triển khai nhiều cách làm hay, đẩy mạnh và phát huy hiệu quả hoạt động giám sát. Việc giám sát tại kỳ họp chú trọng nghiên cứu, xem xét kỹ các báo cáo của UBND và các cơ quan theo quy định để tăng cường thảo luận, quyết nghị ban hành các nghị quyết. Hoạt động chất vấn của HĐND Thành phố tiếp tục được phát huy mạnh mẽ, mở rộng chất vấn tới Chủ tịch UBND cấp huyện, các đơn vị có liên quan về trách nhiệm của mình; tăng cường tranh luận, làm rõ, đi đến tận cùng vấn đề, người trả lời chất vấn có giải trình, cam kết rõ lộ trình, giải pháp, trách nhiệm để giải quyết triệt để.

Hoạt động giám sát chuyên đề được chuẩn hóa trong việc xây dựng chương trình, tổ chức đoàn giám sát và ban hành kết luận, theo dõi, tái giám sát việc thực hiện kết luận. Điểm mới là sự chủ động phối hợp trong hoạt động giám sát giữa HĐND với Đoàn đại biểu Quốc hội gắn với thực hiện Chương trình giám sát của Quốc hội; nhiều cuộc giám sát quan trọng của HĐND Thành phố đã mời đại biểu Quốc hội ứng cử trên địa bàn tham dự vừa phát huy được trí tuệ của đại biểu, vừa cung cấp thông tin, tạo tiếng nói thống nhất, hiệu quả hơn trên diễn đàn dân cử. Đồng thời, tăng cường giám sát tại cơ sở, chú trọng vào các đối tượng tác động trực tiếp, trao đổi kỹ giữa các bên có liên quan để có cái nhìn chân thực, khách quan nhất; tổ chức buổi giám sát linh hoạt theo nhóm các đơn vị tương đồng về nội dung, chức năng, nhiệm vụ; kết hợp giữa làm việc trực tiếp tại đơn vị giám sát và làm việc tại Trụ sở của HĐND để mở rộng được thành phần, đối tượng giám sát.

Từ thực tiễn giám sát trong năm 2023, Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang Ma Thị Thuý nêu rõ, hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội, giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các giám sát khảo sát chuyên đề của các cơ quan của Quốc hội được thực hiện rất nghiêm túc, bài bản, có đổi mới về phương pháp, nâng cao vai trò, trách nhiệm các thành viên Đoàn giám sát trong suốt quá trình thực hiện hoạt động giám sát. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị, cần quan tâm bố trí cân đối thời gian hợp lý giữa các đợt giám sát và các địa bàn giám sát, tránh chồng chéo địa bàn và thời gian để các thành viên Đoàn giám sát thuận lợi hơn trong bố trí tham gia. 

Về giám sát, xem xét các nội dung chất vấn và kết quả trả lời chất vấn của các cơ quan thuộc Chính phủ được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, mong muốn cần được trao đổi, nhưng thời gian dành cho chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp không nhiều, việc viết phiếu chất vấn là tiếp tục cho hoạt động chất vấn. Tuy nhiên, theo đại biểu Ma Thị Thuý, chất lượng trả lời phiếu chất vấn của đại biểu cũng cần xem xét lại. Hiện nay, trong các báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chưa có phần đánh giá này, ít nhiều làm giảm hiệu quả hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn.

Trong giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, kiến nghị của cử tri, đại biểu Ma Thị Thúy cho biết, cử tri đánh giá rất cao việc Quốc hội đưa vào chương trình thảo luận tại kỳ họp Quốc hội; đồng thời mong muốn Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chú trọng quan tâm hơn các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, tồn đọng thuộc diện theo dõi giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội. Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội có quan tâm triển khai các phiên giải trình theo các chuyên đề mà đông đảo cử tri quan tâm, Quốc hội cũng cần chú trọng hơn các vấn đề bức xúc, nổi lên trong thực tiễn, góp phần thúc đẩy để các cơ quan nhà nước minh bạch hơn, phản ứng nhanh hơn trước những yêu cầu, tình huống của cuộc sống đặt ra. 

Tăng cường giám sát công tác quy hoạch, quản lý đất đai, thu hút đầu tư

Tại Hội nghị, đại diện các cơ quan của Quốc hội, các ban, ngành, địa phương cũng đã nêu nhiều đề xuất, kiến nghị quan trọng nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội trong thời gian tới. 

Chủ tịch HĐND TP. Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn đề nghị Quốc hội sớm tổng kết và xem xét sửa đổi, ban hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND mới, trong đó, đề nghị nghiên cứu cụ thể hóa hơn về nhiệm vụ, quyền hạn của Thường trực HĐND, nhất là việc thực hiện các công việc giữa 2 kỳ họp của HĐND; tiếp tục tăng cường các hoạt động giám sát vào một số lĩnh vực như: công tác quy hoạch, công tác quản lý đất đai; các chính sách khuyến khích thu hút đầu tư; các chính sách an sinh xã hội; công tác giải quyết kiến nghị của cử tri, đơn thư khiếu nại tố cáo của công dân và việc thực hiện các kết luận giám sát nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quả giám sát của Quốc hội và HĐND các cấp.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của hệ thống cơ quan dân cử từ Quốc hội đến HĐND các cấp. Đẩy mạnh công khai thông tin liên quan đến báo cáo kết quả kiểm toán, thanh tra của các cơ quan liên quan nhằm cung cấp thông tin xác thực, đầy đủ, tránh chồng chéo, nâng cao chất lượng hoạt động giám sát. Xây dựng cơ sở dữ liệu chung, sử dụng phần mềm để theo dõi, đôn đốc, giám sát kết quả thực hiện các kiến nghị, kết luận sau giám sát, công tác giải quyết kiến nghị cử tri, công tác giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo của công dân. Tiếp tục tăng cường tham mưu công tác tập huấn, bồi dưỡng về hoạt động giám sát; quy trình giám sát và kỹ năng thực hiện quyền giám sát. 

Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang Ma Thị Thúy đề nghị tập trung bám sát vào những trọng tâm định hướng của Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND, Ủy ban MTTQ trong việc thực hiện các chức năng nhiệm vụ của mỗi cơ quan trong hoạt động giám sát. 

Đồng thời, tiếp tục phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan trong việc điều hòa, phối hợp trong hoạt động giám sát kịp thời và hiệu quả, nâng cao chất lượng hiệu quả công tác chất vấn (chất vấn trực tiếp và gián tiếp), cần chủ động xây dựng kế hoạch giải trình, bảo đảm sự đa dạng, kịp thời bám sát các yêu cầu thực tiễn, quan tâm công tác bồi dưỡng kỹ năng, năng lực hoạt động của đại biểu Quốc hội là thành viên của Đoàn trong tham gia các hoạt động giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội tại địa phương.

Tiếp tục rà soát, xây dựng các quy trình để từng bước chuẩn hóa hoạt động giám sát bám sát theo quy định của Luật và hướng dẫn theo Nghị quyết số 594/QH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để đảm bảo bài bản, khoa học, chất lượng, hiệu quả.

Tiếp tục chú trọng theo dõi việc thực hiện các kết luận giám sát, tái giám sát, chất vấn, tái chất vấn để nâng cao hiệu lực, hiệu quả sau giám sát. Các cơ quan của Quốc hội trên cơ sở lĩnh vực phụ trách phối hợp với các địa phương thực hiện rà soát, theo dõi, đôn đốc kết quả thực hiện, các kết luận giám sát, chất vấn, giải trình đều phải được thực hiện và đôn đốc đến cùng kết quả giải quyết.

"Trong trường hợp tổ chức, cá nhân không thực hiện hoặc thực hiện kéo dài thì đề nghị có chế tài xử lý đối với những tổ chức, cá nhân thực hiện không nghiêm túc. Đổi mới việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân đồng thời cần tăng cường hơn nữa trách nhiệm phối hợp tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân", đại biểu Ma Thị Thuý nhấn mạnh. 

Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh Văn Thị Bạch Tuyết đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo việc tổng hợp các kiến nghị sau giám sát của các Đoàn đại biểu Quốc hội để chuyển đến các Bộ, ngành hữu quan xem xét giải quyết, có ý kiến trả lời cho địa phương; tiếp tục quan tâm cho công tác bồi dưỡng, tập huấn cho đại biểu Quốc hội về quy trình giám sát, cách thức tổ chức giám sát, cách lựa chọn vấn đề giám sát; chọn lựa chuyên gia, hướng dẫn rõ hơn về cơ chế và quy định về thẩm quyền, chi phí cho chuyên gia…

Cùng với đó, đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết cũng đề nghị cần tiếp tục cải tiến phương thức tổ chức hoạt động giám sát, tăng cường vai trò và thẩm quyền giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội tại địa phương, nâng cao chất lượng công tác theo dõi, tổng hợp, thẩm tra, đánh giá đối với kết quả thực hiện các kiến nghị của Quốc hội, đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội nhằm đảm bảo các kiến nghị được giải quyết triệt để, kịp thời; chú trọng giám sát lại vấn đề đã kiến nghị của các cuộc giám sát trước.

Nhiệm vụ trọng tâm là sửa đổi Luật Hoạt động giám sát

Liên quan đến một đề xuất được nhiều đại biểu đưa ra tại Hội nghị là sửa đổi, bổ sung Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, trước đó, báo cáo tại Hội nghị, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đã nêu rõ đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm 2024. Đại diện cơ quan được Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao chủ trì soạn thảo dự án Luật này, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Cao Thị Xuân nêu rõ, thời gian qua, Hội đồng Dân tộc đã khẩn trương ban hành Nghị quyết thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ Biên tập lập đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân và triển khai các công việc liên quan. 

Đến nay, trên cơ sở đánh giá sơ bộ kết quả đạt được, cũng như những tồn tại, hạn chế qua 7 năm thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015, Ban Chỉ đạo cơ bản đã thống nhất và cho ý kiến tiếp tục rà soát, bổ sung 05 chính sách nêu trong đề nghị xây dựng Luật, đó là:

Chính sách 1: Gắn hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân với hoạt động lập hiến, lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, của địa phương và bám sát nhiệm vụ chính trị trọng tâm đã được đề ra, tình hình thực tế của đất nước, của địa phương. 

Chính sách 2: Hoàn thiện quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của Quốc hội, cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, cơ quan của Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan trong hoạt động giám sát.

Chính sách 3: Hoàn thiện các quy định liên quan đến bảo đảm thực hiện nghị quyết, kết luận, yêu cầu, kiến nghị giám sát.

Chính sách 4: Hoàn thiện quy định về trình tự, thủ tục, thời gian, thời hạn hoạt động giám sát.

Chính sách 5: Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về cung cấp, chia sẻ, trao đổi, xử lý, sử dụng, quản lý, bảo quản, xử lý thông tin từ các tài liệu, dữ liệu, hoạt động giám sát có liên quan và các hoạt động khác trong hoạt động giám sát; ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa trong hoạt động giám sát; các quy định cần thiết khác; luật hóa các quy định đã được quy định, hướng dẫn trong các văn bản của cơ quan có thẩm quyền được thực tiễn kiểm nghiệm là đúng, phù hợp cần được pháp điển hóa, luật hóa.